Madenlerini adamakıllı değerlendiren ülke kalkınır

Uzmanlar, teknoloji üretiminde kritik madenlerin ve nadir toprak elementlerinin kullanılmasıyla küresel ısınmanın nedenlerinden biri olan karbondioksit emisyonunun önemli ölçüde azaltılabileceğini söyledi. Kritik madenler ve nadir toprak (yer) elementleri; elektrikli araçlar, güneş panelleri ve rüzgar türbinleri başta olmak üzere temiz enerji teknolojilerinde ve elektronik cihazların üretiminde kullanılıyor. Dünyada az sayıda coğrafyada bulunan bu madenlere talep, özellikle yenilenebilir enerjiye yatırım yapan ülkelerden geliyor. Kritik madenler giderek yeni enerji jeopolitiğinin öznesi haline gelme yolunda ilerleyerek, geçen yüzyılda fosil yakıtlar özelinde şekillenen enerji jeopolitiğinin ve uluslararası ilişkilerin gündeminde kendine yer buluyor.

İşte o madenler

Dünyada kritik madenler listesi, antimon, barit, berilyum, bizmut, borat, kobalt, florit, galyum, germanyum, hafniyum, indiyum, magnezyum, doğal grafit, kömür, doğal kauçuk, niyobyum, fosfat kaya, fosfor, skandiyum, silikon metali, tantal, tungsten, vanadyum, boksit, lityum, titanyum, stronsiyum, platin grubu elementler (osmiyum, iridyum, rutenyum, platin, paladyum, rodyum) ile ağır nadir toprak elementleri ve hafif nadir toprak elementleri olarak sıralanıyor. Başlıca nadir toprak elementleri olan monazit, bastnazit, ksenotim, öropiyum, yitriyum ve ödiyalit karbonatitler alkali kayalar, nehir kumları ve kil taşlarında bulunuyor. Cep telefonları, bilgisayarlar, fiber-optik kablolar, yarı-iletkenler, savunma sanayi, medikal cihazlar, elektrikli otomobil, rüzgar türbinleri, güneş panelleri, tekrar şarj edilebilir piller, paslanmaz çelik ve elektronik cihazların üretiminde kullanılan kritik madenler için her ülke, sanayi ihtiyaçları ve tedarik zincirinde aksaklık riskini dikkate alarak kendi listesini oluşturuyor.

Atıklardan da geri kazanmak mümkün

Avrupa Birliği (AB) televizyon, akıllı telefon, bilgisayar gibi teknolojik atıkları dönüştürerek kritik madenleri ve değerli elementleri geri kazanıyor. AB ülkeleri 2020 yılında ihtiyaç duydukları tungstenin yüzde 42'sini, öropiyumun yüzde 38'ini, yitriyumun yüzde 31'ini, antimon, paladyum ve rodyumun yüzde 28'ini, platinin yüzde 25'ini, kobaltın yüzde 22'sini, titanyumun yüzde 19'unu, fosfatın yüzde 17'sini, iridyumun yüzde 14'ünü, magnezyumun yüzde 13'ünü, rutenyumun yüzde 11'ini, germanyum ve vanadyumun ise yüzde 2'sini geri dönüşümden kazandı.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gültekin Topuz, bu maden ve elementlerin, kritik teknolojilerde, sanayide kullanıldığını, ülke sanayisi ve güvenliği için elzem olduğunu söyledi.

Madencilik olmadan olmuyor!

İTÜ Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Emin Çiftçi de yeşil enerji ve çevre dostu teknolojilerin fosil kaynaklara bağımlı olduğunu, elektrikli araç üretebilmek için bataryada kullanılan lityum, kobalt ve kadmiyumun fosil kaynaklardan elde edildiğini kaydetti. Maden yataklarının tamamının fosil kaynaklar olması nedeniyle iç içe geçme durumu olduğundan bahseden Çiftçi, doğal kaynaklara bağımlılığın form değiştirerek devam edeceği görüşünü paylaştı. Çiftçi, "Günümüzde en önemli emisyon kaynağı baca gazları ve trafik. Kritik madenler sayesinde bunu ortadan kaldırıyorsunuz, bu aslında doğa için olabilecek en güzel senaryo. Ama biz her zaman doğal kaynaklara bağımlıyız, bir elektrikli araçta yaklaşık 20 kilogram bakır kullanılıyor ve bakır da maden yataklarından geliyor" ifadelerini kullandı. Bazı madenlerin çıkarılmadıkları zaman da doğaya zarar verebileceğine dikkati çeken Çiftçi, sözlerini şöyle tamamladı: "Madencilik olmadan teknolojik gelişmişlik olamaz. Çıkarılmadıkları sürece madenlerin bazı bileşenleri madenden toprağa, topraktan bitkilere veya madenden sızıntı şeklinde yer altı sularına karışabilmektedir. Bu yüzden çıkarılmaları herkes için iyi. Gerçek olan şu ki madenlerinizi iyi değerlendirirseniz Avrupa ülkeleri gibi kalkınır, ilerlersiniz, iyi değerlendiremezseniz Afrika ülkeleri gibi yerinizde sayarsınız." HABER MERKEZİ/AA