Dağlık Karabağ'da ateşkes çok kırılgan

Ermenistan'ın işgali altında bulunan Dağlık Karabağ'daki çatışmaların 27 Eylül'de başlamasından bu yana Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki ilk diplomatik temas 9 Ekim'de, Rusya Devlet Başkanı Valdimir Putin'in çağrısıyla Moskova'da gerçekleşti. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ve Ermeni mevkidaşı Zohrab Mnatsakanyan'ın bir araya geldiği görüşmede arabuluculuğu Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov üstlendi. Görüşmenin başlamasından yaklaşık 11 saat sonra Lavrov, Dağlık Karabağ'da esirlerin ve cenazelerin değişimi ve bölgede insani temellerde bir ateşkes konusunda tarafların mutabık kaldığını duyurdu. 10 Ekim Cumartesi günü saat 12'de devreye giren ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi'nin arabuluculuğuyla gerçekleşeceği belirtilen ateşkesin ne kadar devam edeceğine ilişkin ise bilgi verilmedi.

Müzakereler Türkiye'siz mi olacak?

Dağlık Karabağ'da 10 Ekim 2020'de saat 12.00'dan itibaren insani yardım amaçlı olarak Uluslararası Kızılhaç Komitesinin arabuluculuğu ve kriterleri doğrultusunda esirlerin, tutsakların ve cenazelerin değişimi için ateşkes ilan edildiğini ifade eden Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, Azerbaycan ve Ermenistan'ın, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Grubu eş başkanlarının arabuluculuğuyla meselenin çözümü prensipleri temelinde, erken barışçıl bir çözüme ulaşmak amacıyla esaslı müzakerelere başlayacağını bildirdi. Varılan ateşkesin ardından Azerbaycan ve Ermenistan dışışleri bakanları herhangi bir açıklama yapmadı. Ancak Ermenistan devlet televizyonuna demeç veren Ermenistan Dışişleri Bakanı Mnatsakanyan, "Bu ateşkesi güçlendirmek ve ondan sonra barış görüşmelerinden söz etmek zorundayız. Bunun dışında biz kez daha Minsk Grubu formatının çözüm için tek olası format olarak kaldığını, başta Türkiye olmak üzere başka hiçbir gücün herhangi bir rol oynayamayacağını teyit ettik" dedi. Rus Bakan Lavrov, yaptığı ortak açıklamanın son maddesinde de, "tarafların Dağlık Karabağ konusundaki müzakere formatlarını değiştirmemeye kararlı olduklarına vurgu yapıldı" ifadelerini kullanmıştı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, kısa süre önce 'müzakere masasında Türkiye de olmalı' şeklinde bir açıklama yaparak, Ankara'nın da ateşkes görüşmelerinde yer almasını istediğini açıkça belirtmişti. Ancak Lavrov ve Ermenistan tarafından yapılan açıklamalar Türkiye'nin müzakere masasından dışlandığının işaretlerini veriyor. Bu ihtimal gerçekleşirse müzakere masasında Azerbaycan tek başına mücadele vermek zorunda kalabilir.

Ermenistan hemen ihlal etti

Ateşkes haberinin gelmesinin ardından Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Ermenistan güçlerinin birçok kentte yerleşim yerlerini yoğun biçimde bombaladığını açıkladı. Bakanlığın sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, Ermenistan'ın Hadrut, Ağdam ve Terter'e yoğun roket saldırıları gerçekleştirdiğini, karşılık olarak zırhlı araçların imha edildiğini duyurdu. Saldırıların, Ermenistan´ın işgal ettiği Hocalı'dan gerçekleştirildiği ifade edilen açıklamada, ihlal devam ederse Azerbaycan ordusunun operasyona devam edeceği mesajı verildi. "Ermenistan, geçici ateşkese uymadı, bu onların ikiyüzlü siyaset yürüttüğünü açıkça gösteriyor" diyen Azerbaycan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Hikmet Hacıyev, "Provokasyonlara cevap vermek zorundayız. Ermenistan'ın askeri altyapıları, modern silahları imha edildi. Statüko değişti, Azerbaycan işgal edilen topraklarının bazılarını geri almıştır. Ermenistan tarafından ateşkes süreci de kötüye kullanılmaktadır. İnsani esaslarla ortaya koyulan bir ateşkes olmasına rağmen, Ermenistan insani ateşkes için yalvarmasına rağmen, ateşkesi ihlal ederek ikiyüzlü siyaset yürüttüğünü gösterdi. Ermenistan işgal edilen topraklardan çıkmadığı sürece Azerbaycan'ın kararlılığını görecektir" dedi. Ermenistan'ın ateşkesi ihlal etmesiyle ilgili Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov'dan da açıklama geldi. Ateşkesin ne kadar süreceğinin cenazelerin değişimine bağlı olduğunu belirten Bayramov, Ermeni ordusunun Dağlık Karabağ'dan çekilmesini beklediklerini vurguladı.

