İsrail'in Kibbutz tuzağı

8 Ocak tarihli Yeni Şafak gazetesinin manşetten duyurduğu Ali Sali imzalı haberin başlığı şu şekildeydi: "Fırat ve Dicle'ye Kibbutz kancası".

9 Ocak tarihli Yeniçağ gazetesi de aynı haberi "İşte işgal planı" manşetiyle duyurdu.

Ali Sali hazırladığı haberde şunları aktarıyordu:

İsrail, GAP Bölgesi ve Çukurova'da Kibbutz'lar kurmak için resmi teklifte bulundu. Türkiye'de kurulmak istenen Kibbutzlar, ortak tarımsal alanda 'birlikte üretim ve gelirin ortaklaşa bölüşümü' esasına dayanıyor.

İsrail hükümeti, bölgedeki sorunlu yahudileri Türkiye'ye göndererek "Kibbutzlar" oluşturmayı planlıyor. Türkiye'de kurulmak istenen Kibbutzlar, ortak tarımsal alanda "birlikte üretim ve gelirin ortaklaşa bölüşümü" esasına dayanıyor. İsrail, GAP Bölgesi ve Çukurova'da Kibbutz'lar kurmak için resmi teklifte bulundu".

Habere göre İsrail'de uyum sorunu yaşayan Rusya, Etiyopya ve Afrika ülkelerinden göçeden Yahudiler GAP bölgesine yerleştirilmek isteniyordu. İsrail Manavgat suyuna talip olduğu günden bu yana GAP Kibbutzlarının planını yapıyormuş. Bu isteği birçok kez hükümet yetkililerine aktaran İsrail, bu konu için Türkiye'ye onlarca heyet göndermiş ve hatta Gül'ün son İsrail ziyaretinde de bu konu gündeme gelmişti.

Türkiye'de yabancılara toprak satışının ve özellikle İsrail'in Türkiye'yi parsel parsel satın aldığına dair haberlerin havada uçuştuğu böyle bir dönemde İsrail tarafından yapılan bu resmi teklif de neyin nesi? Hükümet böyle bir teklif karşısında nasıl bir tutum takındı? Bu soruların cevaplarından önce Kibbutz'un ne olduğunu ve İsrail devletinin kurulmasında nasıl bir rol oynadığını görelim.

Kibbutz(kibbuts) İbranice toplantı, kolektif anlamlarına geliyor. Mülkiyet ve yönetimin üyelerce paylaşıldığı, kolektif yaşama dayalı tarımsal yerleşimlerin ortak adı. Asgari 100 dönüm arazi üzerine kurulu bu İsrail'e özgü çiftliklerde en az 15 aile yaşıyor. Bu ailelerin ortak üretimi sonucu elde edilen gelir, üyelerin yiyecek, giyecek, barınak, sağlık giderleri karşılandıktan sonra, Kibbutz üyeleri arasında eşit bir şekilde paylaştırılıyor. Bu yönüyle "sosyalist bir tarımsal örgüt" olarak da tanımlanıyor. Yahudilerin dini günü şabat (cumartesi) dışında haftanın 6 günü çalışan üyelerin özel konutları bulunuyor. Çocuklar toplu konutlarda bir arada barınıyor ve bakımları da toplu olarak yapılıyor. Filistin'deki "kevuzot" adlı küçük kolektif yerleşimler temelinde gelişen Kibbutz'ların ilki 1909'da Degonya'da kuruldu. Polonya, Romanya, Estonya, İspanya ve Portekiz'de şu an halen varolan Kibbutz çiftlikleri, 20. yüzyılın başında özellikle Rusya ve Doğu Avrupa'da gelişme imkanı bulmuştur. Kibbutz'lar İsrail'in Filistin topraklarını "işgal sürecinde" bir nevi öncü kuvvetler oldular. Temel parolaları "Yeteneğine göre vermek, ihtiyacına göre almak" olan Kibbutzlar 1910'lu yıllardan itibaren Filistin topraklarına Siyonist ideoloji çerçevesinde yerleşmeye başlamışlar. Rusya'da sosyalizmin kök salmasında öncü rol oynayan Yahudi sosyalist teşkilatı Bund'un "tarım işçileri" versiyonu olarak da değerlendirebileceğimiz Kibbutz'lar örgütlenme, paylaşım ve tarz olarak sosyalist ütopyanın somut bir örneği olarak sunulurken, Siyonist hareketin de en ilginç yapılanmasıydı.

İsrail'in 5 milyar dolarlık bütçe ayırdığı GAP'a Kibbutzlar kurma projesinin Kürt Yahudileriyle ilişkileri ve neden Güneydoğu Anadolu'da ısrar edildiğiyle ilgili ayrıntıları da yarın aktaralım.