Gıdalarda Aflatoksin ve Okratoksin Alarmı

Günlük hayatımızda fark etmeden tükettiğimiz birçok gıda ürünü, görünmeyen ama etkili bir tehlikeyi barındırıyor: mikotoksinler. Özellikle aflatoksin ve okratoksin gibi toksik bileşikler, bazı gıda ürünlerinde yapılan analizlerde giderek daha sık tespit ediliyor. Bu maddeler, belirli küf türlerinin sıcak ve nemli ortamlarda gelişmesiyle ortaya çıkıyor ve insan sağlığı üzerinde ciddi riskler oluşturabiliyor.
Aflatoksinler, özellikle yer fıstığı, mısır, pirinç ve kurutulmuş meyvelerde görülüyor. Okratoksinler ise kahve, tahıllar, kuru üzüm, fındık ve bazı et ürünlerinde bulunabiliyor. Her iki toksin türü de gıdaya kasıtlı olarak eklenmiyor; üretim, depolama veya taşıma süreçlerinde çevresel koşullar nedeniyle bulaşıyor. Bu nedenle, gıda güvenliği sadece üretimle değil, tüm tedarik zinciri boyunca dikkat gerektiriyor.
Aflatoksin B1, en tehlikeli tür olarak karaciğer kanseri riskini artırabiliyor. Okratoksin A ise böbrek ve karaciğer üzerinde toksik etkiler yaratabiliyor, bağışıklık sistemini baskılayabiliyor. Bu toksinler, düşük dozlarda bile uzun vadeli sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler için risk daha yüksek.
Türkiye gibi tarım üretiminde güçlü ülkelerde, bu toksinlerin kontrolü büyük önem taşıyor. Örneğin, kuru incir ihracatında dünya lideri olan Türkiye, Avrupa Birliği'nin belirlediği aflatoksin limitlerine uyum sağlamak için özel hijyen kılavuzları geliştirmiş durumda. Ancak bu önlemler yalnızca ihracat için değil, iç piyasada da uygulanmalı. Çünkü halk sağlığı, yalnızca dış pazarlara yönelik değil, ülke içinde de korunmalı.
Tüketiciler için en önemli savunma hattı, bilinçli seçimler ve güvenilir kaynaklardan alışveriş yapmak. Ambalajlı ürünlerde üretim ve son kullanma tarihine dikkat etmek, açıkta satılan gıdalarda renk, koku ve yapı değişikliklerini gözlemlemek, bu toksinlere karşı bireysel koruma sağlayabilir.
Sonuç olarak, aflatoksin ve okratoksin gibi mikotoksinler, gıda güvenliğinin görünmeyen ama etkili tehditleri arasında yer alıyor. Bu tehdide karşı mücadele, yalnızca üreticilerin değil; tüketicilerin, denetim mekanizmalarının ve kamu politikalarının ortak sorumluluğu.