Cahile güvenirsin sana ihanet eder

Cahilin ahlakıyla ilgili olarak İmam Ali (a.s.) şöyle buyurmuştur: "Şüphesiz cahil bilmedikleri hususunda kendisini âlim sayan ve görüşüyle yetinen kimsedir. Sürekli âlimlerden uzak durur, onları kötüler. Muhalifini hatalı bilir, anlamadığını saptırıcı sayar. Bilmediği bir şeyle karşılaşınca inkâr eder, yalanlar. Cahilliği yüzünden, 'Ben böyle bir şey tanımıyorum, var olduğunu düşünemiyorum, var olduğunu sanmıyorum, nerede böyle bir şey var' der. Bu kendi görüşüne güvendiği ve cehaletinin olduğundan ilminin az olduğundandır. İşte bu yüzden sürekli cehaletinden istifade eder. Hakkı inkâr eder, cehalette şaşkınlık içinde bocalar ve ilim talep etme hususunda kibre kapılır." (Tuhef'ul-Ukul, 73).

Aynı hususta İmam Sâdık (a.s.) şöyle buyurmuştur: "Duymadan önce, anlamadan önce karşı çıkmak ve bilmediği hususlarda hüküm vermek cahilin ahlakındandır." (A'lam'ud-Din, 303).

İmam Hasan (a.s.), bir kardeşi hakkında şöyle buyurmuştur: "Cehalet egemenliğinden çıkmıştı ve bir şeyin faydasına güvenmedikçe elini uzatmazdı." (el-Kafi, 2/237/26).

Resûlullah (s.a.v.), cahilin alametleri sorulunca şöyle buyurmuştur: "Cahille arkadaş olursan seni sıkıntıya sokar. Ondan uzak durursan sana söver. Sana ihsan ederse minnet koşar, sen ona ihsan edersen nankörlük eder. Ona güvenirsen sana hıyanette bulunur." (Tuhef'ul-Ukul, 18).

Resûlullah (s.a.a.) şöyle buyurmuştur: "Cahilin sıfatı kendisiyle kaynaşana zulmetmesi, elinin altında olana haksızlık etmesi üstünde olana karşı çıkması ve hiç düşünmeden konuşmasıdır." (a.g.e., 29).

İmam Ali (a.s.) da şöyle buyurmuştur: "Cahillerin kalbini şüphesiz ihtiraslar yerinden koparır, arzular rehin alır ve aldatmalar iple bağlar." (el-İlm, 2880. Bölüm).

İnsanların en cahili hakkında Resûlullah (s.a.a.) şöyle buyurmuştur: "İnsanların en akıllısı (Allah'tan) korkan iyilik sahibi kimsedir. İnsanların en cahili ise (İlahi azaptan) güvende olduğunu zanneden kötülük sahibi kimsedir." (Availi el-Leali, 1/292/171).

Aynı hususta İmam Ali Efendimizin (a.s.) bazı sözleri şöyledir:

"İnsanların en cahili, çirkini güzel ve hayrını isteyeni düşmanı gibi gören, kendini öven, yalakacı birinin sözüyle gurura kapılan kimsedir." (Gurer'ul-Hikem, 3262).

"Cehaletin nihayeti insanın cehaletiyle övünmesidir." (a.g.e., 6371).

"En büyük cehalet insanın kendisini bilmemesidir." (Gurer'ul-Hikem, 2936).

"Sana baki kalmayacak ve senin de kendisine baki kalmayacağın şeyleri biriktirmen cehaletin en büyüğündendir." (a.g.e., 4576).

"Cehaletin başı zulümdür." (a.g.e., 5238).

"Cehaletin başı insanlara düşmanlık etmektir." (a.g.e., 5247). (Muhammed Muhammedî Reyşehrî, Mizanu'l-Hikmet).

OKAN EGESEL