ÖZEL HABER - Dünyanın zirvesinde gerilim

 

RECEP BAHAR / HABER ANALİZ

 

Dünyanın en kalabalık iki ülkesi, BRICS üyesi iki dev güç arasında Keşmir nedeniyle bir süredir yaşanan sınır geriliminde 1975'ten bu yana ilk kez kan aktı. Çin ile Hindistan askerleri arasında Pazartesi gecesi yaşanan çatışmada üç Hint askeri öldü. Hint ordusu, iki taraftan üst düzey askeri yetkililerin gerginliği yatıştırmak için müzakereler yaptığını, çatışmada iki taraftan da ölen ve yaralananların olduğunu duyurdu. Hindistan ordusu, gerginlik sırasında ateş açılmadığını belirtti. Yerel medya Hint askerlerinin 'dövülerek öldürüldüğünü' öne sürdü. Gelişme Hindistan ve Çin medyasında manşetlerde yer aldı. Bugün gün boyu iki ülke arasında yoğun trafik yaşandı. Çin tarafının uzlaşmacı bir tutum içinde olduğu görülüyor. 

Çin'den Hindistan'a uyarı
 

Çin Hükümeti, Hindistan'dan 'tek taraflı adımlar atıp gerginliği tırmandırmamasını' istedi. Çin, Hint birliklerini sınırı geçip Çin askerlerine saldırmakla suçladı. İki ülke arasında Hindistan'ın işgal ettiği Pakistan toprakları olan Ladak'daki Gelven Vadisi'nde bir süredir gerginlik yaşanıyor. Hindistan, Çin'in bölgeye son haftalarda binlerce asker yığdığını savunuyor. Bu arada iki ülke arasındaki sınır çatışmalarında onlarca yıl aradan sonra ilk kez askerlerin öldüğü belirtiliyor.

 

Gerilim tırmanıyor

 

Bu yıl Mayıs ayında kuzeydoğudaki Sikkim eyaleti sınırındaki bölgede Çin ve Hindistan birlikleri arasında çatışma ve arbede çıkmıştı. 2017'de iki ülke Çin'in tartışmalı bir bölgede yol genişletme çalışması nedeniyle çatışmaya girmişti. Dünyanın en büyük orduları arasında yer alan Çin ve Hindistan orduları; nehir, göl ve dağların çizdiği sınırın pek çok noktasında karşılıklı nöbet tutuyor.

 

Perde arkasındaki güç

 

Güney Asya'daki gerilimin ABD tarafından körüklendiği dile getiriliyor. Çin'in hızlı ekonomik büyüme göstermesini küresel hakimiyeti için tehdit olarak gören ABD,  'Eksen (Pivot) Asya' olarak adlandırılan bir strateji başlattı. Bu bağlamda Çin'in yükselişini dengeleme noktasında Hint-Amerikan işbirliği hayata geçirildi. Bu kapsamda Çin-Hint rekabeti artırılarak, iki ülkedeki milliyetçi uyanış hızlandırıldı. Örneğin Batı medyasında koronavirüs salgını nedeniyle Çin'den en çok nefret eden halkın Hintliler olduğu yazılıp çiziliyor. uzmanlara göre Çin-Hint rekabeti özellikle son 10 yılda ivme kazandı. Bu dönemde her iki ülkede milliyetçi liderler güçlenirken, sınır sorunu da politik bir kaldıraç olarak kullanılmaya başlandı. Çin'de 2012'den bu yana iktidarda olan Devlet Başkanı Şi Cingping, 2013'te Bir Kuşak-Bir Yol Projesi'ni hayata geçirdi. Bu projenin taşıyıcı kolonlarından birini Çin Pakistan Ekonomik Koridoru oluşturuyor. Bu koridor nedeniyle Çin, Pakistan'a yaklaşık 44 milyar dolarlık yatırım yapacak! Pakistan için Çin, en değerli ve güvenilir müttefik ve büyük güç konumunda zira Çin, 1971 Pakistan-Hindistan Savaşında Pakistan'ın yanında yer aldı. Çok daha önemlisi Pakistan, nükleer silah üretme kapasitesine Çin desteği ile ulaştı ve ilk nükleer silah denemesini de 1987'de Çin topraklarında yaptı! Pakistan da buna karşılık Çin'e Gwadar Limanı'nda askeri gemi konuşlandırma olanağı tanıdı ve böylece Çin ordusu Hint Okyanusu'na çıktı!

 

Hindistan'ın da kendi tezi var
 

Buna karşılık Hindu milliyetçiliğini dayatan bir politikayı hayat geçiren Hindistan Başbakanı Modi de Çin'in Hint Okyanusu coğrafyasındaki ağırlığını azaltmak için girişimlerde bulunuyor. Başbakan Modi, bu politikaları hayata geçirirken ciddi bir ABD desteğini arkasına almış durumda. Hindistan da Pakistan'a karşı İran ve Afganistan'ı bir denge unsuru olarak görüyor ve bu bağlamda çeşitli projeleri hayata geçiriyor. ABD'nin ticaret savaşlarıyla başlattığı soğuk savaşın devam edeceği ve Hindistan'ın bu stratejide kilit rol üstleneceğinin bilincinde olan Çin, sıranın Tibet'e geleceğini de düşünüyor. Çin, bu bağlamda şimdiden Tibet hattını ve Pakistan bağını güçlendirmeye çalışıyor. Hindistan ile Çin arasındaki sınırın uzunluğu ise yaklaşık 2 bin kilometre. 

 

 

Tek savaşı Çin kazandı

 

İki ülke 1962'de savaşmış, Hindistan ağır bir yenilgi almıştı. Çin'in Hindistan'ın kuzeydoğusuna girmesiyle başlayan savaşta iki taraftan toplam 2 binden fazla asker yaşamını yitirmişti. Yaklaşık 4 bin 250 metre yükseklikteki dağlık bir coğrafyada bir ay kadar süren savaşın ardından ateşkes anlaşması imzalanmış ve iki ülke, savaş öncesi sınırlarına dönmüştü. Hindistan, Çin'in bölgede 38 bin kilometrekare toprağını işgal ettiğini savunuyor. Son 30 yıl içinde sınır ihtilaflarını çözmek için yapılan görüşmeler sonuçsuz kaldı.