Hakan Fidan: Netanyahu'yu ABD dışında durduracak güç yok

Bakan Fidan, TRT World yayınında gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

ABD Başkanı Donald Trump'ın göreve başlamasından bu yana mevcut uluslararası sistemin gerçek savlarını yeni "Amerikan bakış açısıyla" sorguladığını belirten Fidan, tüm dünyaya "şok dalgaları" gönderdiği kanısında olduğunu kaydetti.

Fidan, Trump'ın ABD'nin mevcut sistemden "daha fazla ne elde edebileceğini" aradığına işaret ederek, "Çünkü onların bakış açısına göre, ABD verdiğinden daha azını alıyor. Bu sebeple tüm ilişkileri, ekonomiyi, ticareti, teknolojiyi ve güvenliği sorguluyorlar." diye konuştu.

Avrupalı aktörlerin "yeni gerçekleri" konusunda oldukça endişeli olduğunu aktaran Fidan, Avrupalıların bu durumun geçici olduğunu umduğunu söyledi.

Fidan, bunun gerçekleşmemesi durumunda ise alternatiflerin ve bazı önemli konuların halihazırda tartışılmaya başladığını bildirerek, "Yeni bir güvenlik yapısı nasıl oluşturulabilir' Yeni bir ekonomik yapı ile nasıl ilerlenebilir' Avrupa'nın ABD'ye bağımlılığı nasıl azaltılabilir' Modern dünyada, mevcut zorluklar karşısında nasıl yol alınabilir'" sorularının sorulduğunu vurguladı.

Bunların Avrupalıların kendilerine sorduğu büyük sorular olduğuna işaret eden Fidan, bunun geçici bir durum olduğunu umduklarını ve tüm dünya için bir uyanış çağrısı olarak gördüğünü kaydetti.

Avrupalıların Ukrayna, Orta Doğu ve ABD'nin Avrupa'dan çekilme ihtimali gibi konularda etrafına baktıklarına, Türkiye'nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde "güvenilir ve güçlü bir ortak" olduğunu gördüklerini söyledi.

Fidan, Ankara'nın, Suriye, Irak ve diğer yerlerdeki terörizm ve istikrarsızlık gibi sorunlara karşı iyi bir liderlik sergilediğini ve sadece bunlara karşı mücadele etmeyip aynı zamanda "güvenilir bir müttefik ve ortak olduğunu tekrar tekrar kanıtladığı" değerlendirmesinde bulundu.

Ukrayna meselesi

Trump'ın Rusya-Ukrayna Savaşı'nda "derhal ateşkes" istediğini hatırlatan Fidan, olası bir barış planının zor ancak denemeye değer olduğunun altını çizdi.

Fidan, savaştaki ölümler ve yıkımın büyüklüğüne dikkati çekerek, "Türkiye, Ukrayna'da barışa katkıda bulunmak ve Ukrayna'nın yeniden inşasına katkıda bulunmak için her türlü rolü oynamaya istekli ve hazır." diye konuştu.

Öncelikle ateşkes, uygulanabilir ve uzun vadeli bir barış planına ihtiyaç olduğunu aktaran Fidan, "Şu an ABD yönetimi, Avrupalılar ve bizler; hepimiz, olası ateşkes ve barış planının farklı yönleri üzerinde çalışıyoruz. Ancak, kısa vadeli acil ateşkes ihtiyacını uzun vadeli stratejik kaygılarla birleştirmek şu anda çok önemli bir konu. Şu anda üzerinde çalıştığımız konu tam olarak bu." ifadelerini kullandı.

Bakan Fidan, Türkiye'nin ateşkes görüşmelerinde yer almak, ev sahipliği ve yapabilecekleri hakkında tekliflerde bulunduğunu kaydederek, ABD'nin şu an ilk görüşmeleri yaptığını ve plan oluşturma sürecinde olduğunu belirtti.

ABD'li mevkidaşı Marco Rubio, Trump'ın Ukrayna ve Rusya Özel Temsilcisi Keith Kellogg, Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak ve Ukrayna Savunma Bakanı Rüstem Umerov ile Almanya'daki temaslarına değinen Fidan, şu an planın oluşturulma aşamasında olduğu izlenimini edindiğini belirtti.

Bakan Fidan, Avrupalıların Ukrayna meselesinde masada olmama ihtimaline ilişkin, "Avrupalı dostlarımızın endişelerini gerçekten anlıyoruz. Dürüst olmak gerekirse haklı olduklarını düşünüyorum." dedi.

Süreçte Avrupalılara da danışılması gerektiği mesajını veren Fidan, Türkiye gibi onların da sürecin parçası olması gerektiğini dile getirdi.

Fidan, Avrupalılardan ise, bazen "aynı olgun davranışın" görülmediğini vurgulayarak, " (Avrupalılar) Onların masada olma hakkını tanıyoruz. Ama çoğu zaman Türkiye'nin de masada olması gerektiğini söylemeyi ihmal ediyorlar. (Savaş) Çünkü bizim yakın çevremizde oluyor. Bunun haricinde her iki tarafla da yakın bağlarımız var ve Türkiye pek çok aktörden daha fazlasını sunabilir." diye konuştu.

