4 milyon Suriyeliden sonra... 1,5 milyon afgan geliyor

RECEP BAHAR/DETAY HABER

Çoğunluğu Suriyeli yaklaşık 4 milyon mülteciyi barındıran Türkiye, şimdi de akın akın gelen Afgan göçüyle karşı karşıya.

Yaklaşık 1.5 milyon Afgan'ın doğu sınırlarımıza dayandığı belirtiliyor. Emniyet genel Müdürlüğü verilerine göre geçen yıl Ocak-Mart döneminde sadece Erzurum'da yakalanan kaçak göçmen sayısı 5 bin 8 idi... Bu yıl aynı dönemde sayı 13 bin 400'e yükseldi.

Türkiye'de kayıtlı Suriyelilerin sayısı 3.5 milyon, diğer ülkelerden Türkiye'ye sığınanların toplam sayısı da resmi kayıtlara göre 365 bin.

Dünyada Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'ne (UNHCR) kayıtlı Afgan mülteci sayısı da 2.5 milyon... Afganlar, Türkiye'de Suriyelilerden sonra kayıtlı resmi sayı olarak en büyük ikinci göçmen grubu...

Türkiye'de UNHCR'ye kayıt yaptıran Afgan sığınmacı ve mültecilerin sayısı 169 bin 919...

Çıplak ayakla yürüyorlar

Erzurum Kalkınma Vakfı (ER-VAK) Başkanı Erdal Güzel, göçmen dalgasının 2011'den bu yana devam ettiğine işaret ederek, "Göçmenlerin ihtiyaçlarını karşılamak için faaliyetler yürütüyoruz.

Son 3 aydır sağanak halinde göçmen akını var. Şu anda Erzurum'da sığınmacı pozisyonunda 400 ailemiz var.

Ama son dönemde 200-300 kilometrelik yolu yürüyerek çıplak ayakla kat edip Türkiye'ye geliyorlar. İran sınırında 1.5 milyon göç potansiyeli olduğunu duyduk. O çok tehlikeli bir boyut bizim onu karşılayacak yapımız yok" dedi.

Pasinler ilçesi Belediye Başkanı Ünsal Sertoğlu da, "Geçen seneye göre çok ciddi bir yoğunluk var. Günde 500-600 göçmen geçiyor. Kendilerine sıcak aş veriyoruz. Kadınlarımız evlerinde pasta börek pişirip çadıra getiriyor. Resmi bir statümüz olmadığı için kalmıyorlar, yemek giysi veriyoruz, sonra geçip gidiyorlar. Ayakkabıları, çorapları yok, acil ihtiyaçlarını temin edip gönderiyoruz" dedi.

Duvar yapılmadan gelmeye çalışıyorlar

Öte yandan bölge halkı; Iğdır, Ağrı yolundan yürüyerek geçen Afganların arabalara alınmaması konusunda da uyarılıyor, zira arabalarında göçmen bulunduranların 'insan kaçakçılığı' yapma suçlamasıyla karşı karşıya kalabileceği belirtiliyor.

İran sınırında bekleyen 1.5 milyon göçmenin, Ağrı ve Iğdır sınır hattında yapımı devam eden güvenlik duvarı bitmeden Türkiye'ye geçiş yapmaya çalışıyor.

Zaman zaman yüklü miktarda para ödedikleri insan tacirlerince bindirildikleri kamyon kasası, otobüs, minibüs, taksi ve otomobillerden yolculuklarını tamamlayamadan indirilerek Doğu Anadolu'nun çeşitli şehirlerinde otoyol kenarlarına terk edilen kaçak göçmenler, bu andan itibaren yolculuklarını otoyol kenarlarında veya dağlık arazilerde ölüm riskine karşı yüzlerce kilometre yürüyerek sürdürmeye çalışıyor.

Yakalananların yüzde 95'ini oluşturan Afganistanlı göçmenler ülkelerinden Erzurum'a ulaşmak için yaklaşık bir ay süren 3 bin 226 kilometrelik, Pakistanlılar ise 2 bin 748 kilometrelik yol kat ediyor.

