Nepal: Bir zamanlar göldü

Bugün Nepal'in hareketli başkenti Katmandu, yüksek dağlarla çevrili, verimli ve canlı bir vadi içinde yer alıyor. Ancak binlerce yıl önce bu vadi, bambaşka bir manzara sunuyordu: Efsane ve bilimsel gerçeklerin birleştiği devasa bir göl.

Katmandu Vadisi'nin oluşumu, sadece coğrafi bir olay değil, aynı zamanda nesiller boyu anlatılan ve bölgenin kültürünü şekillendiren derin bir mitolojik hikâyenin de kaynağıdır.

EFSANE: BİR BİLGE VE KILICI

Nepal'in en eski metinlerinden biri olan Swayambhu Purana'da anlatılan bir efsaneye göre, Katmandu Vadisi bir zamanlar Nagdaha adında büyük bir göldü. Bu göl, dev yılanların (nagalar) yaşadığı, bereketli ama ulaşılamaz bir yerdi. Budist bir bilge olan Manjushri, Çin'den hacca gelmiş ve gölün ortasındaki bir nilüfer çiçeğinden yayılan mistik ışığı fark etmişti.

Manjushri, bu toprağın ne kadar verimli olduğunu ve insan yerleşimine uygun olduğunu anlamıştı. Gölü kurutmaya karar verdi. Yanındaki güçlü kılıcı Chandrahrasa (Ay Kılıcı) ile vadinin güneyindeki bir dağa, bugün Chobar olarak bilinen bölgeye giderek kayaları kesti. Kestiği geçitten göl suları akmaya başladı ve bugünkü Bagmati Nehri oluştu. Göl kuruduktan sonra, mistik nilüfer çiçeğinin bulunduğu yerde bir tepe (bugünkü Swayambhunath Stupası) ve insanlar için yaşanabilir verimli bir vadi ortaya çıktı.

Bu efsane, hem vadinin fiziksel oluşumunu açıklıyor hem de buraya ilk medeniyeti getiren kurucunun rolünü yüceltiyor.



BİLİMSEL GERÇEK: JEOLOJİK BİR ZAMAN YOLCULUĞU

Jeologlar, Katmandu Vadisi'nin tarihini incelerken, mitolojide anlatılanlara benzer bir tabloyla karşılaştılar. Milyonlarca yıl önce, Himalayalar'ın yükselmesiyle birlikte, tektonik hareketler vadinin girişini kapatmış ve burayı devasa bir tatlı su gölüne dönüştürmüştü.

Bilimsel kanıtlar, vadide yapılan kazılarda bulunan kil, çamur ve tatlı su kabuklu deniz canlılarının fosilleri ile destekleniyor. Bu fosiller, vadinin uzun bir süre su altında kaldığını gösteriyor. Jeolojik çalışmalar, tıpkı efsanedeki gibi, bu gölün güneydeki bir bariyerin doğal yollardan aşınması veya tektonik bir hareket sonucu kırılmasıyla boşaldığını ortaya koyuyor. Suyun boşalmasıyla ortaya çıkan alüvyonlu topraklar, vadiyi tarıma son derece elverişli hale getirdi ve burayı medeniyetler için cazip bir yerleşim yeri yaptı.

MİTOLOJİ VE BİLİMİN KESİŞİMİ

Katmandu Vadisi'nin hikâyesi, mitoloji ve bilimin nasıl iç içe geçebileceğinin en güzel örneklerinden biridir. Efsane, jeolojik olayları insan aklının kavrayabileceği, kahramanlıklarla dolu bir anlatıya dönüştürmüştür. Manjushri'nin kılıcı, doğanın kendi gücüyle meydana gelen tektonik ve erozyon süreçlerini sembolize eder. Gölün kurumasıyla ortaya çıkan verimli topraklar, hem efsanedeki bilge kişinin öngörüsünü hem de bilimsel olarak kanıtlanmış bir jeolojik gerçeği temsil eder.

Sonuç olarak, Katmandu Vadisi, sadece jeolojik bir oluşum değil, aynı zamanda coğrafyayı anlamlandırmak ve ona ruh katmak için yaratılan kültürel bir anlatının da sahnesidir. Bu kadim toprakların hikâyesi, bir zamanlar göl olan bir yerde filizlenen medeniyetin ve doğanın gücünün eşsiz bir birleşimidir.