Karada 'Evet', kıyıda 'Hayır'

RECEP BAHAR/ANALİZ HABER
Anayasanın 18 maddesini değiştirerek parlamenter sistem yerine cumhurbaşkanlığı modelini bina eden referandumdan ilginç sonuçlar çıktı. 'Evet' cephesi batı ve güney bölgelerinde, 'Hayır' cephesi ise iç ve kuzey illerinde 'zayıf performans' gösterdi. Doğu cephesinde ise yarış başa baş bitti.
Referandumda Ege, Marmara, Güneydoğu ve Akdeniz bölgelerinde 'Hayır' öne çıktı. Batı ve güneydeki kıyı şeritlerindeki illerde 'Hayır' fire vermezken; Karadeniz kıyılarında sadece Artvin, Zonguldak, İstanbul ve Kırklareli 'Hayır'da karar kıldı.
Marmara Denizi dahil kıyısı olan 27 ilden 15'i 'Hayır' derken, 12'si 'Evet' dedi. Buna karşılık denize kıyısı olmayan 54 ilden 34'ü 'Evet', 20'si 'Hayır' dedi. AK Parti-MHP ikilisi, en fazla kaybı yüzde 17 ile Akdeniz Bölgesi'nde yaşadı. Bloğun Marmara Bölgesi'ndeki kaybı yüzde 10 olarak gerçekleşti. Doğu Anadolu'da ise 9 ilde 'Evet', 5 ilde 'Hayır' oyları baskın çıktı. Hem Doğu Anadolu'da, hem de Güneydoğu Anadolu'da 'Evet' oylarında beklentileri aşan oranlarda artış görüldü.
MHP'nin katkısı sınırlı
MHP'nin 30 Mart 2014 yılında büyükşehir belediye başkanlığını kazandığı Adana, Mersin ve Manisa'da 'Hayır' oylarının yarışı önde kapatması, MHP'nin 'Evet' cephesine katkısının sınırlı olduğu yorumlarına yol açtı. Zira söz konusu 3 ilde AK Parti'nin de ciddi seçmen kitlesi bulunuyor. Öte yandan MHP, İç Anadolu Bölgesi'nde 1 Kasım 2015 seçimleri ile karşılaştırıldığında 'Evet' cephesine 3 puanlık bir katkı yaptığı görülüyor.
Şanlıurfa sürprizi
Gerek 7 Haziran 2015, gerekse de 1 Kasım 2015 genel seçimleri ile karşılaştırıldığında 'Evet' cephesinin belirgin başarı gösterdiği illerin başında Şanlıurfa geliyor. İlde 'Evet' oyları yüzde 70.82 çıktı. Oysa 7 Haziran 2015'te AK Parti-MHP oylarının toplamı yüzde 52.13; 1 Kasım'da ise yüzde 67.02 idi. Şanlıurfa'daki yükselişin ardında HDP'ye yapılan operasyonun etkisi olduğu sanılıyor. 'Evet' cephesi benzer bir başarıyı Bingöl ve Bitlis'te de gösterdi.
Oy dağılımına göre, 'Evet' oylarının en yüksek çıktığı il yüzde 81.70 ile Bayburt olurken bu şehri yüzde 75.55 ile Rize, yüzde 75.49 ile Aksaray takip etti. En yüksek 'Hayır' oyu ise yüzde 80.41 ile Tunceli'de kullanıldı. Tunceli'nin ardından yüzde 71.70 ile Şırnak, yüzde 71.33 ile Kırklareli geldi. İlçeler içinde Şanlıurfa'nın Harran ilçesi yüzde 96.83 ile, 'Hayır' oylarında ise Tunceli'nin Ovacık ilçesi yüzde 90 ile ilk sırada yer aldı.
47 ilden 'Evet' 
Evet diyen iller şunlar: Adıyaman, Afyon, Aksaray, Amasya, Bartın, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Bolu, Burdur, Bursa, Çankırı, Çorum, Düzce, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Karabük, Karaman, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, Kilis, Kocaeli, Konya, Kütahya, Malatya, Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Osmaniye, Rize, Sakarya, Samsun, Sinop, Sivas, Şanlıurfa, Tokat, Trabzon, Yozgat,
34 il 'Hayır' dedi
'Hayır' diyen iller şunlar: Adana, Ağrı, Ankara, Antalya, Ardahan, Artvin, Aydın, Balıkesir, Batman, Bilecik, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Eskişehir, Hatay, Hakkari, Iğdır, Isparta, İstanbul, İzmir, Kırklareli, Manisa, Mardin, Mersin, Muğla, Siirt, Şırnak, Tekirdağ, Tunceli, Uşak, Van, Yalova, Zonguldak.
8.5 milyon seçmen sandığa gitmedi
16 Nisan 2017 referandumuna katılım oranı yüzde 85.60 olarak gerçekleşti. 58 milyon 366 bin 647 kayıtlı seçmenden 48 milyon 933 bin 874'ü geçerli oy kullandı. Yaklaşık 8.5 milyon seçmen sandığa gitmedi, 1 milyon seçmen ise geçersiz oy kullandı.
Yurtiçi ve yurtdışı oylar dikkate alındığında 'Evet' yüzde 51.41, 'Hayır' ise yüzde 48.59 çıktı. Yurtiçinde 'Evet' yüzde 51.18'e, 'Hayır' ise yüzde 48.82'ye ulaştı; yurtdışında ise 'Evet'in payı yüzde 59.09; 'Hayır'ın payı yüzde 40.91 oldu.
FETÖ'cülerin kaldığı cezaevinde 'hayır' çıktı
Sincan Cezaevi yerleşkesindeki cezaevlerindeki  tutukluların anayasa değişikliğine ilişkin halk oylamasında oy kullandığı sandıklardan 5 bin 710 'Hayır', bin 127 'Evet' oyu çıktı. Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğüne bağlı Sincan cezaevi yerleşkesinde bulunan F1, F2, L1, L2 ile T Tipi kapalı cezaevlerinde de tutuklular sandık başına giderek oy kullandı.
F1 ve F2 Nolu cezaevlerinde çoğunlukta 'Hayır' oyu çıktı. F1 Nolu Cezaevinde 434 'Hayır', 25 'Evet' oyu  verildi. Bu cezaevinde 6 oy geçersiz sayıldı. F2 Nolu Cezaevinde ise 413 'Hayır', 18 'Evet' oyu kullanılırken 5 oy da geçersiz kabul edildi. Beş cezaevinde oy veren toplam 6 bin 930 tutukludan 5 bin 710'u 'Hayır', bin 127'si ise 'Evet'ten yana tercih yaptı. Oylardan 93'ü ise geçersiz sayıldı.