İnsan kaçakçılarının kurbanı

Emniyet verilerine göre sadece 26 Mart ile 1 Nisan arası 1 haftalık dilimde, doğu sınırlarımıza yakın bölgelerde yakalanan kaçak göçmen sayısı 2 bin 713. Bunların 2 bin 530'u Afgan, 146'sı Pakistan, 34'ü Bangladeş ve 3'ü Afrika uyruklu.

Son 3 ayda Türkiye'ye kaçak giriş yapan Afgan göçmen sayısı 20 bine yakın. Günde 500 kadar Afgan göçmenin tüm operasyonlara rağmen sınırlarımızdan kaçak giriş yaptığı tespit ediliyor.

Emniyet birimleri son günlerde yaşanan Afgan hareketliliğiyle ilgili çalışma başlatırken, insan kaçakçılarının grupları uluslararası şebekelerin yönlendirmesiyle Türkiye'ye özellikle kalabalıklar halinde soktukları tespitler arasında. Yoğun Afgan göçüyle mücadele için Erzurum'a Göçmen Kaçakçılığı ile Mücadele Şube Müdürlüğü kuruldu.

Emniyet güçlerinin tespitlerine göre insan kaçakçıları Afgan göçmen göçmenlerden her bir sınır geçişinden 500 dolar civarı alıyor.

Bu arada Doğu Anadolu'da yakalanan Afganistanlı kaçak göçmenler, charter uçakla sınır dışı işlemine sıcak bakmayan Afganistan ile yaşanan sorunun çözülmesiyle 7 Nisan Cumartesi gününden itibaren ülkelerine gönderilecek. Kaçak göçmenlerin ilk bölümünü oluşturan 700'ü, charter uçaklarla ülkelerine götürülecek.

Neden akın akın geliyorlar?

Uzmanlar Afgan göçüne dair şu bilgileri paylaşıyor: Afganistan'da insanlar işsiz, fakirleşme artıyor, temel ihtiyaçların karşılanmasında güçlük çekiyorlar.

Halkın da mevcut Afgan hükümetine karşı güveni azalıyor. İnsanların ümidi hem siyasi olarak hem de ekonomik olarak azalıyor. Asya ülkelerinde toplumsal kalkınmayla ilgili araştırmalar yapan sivil toplu kuruluşu The Asia Foundation'ın (Asya Vakfı) 2017 verileri, ülkedeki memnuniyetsizliği ve göçün sebeplerini ortaya koyuyor.

Vakfın yaptığı ankete göre 2017 yılında fırsat bulunması durumunda ülkeyi terk edebileceklerini söyleyenlerin oranı bir önceki yıla oranla yaklaşık yüzde 9 artarak yüzde 38.8 oldu. Bu oran, Afgan tarihinde en yüksek ikinci oran olarak kayda geçti. Araştırmaya göre ülkeyi terk edenlerin birinci sebebi ülke içindeki güvensizlik, DEAŞ ile Taliban'ın saldırıyla oluşan şiddet ortamı.

Araştırmaya katılanların yüzde 54.5'i de ülkeyi terk etme istekleri olarak işsizliği gösteriyor. Türkiye'ye göç eden Afganların bir kısmı 2014'te yürürlüğe giren Yabancılar ve Uluslararası Koruma Yasası uyarınca geçici koruma kapsamına alınabiliyor. Ama göç uzmanlarına göre çoğu, kaçakçıların da teşvikiyle Avrupa'ya yasa dışı yollarla geçme arayışında.

Uzmanlar, bahar ve yaz aylarının da gelmesiyle Türkiye'den Avrupa'ya göçün artabileceği görüşünde. Türkiye'ye gelen Afganlar, buradan Avrupa'ya geçmenin yollarını arıyor. Avrupa'da en fazla Afgan Yunanistan, İtalya ve Almanya'da bulunuyor.

Onlara da kapımızı açıyoruz

TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu'nun alt komisyonu olan Göç ve Uyum Komisyonu'nun AK Partili Başkanı Antalya Milletvekili Atay Uslu, "Afganistan'dan Türkiye'ye sığınmakta olan göçmenlere de kapımızı açıyoruz" dedi.

Atay Uslu, Afganistan'dan yaşanan göç dalgasıyla ilgili olarak, "Avrupa'ya doğru göç hareketleri Afganistan üzerinden her yıl oluyor. Türkiye bununla ilgili tedbirleri almış durumda" dedi.