Çorum Ulu Camii (Murad-ı Rabi Ulu Camii)

Çorum Ulu Camii'nin kesin bir inşa kitabesi bulunmamakla birlikte, genel kabul gören görüş, Selçuklu Sultanı III. Alaeddin Keykubat (hükümdarlığı 13. yüzyıl sonları) döneminde, onun azatlı kölesi Hayreddin Bey tarafından yaptırıldığı yönündedir.

Cami, tarih boyunca sıkça depremlerle zarar görmüş ve birçok kez onarılmıştır. Bu nedenle bugünkü görünümü, geçirdiği büyük tadilatların bir sonucudur.

Önemli Onarımlar:



Mimar Sinan Onarımı: 15. yüzyılda meydana gelen büyük depremde harap olan cami, Mimar Sinan tarafından tamir edilmiş ve bu durum onun Tezkiretü'l-Ebniye adlı eserinde de geçmektedir.

İsim Değişiklikleri: III. Murat zamanında "Sultan Murad-ı Salis Cami" olarak anılmış, IV. Murat'ın Erivan Seferi sırasında yeniden tamir ve külliye eklenmesiyle "Sultan Murad-ı Rabi Cami" adıyla Evkaf Dairesi kayıtlarına geçmiştir.

1810 Onarımı: 1790 depreminde büyük hasar gördükten sonra, Çapanoğlu Abdülfettah Bey tarafından 1810 yılında ahşap, tek kubbeli olarak tamir edilmiş ve ana görünümünü almıştır.

Son Eklemeler: Son cemaat yeri ve üst katı II. Meşrutiyet'in ilanından sonra yapılmış, doğu tarafına da minare eklenmiştir.

Mimari Özellikleri



Cami, Selçuklu ve Osmanlı mimarisinin izlerini bir arada taşır.

Plan ve Yapı: Dikdörtgen planlıdır. Harim (ibadet mekanı), ortası büyük bir bağdadi (ahşap karkas) kubbe ile örtülüdür.

Kubbe: Ortadaki basık ahşap kubbe, on iki ahşap sütun üzerine oturur ve sütunlar birbirine basık kemerlerle bağlıdır. Kubbe içi, çeşitli yazılar, bitki ve geometrik motifli kompozisyonlarla süslüdür.

Malzeme: Temel ve duvarlar moloz taş, duvar köşeleri ise kesme taştır.

Girişler: Caminin içine doğu, batı ve kuzey yönlü üç kapıdan girilebilmektedir.

Son Cemaat Yeri: Üç tarafı da kapalı olan son cemaat yeri iki katlıdır. Birinci kat düz tavanlı, ikinci kat ise beş kubbelidir. Her iki kattaki ahşap tavanlar, çıtakâri baklava dilimi motifleri ve tezyini bir göbek ile süslüdür.

Minareler: Batı ve doğu köşelerde iki minaresi vardır. Doğu minaresi sonradan eklenmiştir.

Sanat Tarihi Açısından En Önemli Özelliği: Minber

Çorum Ulu Camii'nin sanat tarihi açısından en dikkat çekici ve önemli unsuru minberidir.

Malzeme ve Tarih: Abanoz ağacından yapılmıştır. Kitabesine göre 1306 tarihinde Davutoğlu Ahmed'in emriyle Ankaralı sanatçılar Abdullah oğlu Davut ve Ebubekir oğlu Muhammed tarafından yapılmıştır.

İşçilik: Büyük ölçüde özgünlüğünü koruyan minber, Anadolu geleneğine uygun kapı kanatları, derin oyma tarzındaki plastik etkili süslemeleri ve Rûmî motifli pervazlarıyla Anadolu Selçuklu ahşap işçiliğinin önemli bir örneğidir.

Önemi

Çorum Ulu Camii, şehrin kültürel ve dini yaşamında merkezi bir role sahiptir.

Şehrin Kalbi: Tıpkı diğer şehirlerdeki ulu camiler gibi, Çorum'un da "kalbi" mesabesinde kabul edilir ve yüzyıllardır şehrin önemli dini ve sosyal olaylarına ev sahipliği yapmıştır.

Tarihi Süreklilik: Selçuklu döneminde temelleri atılıp, Osmanlı İmparatorluğu'nun en önemli mimarları ve padişahları tarafından onarılıp geliştirilmesi, Anadolu'daki Türk-İslam mimarisinin kesintisiz gelişimini gözler önüne sermektedir.

Ahşap Sanatı Mirası: Özellikle 1306 tarihli minberi, Selçuklu ahşap oymacılık sanatının günümüze ulaşmış nadir ve değerli örneklerinden biri olması nedeniyle paha biçilmez bir sanat mirasıdır.

Çorum Ulu Camii, geçirdiği sayısız onarım ve eklemeye rağmen, hem tarihi derinliği hem de mimari detaylarıyla günümüzde de ibadete açık olup şehrin en çok ziyaret edilen kültürel simgelerinden biridir.