Libya'yla anlaşmadan rahatsız oldular

Türkiye'den aralarında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez'in de bulunduğu kalabalık bir heyet 3 ekimde Libya'ya günübirlik bir resmi ziyaret gerçekleştirerek Trablus merkezli Ulusal Birlik Hükümeti ile görüştü ve önemli bir mutabakata imza attı. Libya'nın başkenti Trablus'ta Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, Libya Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, Dışişleri Bakanı Necla Manguş ve Libya Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halid el-Mişri ile görüşmeler yapan Türk heyet, Türkiye ile Libya arasında medyadan enerji işbirliğine kadar birçok alanda anlaşmalara imza attı. Trablus'ta düzenlenen imza töreninde konuşan Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Libya Dışişleri Bakanı Necla Manguş, anlaşmanın her iki ülkeye de fayda sağlamayı amaçlayan ekonomik konulardaki mutabakat zaptından biri olduğunu açıklamıştı. Diğer ülkelerin yeni mutabakat muhtırasına itiraz edip etmeyeceği sorulduğunda "Onların ne düşündüğü önemli değil" diyen Çavuşoğlu, "Üçüncü ülkelerin, iki egemen ülkenin imzaladığı anlaşmaya müdahale etmeye hakkı yoktur" diye eklemişti.

Atina ve Kahire rahatsız oldu

Türkiye ile Libya arasında mutabakat imzalandığının resmi olarak açıklanmasının ardından başta Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) olmak üzere bazı ülkelerden tepki geldi. Yunanistan Dışişleri Bakanlığı, söz konusu muhtıra hakkında bir açıklamada bulunarak, "Yunanistan bölgede egemenlik haklarına sahip. Bu hakları uluslararası deniz hukukuna tam saygı çerçevesinde tüm yasal yollarla savunmayı amaçlıyoruz" ifadelerine yer verildi. Söz konusu muhtırayı uygulayan herhangi bir "söz veya eylemin" fiilen "gayrimeşru" olacağını ifade eden Yunanistan Dışişleri Bakanlığı, "Bu adımlara ikili düzeyde, Avrupa Birliği'nde ve NATO'da tepki verilecektir" açıklamasında bulundu. Türkiye ile Libya arasında imzalanan mutabakat muhtırasına Mısır'dan da tepki geldi. Mısır Dışişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanı Semih Şükri'nin Yunan mevkidaşı Nikos Dendias ile konu hakkında telefonda görüştüğünü ve Libya'daki son gelişmeleri ele aldıklarını belirtti. Açıklamada, Atina ile Mısır arasında 2020'de imzalanan ve Doğu Akdeniz'de iki ülkenin münhasır ekonomik bölgelerini belirleyen anlaşmanın 2019'da Türkiye ile Libya arasında imzalanan anlaşmayı "fiilen geçersiz kıldığı" iddia edildi. Her iki bakanın da Trablus merkezli hükümetin herhangi bir uluslararası anlaşma ya da mutabakat muhtırası imzalama yetkisine sahip olmadığını vurguladığı ifade edildi. Mısır'ın desteklediği Libya'nın doğu merkezli parlamentosu Başkanı Agila Salih ise mutabakat muhtırasının "yetkisi olmayan bir hükümet tarafından imzalandığı için yasa dışı olduğunu" iddia etti.

AB Türkiye'den açıklama istedi

Türkiye ve Libya arasında önceki gün imzalanan hidrokarbon mutabakatı Avrupa Birliği'ni (AB) de rahatsız etti. Türkiye'den imzalanan hidrokarbon mutabakatına 'açıklık' getirmesini isteyen AB'den, "Bölgesel istikrarı baltalayacak hamlelerden kaçınılmalı" açıklaması geldi. Avrupa Birliği Dış İlişkiler Servisi Sözcüsü Peter Stano, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Türkiye ve Libya arasında imzalandığını duyurduğu hidrokarbon alanında mutabakata açıklık getirilmesini istedi. Avrupa Birliği Dış İlişkiler Servisi tarafından yapılan açıklamada, yeni muhtıranın 2019'da imzalanan Türkiye ve Libya Arasında Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası'nı temel aldığını belirtti. AB, 2019'daki muhtıraya dair duruşlarının değişmediğini; bu muhtıranın "üçüncü parti devletlerin egemenlik hakkını ihlal ettiğini, Deniz Hukuku'na uymadığını ve başka devletler için bağlayıcı olmadığını" vurguladı.  Avrupa Birliği Dış İlişkiler Servisi'nin açıklamasında, "Yeni anlaşma henüz halkla paylaşılmadı. İçeriğine dair daha fazla açıklık gerekiyor. Bölgesel istikrarı baltalayacak hamlelerden kaçınılmalı" denildi.

Dışişleri'nden Brüksel ve Atina'ya tepki

AB ve diğer bazı ülkelerden gelen açıklamalara Ankara'dan kınama karşılığı geldi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Tanju Bilgiç, Türkiye ile Libya arasındaki Hidrokarbonlar Alanında İşbirliği'ne ilişkin mutabakat zaptı konusunda AB ve Yunanistan tarafından yayımlanan açıklamaları kınadı. Bilgiç, "Yunanistan ve AB Sözcüsü tarafından yapılan açıklamaların ülkemiz açısından hiçbir kıymeti yoktur" dedi. Dışişleri Sözcüsü, "AB, egemen üçüncü ülkeler arasındaki anlaşmalar hakkında yorum yapacak veya hüküm verecek uluslararası bir yargı organı değildir" ifadelerini kullandı.

Libya ikiye bölünmüş durumda

2011'de Muammer Kaddafi'nin devrilmesinin ardından iç savaşa sürüklenen Libya, Birleşmiş Milletler'in (BM) de tanıdığı Trablus merkezli Ulusal Birlik Hükümeti ile ülkenin doğusunda Halife Hafter komutanlığındaki Libya Ulusal Ordusu desteğiyle kontrolü elinde bulunduran Tobruk merkezli hükümet arasında ikiye bölünmüş durumda. Doğudaki hükümet Fransa, Rusya, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri tarafından desteklenirken İtalya, Türkiye ve Katar Trablus'taki Ulusal Birlik Hükümeti'ne destek veriyor.