İç ve dış borç ürkütüyor

Bugünkü yazımızda son açıklanan iç ve dış borç rakamlarının kısa bir değerlendirmesini yapmak istiyoruz. Son açıklanan rakamlara göre Türkiye'nin konsolide bütçe toplam borç stoku Eylül ayında 1.6 milyar YTL artarak 329.6 milyar YTL'ye ulaşmış durumda. Borç stokundaki büyüme iç borçlardaki artış kaynaklı. Eylül ayında konsolide bütçe iç borç stoku 3.7 milyar YTL artarak 243.2 milyar YTL'ye kadar yükselirken, dış borç stoku ise büyük ölçüde dolar kurundaki düşüşün etkisiyle 2 milyar YTL'lik azalmayla 86.4 milyar YTL'ye yani 64.5 milyon dolara inmiş durumda.2005 Eylül sonu itibariyle toplam borç stokunun yüzde 49.8'i piyasaya, yüzde 24'ü ise kamu kesimine olan iç borçlardan oluşurken, dış borçların ağırlığı yüzde 26.2 olarak gerçekleşti.Hazine'nin piyasaya olan iç borçlarında eylülde 5.1 milyar YTL'lik artış yaşanırken, kamu kurum ve kuruluşlarına olan borçlarda ise 1.4 milyar YTL'lik azalma kaydedildi. İç borç stokunun 164.2 milyar YTL'lik kısmı piyasaya, 79 milyar YTL'lik kısmı ise kamu kurum ve kuruluşlarına olan borçlardan kaynaklanıyor.Toplam borç stokunun 204.5 milyar YTL tutarındaki kısmı Türk Lirası cinsinden, 119.1 milyar YTL tutarındaki kısmı döviz cinsinden ve geriye kalan 6 milyar YTL tutarındaki kısmı ise dövize endeksli borçlardan oluştu. Bir diğer deyişle Türkiye'nin toplam konsolide borç stoku 245.9 milyar dolar. Son iki yılda TL'nin değerlenmesine bağlı olarak yerli paranın cinsinden borçların arttığı ülkemizde borçların % 62'si YTL, % 36.2'si ise döviz cinsinden. 2005 Eylül sonu itibariyle toplam borç stokunun yüzde 49.8'i piyasaya, yüzde 24'ü ise kamu kesimine olan iç borçlardan oluşurken, dış borçların ağırlığı yüzde 26.2 olarak gerçekleşti. Devletin müzmin borçları Türkİye Avrupa Birliği üyeliği sürecinde borç oranını daha da aşağı seviyelere çekmek zorunda. Bildiğiniz gibi Maastricht Kriterleri'ne göre kamu net borç stokunun milli gelire oranı oran %60'ın altında olmalı. 2001 krizinden sonra yüzde 70-75 oranında seyreden kadar yükselen Türkiye'nin toplam borç stokunun 2005 yıl sonu itibariyle %65'e gerileyeceği tahminleri yapılıyor. Kamu kesiminin, 2001 yılında yüzde 107.5 düzeyine yükselen brüt borç stokunun GSMH'ye oranı ise 2005 yılı ilk yarısında sonunda yüzde 74.6'ya kadar geriledi. Bu kapsamda brüt iç borç stokunun 2001 yılında yüzde 71.1 olan GSMH'ye oranı bu yıl yüzde 53.9'a, brüt dış borç stokunun oranı da aynı dönemler itibariyle yüzde 36.4'ten yüzde 20.7'ye geriledi. Emre Alkin / Tercüman