Kapı tokmağının anlattıkları

Karabük'ün Safranbolu ilçesinde tarihi evlerin kapılarındaki tokmakların her birinin işlevinin farklı olduğu bildirildi Safranbolu, kültür turizmini seven turistlerin ilk tercihleri arasında yer alıyor. Kentte koruma altında bulunan yaklaşık bin 200 tarihi evdeki kapı tokmaklarının ise mimari doku içinde ayrı bir yer tuttuğu kaydedildi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi (ZKÜ) Safranbolu Meslek Yüksekokulu Müdürü Prof. Dr. Burhanettin Uysal, tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapan kentin evlerinin Selçuklu ve Osmanlı izlerini taşıdığını söyledi. Uysal, "18. ve 19. yüzyıllarda yapılan evleriyle turistlerin ilgi odağı olan Safranbolu'nun eski çarşı bölgesinde bulunan, han, hamam, arasta çarşısı, köprü, çeşmeler, kale ve saat kulesiyle tarihi dokunun içerisindeki evlerin kapılarındaki tokmaklar, özellikleriyle ayrı bir yer tutuyor" dedi. Prof. Dr. Uysal, kapı tokmaklarının eve gelen misafirlerin kullanım amaçlarına göre çıkardığı ses ile misafir ve ev sahibi hakkında özel bilgi verdiğini söyledi. Uysal, "Son zamanlarda kullanılan kameralı sistemle eve girenler ev sahibi tarafından görülürken, misafirin ev sahibi hakkında bilgilenmesine imkan tanımıyor. Oysa Selçuklu ve Osmanlı Dönemi demir işçiliğiyle şekillenmiş tokmaklar, gelen misafirin ev sahibi hakkında veri almasını sağlıyor. Ev ve konakların kapılarında asılı olan 2 tokmak arasına bağlanan ip 'evde yokum', tokmaktan aşağı sarkan ip ise 'evdeyim' mesajını taşıyor. Büyük olan ve tok ses çıkaran tokmak, ev sahibine gelenin erkek olduğunu haber vererek, içerideki hanımların toparlanmaları için uyarı, küçük tokmak çalındığında ise gelenin bir kadın olduğunu belirterek, erkeklerin hal ve hareketlerine çeki düzen vermelerini sağlıyor. Bazı evlerde ise küçük çocuklar için boylarına göre erişebilecekleri şekilde kapı tokmağı bulunmaktadır. Her biri ayrı bir sanat eseri olarak karşımıza çıkan kapı tokmaklarının aşağı yukarı hareketini rahatça yapabilmesi için özel bir düzenekle dizayn edilmiş" diye konuştu.