İş Kültür’ün yenileri raflarda

Zaman kavramı ve zamanı ölçme araçları toplumsal ve kültürel tarihin belki üzerinde yeterince durulmamış, çok önemli bir parçasıdır.

Avner Wishnitzer, 18. yüzyıl sonundan itibaren Osmanlı İmparatorluğu'nda zaman kavramı ve araçlarında yaşanan değişimi, modernizm ve reform çabalarıyla da ilişkilendirerek incelediği 'Alaturka Saatleri Ayarlama' eseriyle önemli bir boşluğu dolduruyor.
 

Wishnitzer'in arşiv belgelerini olduğu kadar, şiirlerden öykülere, romanlardan anılara pek çok edebi kaynağı da kullandığı bu özgün ve sürükleyici çalışma, zaman kültüründeki değişimin sosyal grupların meşruiyet arayışında bir arenaya dönüşmesini de çeşitli yönleriyle ele alıyor.

Robert K. Massie imzalı 'Büyük Petro' kitabı; uçsuz bucaksız, geri kalmış bir kara devleti olan Rusya'yı gelişmiş bir ülke haline getirmek için çarlığı boyunca yorulmak bilmeden çalışan Petro Alekseyeviç Romanov (1672-1725) hayatına odaklanıyor. Modernleşme programına, tebaasını Batılılar gibi giyinmeye ve onlar gibi davranmaya teşvik ederek başladı.

Halkının geleneksel Rus-Ortodoks sakalını kesmesini ferman eylemesi ve eline aldığı usturayla bu fermanını sokaklarda bizzat uygulaması, iki metreyi aşan boyuyla bu dev çarın izleyeceği siyasetin ilk göstergelerindendi.

Ancak Petro sadece insanların dış görünüşüyle uğraşmakla kalmayıp ülkesinin kalıcı bir dönüşümden geçmesini sağlayacak yeni kurumlar oluşturdu, yeni uygulamalar başlattı. İktidara geldiğinde önemsiz bir devlet olan Rusya'yı, bir Avrupa gücü haline getiren Petro, kimi Osmanlı tarihçileri tarafından "Deli Petro" olarak anılsa da tarihin onun hakkındaki nihai yargısı farklı.

Gazanfer İbar'ın 'Meşrutiyet'i Çok Sevmiştik', İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonraki toplumsal değişime farklı açıdan yaklaşan bir eser. Meşrutiyetle gelen hürriyet ortamını dönemin ruhunu ve atmosferini yansıtacak şekilde sergiliyor. Önemli bir kısmını Gazanfer İbar'ın kendi koleksiyonundan derlediği ve İkinci Meşrutiyet'in renkliliğini yansıtan gazeteler, dergiler, kartpostallar, mendiller, posterler, sigara kâğıtları, defter kapakları, albümler, marşlar ve rozetler görsel bir şölen sunuyor. OKAN EGESEL