Bankacılıkta neler oluyor?

BDDK çoğu yabancılara ait olmak üzere 11 banka kurulmasına yönelik kararı kabul etti.  Akla hemen şu soru geliyor: Yabancı bankaların Türkiye ilgisi nereden kaynaklanıyor? BDDK’nın verilerine göre ülkemizde 48 adet banka var.  Bunların; 31 mevduat bankasının 16’sı yabancı, 4 katılım bankasının 3’ü yabancı, 12 kalkınma ve yatırım bankasının 4’ü yabancı sermayelidir.
Tüketicilere direkt olarak kredi veren, kredi kartı dağıtan mevduat bankacılığının aslan payına sahip olması dikkatlerden kaçmıyor. Tüketicilerin paraya olan olağanüstü ihtiyacı Türkiye’de adeta kredi patlamasına yol açtığından bankacılık altın çağını yaşıyor.
Türkiye’de küresel krizin çıktığı 2008 yılından beri bankacılık sektörünün ne kadar sağlam olduğuyla ilgili beyanatlar bir efsane gibi söylendi durdu. Ekonomi yönetimindeki bakan ve idareciler “nasıl başardık” modunda konuşmak için ülke ülke kurtarıcı edalarıyla arzı endam ettiler. Hatırlarsanız her basın toplantısında “2001 krizinden büyük dersler çıkarttık ona göre önlemlerimizi aldığımızdan Türkiye’de finansal kriz olmadı” anlamına gelecek sözler bolca sarf edildi. Hatta hükümetin ekonomide üstün başarısı (!) çoğu zaman bankaların yıllık yüzde 40’ları aşan rantlarıyla açıklanmaya çalışıldı.
Gerçekten de bankalar çok fazla faiz geliri elde edip kazançlarına kazanç kattıkları dönemlerde ekonomi rayında tam yol ileri mi gidiyor?  Yoksa cebinde beş para olmayan yığınlar bankaların kapılarında sürünerek kâh kredi kartları kâh temel ihtiyaç kredileri peşinde koşmak zorunda bırakıldığından bu şişkin ve dolgun rantlar oluşmasın sakın. “Kardeşim millet ayarını bilsin ayağını yorganına göre uzatsın gelirinden fazla harcama yapmasın” diyenleri duyar gibiyim. Bu tuzu kurulara verilecek laf çok ama sadece şunu söylemekle yetinelim. Gelir dağılımına baktığımızda Türkiye’de hane halklarının yüzde 65’i maaşa talim ediyor. Yani emekli, memur, işçi veya özel şirketlerde ücretli olarak çalışmaktadır. Ortalama maaşları hesapladığınızda çoğu Türkiye Kamu–Sen’in 4 kişilik bir aile için açıkladığı fakirlik sınırı olan 3 bin 492 TL’nin çok altındadır. Geliri yetmeyen aileler geçimlerini sağlamak için ver elini kredi kartları ve bankalar diyor.  Esnaf ve tarımdan geçinen nüfusu da eklediğimizde bankaların kapılarına muhtaç olanların oranı neredeyse yüzde 85’i buluyor.
Şu ekonomik tabloda bankaların en yüksek getiri getiren kurumlar olması kaçınılmaz bir sonuçtur.  Bu nedenle birçok uluslararası bankanın Türkiye şubelerinin rantlarının, merkezin gelirlerini tek başlarına aştıkları ifade ediliyor. Nedeni basit çünkü dünyanın en yüksek kredi kartları ve tüketici kredileri faizlerinin olduğu ülkelerden biriyiz. Küresel sermaye parasını satmak için Türkiye’yi tercih ediyor çünkü ABD’de ve AB ülkelerinde faaliyet gösteren bir bankanın Türkiye’de elde ettiği bir yıllık faiz gelirini kendi ülkesinde elde edebilmesi neredeyse on yıl beklemesi gerekiyor.  Yabancı sermayenin Türk bankacılığına olan ilgisinin sebebi ekonomimizin güven vermesi değil paralarını çok yüksek faizlerle rahatlıkla satabilmeleridir.
Geçenlerde bir kamu bankası olan Halkbank’ın “halka arz” şekli “yabancılara arz” şeklinde uygulandı. Satışın yüzde 80’i yabancılara (159 büyük yabancı yatırımcı), yüzde 10’u yerli kurumsal firmalara (268 yerli büyük yatırımcı) yüzde 10’u da yerli bireysel müşterilere (29 bin 869 kişiye)  satıldı.  
Halka arz mantığına tamamen ters olarak yabancılara tahsis edilen banka hisselerinin satışından sonra yabancıların İMKB’deki payları da böylece yüzde 95’leri aştı.
Bankacılık sektöründeki tablo hükümetin genel ekonomik zihniyetiyle birebir örtüşüyor. Tamamen küresel aktörlerin denetiminde bir menkul kıymetler borsasına ve finans sektörüne sahibiz. Sıcak para hareketlerinin cirit attığı ekonominin kaderi maalesef bu hareketlere bağlanmış durumda.  Artık bize ait bile olmayan İMKB’nin biraz kıpırdamasını veya bankaların fahiş rantlar elde etmesini ekonomik devrim veya başarı hikâyesi olarak lanse etmeye de hiç kimsenin hakkı yoktur.