"İdeal bir dünyada Ukrayna'nın toprak bütünlüğünün korunduğunu görmek isteriz. Ancak şu an savaş dönemindeyiz; ve ne yazık ki bu savaşın sonucunda bazı seçimler; bazı acı seçimler yapmak zorundayız" diyen Fidan, şu anda bunların masada olduğuna işaret etti.

Fidan, bütün tarafların "ateşkes için önceliğin ne olması gerektiğini" sorguladığına değinerek, iki tarafın da farklı hedefleri ve endişeleri olduğunu, ABD arabuluculuğunun tarafları bir orta yolda buluşturmaya yeterli olup olmayacağının sorgulandığını söyledi.

Suriye'deki durum ve terör örgütleriyle mücadele

ABD'li mevkidaşı Rubio ile Suriye'deki durumu da ele aldıklarını belirten Fidan, ABD'li yetkililerin bugün kendi politikalarını formüle ettiğini düşündüğünü ve detaylı görüşmeler için zamana ihtiyaç olduğunu söyledi.

Suriye'deki yeni yönetimin çok zorlu bazı sorunlar üzerinde çalışırken terör örgütü PKK/YPG işgalini durdurmanın da öncelikleri arasında olduğunu belirten Fidan, "Hem Suriye ve Türkiye'nin hem de Irak ve Kürtlerin çıkarları için PKK'dan kurtulmamız gerekiyor." dedi.

Fidan, terör örgütü PKK'nın "çok amaçlı bir terör örgütü" olduğunu vurgulayarak, "Sadece Türkiye'yi hedef almıyorlar. İran'ı hedef alıyorlar, Irak'ı hedef alıyorlar, Suriye'yi hedef alıyorlar. Bu nedenle, bu virüsten hep birlikte kurtulmanın zamanının geldiğini düşünüyorum." ifadelerini kullandı.

 DEAŞ ile mücadele

Terör örgütü DEAŞ'ın yeniden ortaya çıkmamasının sağlanması hususunda bölge ülkelerinin terör meselesini ele almak için sorunu sahiplenerek bir platform kurmasının önemine değinen Fidan, Türkiye'nin böyle bir platform kurulması konusundaki önerisini hatırlattı.

Fidan, bu hususta istihbarat konusunun önemine atıfta bulunarak, yapılandırılmış bir mekanizmaya ihtiyacın olduğunu ve bunun sadece DEAŞ meselesinde değil, sınır güvenliği konusunda çalışmak için de iyi bir başlangıç olacağını aktardı.

"Terör sorununu çözmek" amacıyla bölgeye yapılan müdahalelerin başka sorunlara da neden olduğuna dikkati çeken Fidan, bunların yaşanmaması için bölgesel sahiplenmenin önemini vurguladı.

Gazze'deki ateşkes

Bölgedeki gelişmelerin İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Gazze'deki ateşkesi sürdürmeye niyetli olmadığını gösterdiği değerlendirmesini yapan Fidan, "Tüm rehineleri alır almaz, (Netanyahu'nun) niyeti maalesef savaşı yeniden başlatmak. Çünkü Amerikalılar dışında onu durduracak ne bir baskı ne de başka bir güç var." dedi.

Fidan, ABD Başkanı Trump ve yönetiminin Gazze'de bir başka soykırımı önleme görevinin olması gerektiğini vurgulayarak, aksi durumda Trump'ın seçim kampanyası sırasında dile getirdiği savaşları durduracağı yönündeki mesajlarının boşa gideceğinin altını çizdi.

Her iki tarafın müzakerecilerinin de ateşkes anlaşmasının ikinci aşamasına geçilmesi için gerekli ayrıntıları çözmesini umduğunu kaydeden Fidan, "Önümüzdeki iki hafta, ikinci aşamaya geçilmesi açısından büyük önem taşımakta." diye konuştu.

Yapay zeka ve Türkiye

Türkiye'nin yapay zeka alanındaki konumuna değinen Fidan, "Hükümet olarak farkındalığımız çok yüksek. Yapay zekanın yararları konusunda çok bilinçliyiz." ifadelerini kullandı.

Fidan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ilgili bakanlıklara bu konuda yoğun çalışma talimatı verdiğini belirterek, "Savunma sanayi üssümüzden başlayarak diğer dijital şirketlere kadar yerli şirketlerimizin yanı sıra diğer ülkeler ve diğer yabancı şirketlerle işbirliği ve ortak girişim üzerinde çalışmaya açığız." dedi.

Sanayi ve Teknoloji Bakanının konuyla ilgili bir plan üzerinde çalıştığını vurgulayan Fidan, "Kendileriyle düzenli olarak görüşüyorum, çünkü bu çok rekabetçi bir alan ve uluslararası düzenlemelere de ihtiyaç var, dolayısıyla çok yakından takip etmeye çalışıyorum." diye konuştu.

Bakan Fidan, Çin ve ABD'nin yapay zeka konusunda bulunduğu konumu yakalamanın zor olduğuna dikkati çekerek, "Ancak bu sadece bizim sorunumuz değil, Avrupa başta olmak üzere diğer bazı ülkeler de aynı sorunla karşı karşıya. Belki de alternatif olarak yapay zeka üzerinde çalışmak üzere ortak bölgesel ya da uluslararası bir paktın parçası olabiliriz." ifadelerini kullandı.