Ücretli otoyollar yüksek geçiş ücretleriyle şikayet konusu

Türkiye, karayolu ulaşım altyapısına yaptığı büyük yatırımlarla son yıllarda dikkat çeken bir ülke haline geldi. Özellikle uzun mesafeli seyahatlerde zaman tasarrufu ve konfor sunan otoyollar, sürücülere hızlı ve güvenli bir alternatif sağlıyor. Ancak bu hizmetin bir bedeli var: ücretli otoyollar. Türkiye'de hem devlet eliyle yapılan hem de Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) modeliyle inşa edilen pek çok otoyol, belirli bir ücret karşılığında kullanılabiliyor.

Otoyolların Kapsamı ve Kapsadığı Güzergâhlar

Türkiye'deki ücretli otoyollar, genellikle büyükşehirleri birbirine bağlayan, ekonomik ve turistik açıdan önemli bölgeleri kapsayan hatlar üzerinde yer alıyor. Örneğin:

İstanbul-Ankara Otoyolu (O-4): Türkiye'nin en yoğun trafiğe sahip güzergâhlarından biri olan bu yol, iki metropol arasında hızlı ulaşım sağlıyor.

İzmir-İstanbul Otoyolu (O-5): Osmangazi Köprüsü'nü de içeren bu hat, Marmara ile Ege arasındaki ulaşımı büyük ölçüde kolaylaştırdı.

Kuzey Marmara Otoyolu (KMO): İstanbul trafiğini önemli ölçüde rahatlatan bu otoyol, aynı zamanda Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nü de kapsıyor.

Mersin-Adana-Gaziantep Otoyolu (O-52): Güneydoğu ve Akdeniz bölgeleri arasında ticaretin ve ulaşımın can damarı konumunda.

Ücretlendirme Nasıl Yapılıyor?

Türkiye'de otoyol ücretlendirmesi genellikle geçiş yapılan mesafeye göre belirleniyor. Otoyolların çoğunda Hızlı Geçiş Sistemi (HGS) ve Otomatik Geçiş Sistemi (OGS) üzerinden ücret tahsil ediliyor. Ancak OGS'nin 2022 yılında tamamen kaldırılmasıyla, artık tüm geçişler HGS ile sağlanıyor.

Köprü ve tüneller (örneğin, Avrasya Tüneli, Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Osmangazi Köprüsü) ayrı ücretlendirme politikalarına sahip ve çoğunlukla sabit fiyatlar uygulanıyor. KÖİ modeliyle işletilen yolların ücretleri ise devletin işlettiği yollara kıyasla daha yüksek olabiliyor.

Avantajlar ve Eleştiriler

Ücretli otoyollar, zaman tasarrufu, daha az yakıt tüketimi, yüksek güvenlik standartları ve daha az trafikle sürücülere önemli avantajlar sağlıyor. Özellikle yaz aylarında, tatil bölgelerine giden sürücüler için bu yollar büyük kolaylık sunuyor.

Ancak bazı eleştiriler de mevcut. Yüksek geçiş ücretleri, özellikle dar gelirli vatandaşlar için bu yolları kullanmayı güçleştirebiliyor. Bazı kullanıcılar, otoyolların paralı olmasının kamu hizmeti anlayışıyla çeliştiğini savunuyor. Ayrıca KÖİ modeliyle yapılan projelerde, araç geçiş garantileri nedeniyle devletin kasasından büyük ödemeler yapılması da kamuoyunda zaman zaman tartışma konusu oluyor.