"Muhakkak ki Biz onu mübarek bir gecede indirdik, çünkü Biz uyarıcı gönderiyorduk. Bir gece ki, her hikmetli iş onda ayırt edilir." (Duhân: 3-4).
Duhân suresi Mekke'de nazil olan Mekkî bir suredir. Ekser müfessirinin kavlince ayette işaret edilen bu mübarek gece Kadir gecesidir. İkrime ve daha bazıları ise, "Şaban ayının yarısı (15) gecesidir" demişlerdir.
Keşşaf tefsirinde der ki; "Leyle-i Mübareke (mübarek gece) leyle-i Kadir'dir. Bir de denildi ki; Şaban ayının yarısı (15.) gecesidir ki bunun dört adı vardır: Leyle-i mübareke (mübarek gece), leyle-i berae (berat gecesi), leyle-i sakk (senet gecesi), leyle-i rahmet (rahmet gecesi). Berat gecesi ile Kadir gecesi arasında kırk gün vardır."
Bu gecenin leyle-i sakk (senet gecesi) ve leyle-i berae (berat gecesi) diye isimlendirilmesinin sebebi, alacak tamamen alındığında nasıl "borcu yoktur (sakk)" senedi yazılıyorsa, bu gece Allah-ü Teâlâ mü'min kullarına, berat yazar denilmiştir. (Elmalılı M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, c.6, s.4293).
Bu gecede beş özellik vardır:
1- Her hikmetli mühim iş; kulların rızkı, ecelleri yahut sağlam olması gereken işler o gecede ayrılıp tedbir ve tevzi olunur. Bir de denilmiştir ki; istinsahına (nüshanın yazılmasına) berat gecesi ile başlanır, Kadir gecesi bitirilir. (Elmalılı M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, c.6, s.4295).
2- Bu gecedeki ibadetin faziletini Peygamber Efendimiz (s.a.a.) hadis-i şeriflerinde şöyle beyan etmiştir: "Kim Bayram gecesini ve Şaban ayının 15. gecesini ibadetle ihya ederse kalplerin öldüğü günde o kişinin kalbi ölmez." (İbn-i Mace).
3- Rahmetin bu gece ümmetinin üzerine nasıl indiğini Peygamber Efendimiz (s.a.a.) şöyle beyan buyurmuştur: "Allah-ü Teâlâ bu gece ümmetime öyle rahmet eder ki Ben-i Kelb kabilesinin koyunlarının tüyleri sayısında kişiyi cehennemden azat eder." (Tirmizi, İbn-i Mace).
4- Genel bir af vardır. Allah-ü Teâlâ bu gece bütün Müslümanları affeder ancak O'na şirk koşan, büyücülük yapan, çok hased eden, içkiye çok düşkün olan, anasını babasını inciten, zina yapan insanlar müstesna? (Elmalılı M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, c.6, s.4293-4294).
5- Bu gecede Resûlullah'a (s.a.a.) şefaatin tamamı verilmiş olmasıdır. Çünkü Resûlullah (s.a.a.), Şaban ayının on üçüncü gecesi ümmeti hakkında niyaz etti, üçte biri verildi, on dördüncü gecesi niyaz etti üçte ikisi verildi, sonra on beşinci gecesi niyaz etti hepsi verildi. Yalnız kaçak develer gibi Allah-ü Teâlâ'dan kaçanlar müstesna?( Elmalılı M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, c.6, s.4294).
Bu gece Berat gecesidir. Berat gecesi ile başlayıp Kadir gecesine kadar devam edecek önümüzdeki kırk günlük bu süreyi ibadet ve kullukla iyi değerlendirip beratını alan kullardan olalım duası ile sizleri Allah'a emanet ederim.
Evvelen çok kıymetli Hocamız Prof. Dr.
Haydar Baş Bey'in kandilini, saniyen sizlerin kandilini tebrik ederim.
