Rızkın onda dokuzu

Uzun zamandır "Rızkın onda dokuzu ticarettedir" hadisi aklıma takılır dururdu. Rızka asıl vesile neden üretim değildir diye düşünürdüm ama sebebini bulamazdım. 

Milli Ekonomi Modeli'ni okudukça ve hikmetlerini düşündükçe taşlar yerine oturmaya başladı.

Merhum hocamız Prof. Dr. Haydar Baş, Milli Ekonomi Modeli'ni kaleme alırken aslında bir ömrün doğum sancısını ve birikimini satırlara yansıtmıştı. 

Çalışkan Türk milleti ve özellikle çiftçisi üretiyor, çalışıyor, didiniyor ama sıkıntıdan kurtulamıyor. Yani akciğerler oksijeni vücuda çekiyor ama onu vücutta hücrelere dağıtacak kan yok. Bağırsaklardan besin molekülleri emiliyor ama onları vücuda dağıtacak yine kan yok. 

Haydar Hoca işte bunu gördü ve ekonomideki kanın lüzumunu ortaya koydu. O da emeğimizin ve üretimimizin karşılığı olan paraydı. 

Peki bu parayı ekonomide dolaştıracak olan eylem nedir? Tabi ki ticarettir. Eğer para kan ise onu vücuda pompalayan kalp ise ticaretin ta kendisi oluyor. 

Bir çiftçi ürettiği mamulün pazarlamasını bilmeyebilir. Ürettiği malın elinde kalmaması için onun çok uzak diyarlara ulaştırılması gerekir. İşte bunu yapacak olan tüccardır. Tüccar yoksa bunu yapacak olan devlettir. Ama baba devletin olduğu yerde Allah'ın izniyle bu tüccar da olur. 

Bir mobilya üreticisi zanaatkar malını pazarlamayı beceremeyebilir. Ama onu ihtiyaç sahibine ulaştıracak olan yine tüccardır. Ticaret yoksa üretilen mal rafta kalır. Para yoksa da ticaret olmaz zaten. 

Uluslararası bir yazılım şirketinde çalışıyorum. Şirketin CEO'su aynı zamanda çeşitli yazılım ve ihracat birliklerinde söz sahibi. O'nun da en çok gündem ettiği konulardan biri, yazılım üretmek kadar o yazılımın bir ürün haline gelmesi ve pazarlanmasının önemli oluşu. 

Şirketin kadrosunun yarısı yazılımcı ve teknik eleman ise diğer yarısı da ürün sorumlusu ve satışçı. 

Bu ticaretin her yerde önemli olduğunun bir diğer kanıtı.

İşte ekonomileri büyüten ana amil olan tüketim, ancak devlet tarafından parayla desteklenmiş ticaretle mümkün olabilmektedir. Üretimi merhum Hocamızın tabiriyle emme basma tulumba gibi çekip tüketicinin önüne koyacak olan ve emisyon ile önünden engelleri kaldırılmış olan ticarettir. 

İşte bu ticaret, ekonomilerin büyümesinde de benzer şekilde onda dokuz bir paya sahiptir.