İNGİLTERE bugünlerde generallerin hükümetin politikası üzerinden görüş beyan etme hakkına sahip olup olmadığını tartışıyor. İngiliz medyasına yansıyan bu tartışma, geçen hafta Genelkurmay Başkanı Orgeneral Sir Richard Dannatt'ın "Daily Mail" gazetesine verdiği bir demeç üzerine başladı.Henüz 6 hafta önce bu göreve getirilen 56 yaşındaki komutan, bu söyleşide Irak'taki müdahalenin daha çok olumsuz sonuçları üzerinde durdu ve İngiliz kuvvetlerinin "yakın bir zamanda" çekilmesinin gerektiğini belirtti.Bu demecin yarattığı tepkiler daha yatışmadan, Afganistan'dan Londra'ya dönen Tuğgeneral Ed Butler de, bu ülkedeki askeri durum hakkında karanlık bir tablo çizdi. Komutan gazetecilere İngiltere'nin Irak'taki müdahalesinin, Afganistan'daki İngiliz kuvvetlerinin güvenliği zamanında sağlamasına imkân vermediğini söyledi ve "Eğer bu güçlerin daha yeterli kaynakları olsaydı, Taliban'a karşı savaş daha etkili olurdu" diye konuştu...Ordu rahatsızBaşbakan Tony Blair'in Irak ve Afganistan politikaları bir süredir giderek artan bir muhalefetle karşılaşıyor. Şimdi Blair hükümetine karşı sesini yükseltenlerin arasına askerlerin de katılması önemli bir gelişme. Genelkurmay Başkanı'nın ve ardından Güney Afganistan güçleri komutanının demeçleri, diğer birçok ordu mensubunun da bu "eleştiri koro"suna katılmasına yol açtı. Nitekim birkaç gündür İngiliz gazeteleri, her iki "cephe"den de gelen "asker mektupları" ile dolu...Her ne kadar Blair dış görünüşte bu eleştirileri hoşgörüyle karşılıyorsa ve Sir Richard da yaptığı yeni bir açıklamayla ilk demecini yumuşatmaya çalışmışsa da, "asker"in izlenen politikayla ilgili hoşnutsuzluğu ve rahatsızlığı ortada...İngilizler şimdi generallerin söylediklerinin içeriği kadar, bu söyleme şeklinin de doğruluk derecesini tartışıyorlar.Yalnız hemen şunu belirtmek lazım: Bu beyanlar İngiliz veya Avrupa standartlarına göre, "ordunun siyasete bulaşması" şeklinde algılanmıyor. Yapılan eleştiriler rejimle, günlük politika ve iç sorunlarla değil, daha çok İngiltere'nin dış ülkelerde giriştiği müdahaleler, yani savunma meseleleriyle ilgili... (Zaten İngiltere'nin böyle bir rejim meselesi yok)...Generale destekDüşündüğünü açıkça ve cesaretle söyleyen yeni Genelkurmay Başkanı'nın son demecini yadırgayanlar var tabii. Kimileri bunun içeriğini, kimileri de bu pek alışılmamış davranış şeklini eleştiriyor.Ama genelde İngiliz kamuoyu bu savaşlara ve İngiltere'nin ABD'nin dümen suyundan gitmesine karşı çıktığı için, generallerin sözleri bir hayli sempati ve destek görüyor.Bir de prensip açısından askerin bu çıkışını doğru bulanlar var. "Guardian" gazetesinde köşe yazarı Max Hostings dün şöyle diyordu: "Polisle ilgili bir sorun olunca, güvenlik yetkilileri, tıpla ilgili bir konu olunca doktorlar konuşurlar... Savunma ve güvenlik alanında bir genelkurmay başkanının da, başında bulunduğu kurumun çıkarları üzerinde gerektiğinde söz söylemesi hem hakkı, hem de görevidir"...Bunu "demokratik" bulanlar da çok. Aynı gazetenin yayımladığı mektupların birinde şu cümleler çoğunluğun eğilimini yansıtıyor: "Şimdiye kadar 'politikacılar karar verir, askerler ne düşünürse düşünsün, aynen uygular' şeklinde bir düşünce hâkimdi. Bu artık çok gerilerde kaldı. Nazi Almanya'sında bu öyle değil miydi?.."Sami Kohen