Edebiyatımızın güleryüzü

Ağlar

Boğaziçi'nde sahilden geçen Ratib Bey, kahvehanenin önünde birinin diğerine, "İmamların işini ölüler sağlar" dediğini duyar. Bu cinası çok beğenen Ratib Bey, benzer bir söz sanatı yapmak ister. Düşünürek yürürken balıkçıların denizden ağ çekmekte olduklarını görür ve "Balıkçıların yüzünü ağlar güldürür" mazmunu doğar. Bu sözünü de beğenir ve sahilde duran bir kayıkçıya yaklaşarak büyük bir dikkatle söyler. Adam, Ratib'i hayretle süzdükten sonra, "Efendi, sen deli misin, bu nasıl söz?" diye paylar, sonra da kayığını çekip ne olur ne olmaz düşüncesiyle sahilden uzaklaşır.

Direktör'den direktifler

Tanzimat dönemi tiyatro yazarlarından Ali Bey'in ünlü mizahi sözlüğü Lehçetü'l Hakayık ince nükteler ve kara mizah örnekleri ile dopdolu muhteşem bir eserdir. "Direktör Ali Bey" unvanıyla da tanınan ve yazılarıyla mizah edebiyatımızın gelişmesinde ciddi emekleri bulunan Ali Bey'in bazı kelime ve kavramlar için bulduğu karşılıklardan birkaçı şöyle: Cesaret: Korktuğunu belli etmemek. Cüce: Büyük adamların yakından görünüşü. Alim: Bir şeyi bilmediğini bilen. Şair: Söz kantarcısı. İnşallah: Red cevabı. Yaş: Kadınların saklamaya muktedir olabildikleri tek sır. Yalnızlık: Siyah camlı gözlük. Yazı: Gözle görülen fikir. Ahlak: Akıl polisi.

Avukat kimmiş?

Ali Bey'in Lehçetü'l Hakayık'ında bazı kelimeler için, insanın yüzünde gülücükler doğuran karşılıklar var. Mesela, Avukat: Suçluların çamaşır yıkayıcısı. Aferin: Ucuz hediye. Timsah: Tohuma kaçmış kertenkele. Haydut: Dağ bankeri. Diken: Gülün bekçisi. Zıpkın: Balıkçıların çatalı. Şiir: Darası alınmış söz. Sükut: Çok kuvvetli, müthiş söz. Şamata: Olgunluk haline gelmiş müzik. Kefen: Modellere baş vurulmadan biçilen elbise. Mücellit: Kitap terzisi. Mumya: İnsan çirozu. Takma ad: Edebiyatçıların maskesi.