Türkiye'den 'Bakü'nün yanındayız' mesajı

Türkiye Dışişleri Bakanlığı Dağlık Karabağ'daki ateşkesle ilgili bir açıklama yayınladı. Açıklamada "27 Eylül 2020 tarihinde başlayan silahlı çatışmalarda Azerbaycan yaklaşık 30 yıldır işgal altında olan topraklarını kendi imkanları ve özgüveniyle geri alabileceğini Ermenistan ve tüm dünyaya göstermiştir" denildi. "İnsani gerekçelerle esirlerin ve cenazelerin değişimi amacıyla ilan edildiği belirtilen ateşkes önemli bir ilk adım olmakla birlikte kalıcı çözümün yerine geçmeyecektir" denilen açıklamada "Türkiye başından beri ancak Azerbaycan'ın evet diyeceği çözümleri destekleyeceğini vurgulamıştır. Bu anlayışla sahada ve masada Can Azerbaycan'ın yanında olmaya devam edecektir" ifadelerine yer verildi. Milli Savunma Bakanlığı da "Ermenistan artık işgal ettiği toprakları asıl sahibine vermelidir" açıklamasını yaptı.

Fransa ateşkesten memnun

Ermenistan'a verdiği kayıtsız şartsız destekle dikkat çeken Fransa, ateşkesi memnuniyetle karşıladıklarını belirterek, ateşkese uyulması talebinde bulundu. Fransa Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Agnes von der Muhll, "Şimdi ateşkes ciddiyetle uygulanmalı ve izlenmeli ki iki ülke arasındaki düşmanlığa kalıcı çözüm olacak şartlar oluşturulsun. Kapsamlı müzakereler, Minsk grubu eş başkanlığı çatısı altında, hiçbir ön koşul olmadan devam etmeli" dedi.

30 yıllık gerilim

Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte Karabağ, Ermenistan ve Azerbaycan arasında bir gerilim bölgesi haline geldi. Karabağ Ermenileri, Karabağ'ın Sovyet Azerbaycan'dan Sovyet Ermenistan'a geçmesi gerektiğini talep etmesiyle tırmanan gerilim 20 yılı aşkın bir süredir devam ediyor. Dağlık Karabağ, BM ve uluslararası toplum tarafından Azerbaycan'ın bir parçası olarak tanınıyor. Ancak Azerbaycan'ın topraklarının yaklaşık yüzde 20'sine denk gelen Dağlık Karabağ ve civarındaki bazı bölgeler, 1990'ların başından bu yana Ermenistan işgali altında bulunuyor. Bölgede 1991 yılında 'Dağlık Karabağ Cumhuriyeti' ilan edildi. Ancak burayı uluslararası alanda Ermenistan dahil hiçbir ülke tanımadı. Taraflar arasındaki ateşkese rağmen Azerbaycan ve bölgeyi işgal eden Ermenistan sınırında sık sık çatışma yaşanmaya devam ediyor. Bölgedeki gerilim bölgedeki doğalgaz ve petrol boru hattı koridoru dolayısıyla uluslararası kamuoyu tarafından da yakından takip ediliyor.