En hayırlı şehit kimdir?

Âdet halini alan bazı hatalar hakkında İmam Gazali Hazretleri buyurdu ki:

Bunların bir kısmını şöyle sıralayabiliriz:

Namaz kılarken kıbleye dikkat etmemek. Rükû ve secde yaparken, usulüne uymamak. Bu gibi hareketi yapanları uyarmalı. Bunlar Hakk'a yaklaştıran en değerli işler arasında sayılır. Anlatılan hataları yapanlara mâni olmak nafile ibadetle meşgul olmaktan daha faziletlidir.

Ezanı, haddinden fazla uzatan müezzinlere, ayrıca ezandaki kelimeleri uzatarak bozanlara da mâni olmalı. Sabah namazı hariç, diğer vakitler için ezanı tekrar etmek de iyi olmaz. Çünkü faydası yoktur.

İpeği fazla olan elbiseleri giyenlere de bir mâni gerek.

Vaizler, hikâyeciler; sözlerine kötü bozuk şey karıştırmaları da yersizdir. Bunlara da mâni olmalıdır.

Cuma günü, cami kalabalığından fayda umarak, bir şeyler satmak için cami çevresinde bağırmak, şiirler okumak, ilâç vb. şeyleri satmak doğru olmaz. Bunlara da mâni olmalı...

Bu anlatılanlardan başka çok şeyler vardır. Saymakla bitmez.

Padişahların durumu ve onları ikaz konusunda ise şu hususlara dikkat etmek gerekir:

Kötülükleri anlatmak, iyiliği yaptırmak durumuna göre dörttür. Tarif, vaaz, sert söz ve zorla mâni olmak. Padişahlara yalnız tarif ve vaaz yaraşır. Sert hareket ve zor, onları tahrik eder ve fitne doğurur. Sonra öyle şeyler meydana çıkar ki, önce yaptıkları hatalara rahmet okutur. Şu var ki, sertliğin mahzuru olmayacağı, bilâkis faydalı olacağı bilinirse; o zaman sertlik yerinde olur ve zararı yoktur.

Sonra, padişahların bir kısmı yapılan nasihatten hoşlanır; buna göre bir nasihat edilirse, korkulacak bir durum olmaz.

Padişahlara yapılacak iyi öğütün faziletini, şu hadis-i şerif çok iyi açıklar: "Şehitlerin hayırlısı Abdulmuttalib oğlu Hamza'dır. Bundan sonra hayırlı şehit; zalim sultana nasihat eden, nasihati tutulmayan ve bu nasihati için öldürülen kimsedir."

Yine buyurur: "En değerli ci- had, zalim sultana karşı doğruyu korkmadan söylemektir."

Zalim padişahların katında doğruyu söylemek, onlara hatalarını anlatmak kolay olmaz. Elbet onlara doğru yol anlatıldığı için öldürülen şehit olur. Buna dair hayli hadis-i şerif olduğu gibi, birçok vakalar da vardır.

Peygamber Efendimizin güzel huyları ve geçim âdabı hususunda da şunları söyleyebiliriz:

Başta, Peygamber Efendimizin edep ve terbiyesinden bahsedelim. Bilesin ki O, daima tevazu sahibi idi ve kendini kimseden üstün görmezdi. Daima Allah Teâlâ'dan iyi edep vermesini ve iyi huylarla süslemesini isterdi. Çok kere şu duayı yapardı: "Allah'ım, huyumu ve şeklimi güzel eyle."

Said b. Hişam şöyle anlatıyor:

Bir gün Hz. Aişe'nin yanına vardım. Peygamber Efendimizin ahlâkından sordum, şöyle buyurdu: "Sen Kur'an okumuyor musun? Peygamberin (s.a.v.) ahlâkı tamamen Kur'an'da anlatılmaktadır." Kur'an-ı Kerîm'de zikredilen bütün güzel huylar, Peygamber Efendimizin benliğinde toplanmıştı. Onlardan birkaçını anlatalım: "Affı al, iyiliği söyle. Cahillerin bilmezliğinden geç." (Araf, 199).

"Allah, adaleti, ihsanı, iyilik edip yakınlara bir şeyler vermeyi emreder. Azgınlığı, akla uygun olmayan kötülüğü, benimsenmeyen işi yasak kılar." (Nahl, 90).

"Sana isabet eden şeye sabırla karşı koy; bu, güç işlerden sayılır." (Lokman, 17).

Efendimizin huylarını belirten, daha birçok ayet-i kerime vardır.

(El-Mürşidü'l-Emîn ilâ Mev'izeti'l-Mü'minîn'den...)