600 yıllık gelenek

Türkiye'de sadece Kayseri ve Şanlıurfa'da bulunan halı tellalları, vatandaşların yıllardır evde kullanmadığı eski halı ve kilimleri Selçuklular zamanından kalma bir gelenek ile açık arttırma usulü satıyor. Piyasadaki Çin halısı tehlikesi nedeniyle zor günler yaşayan halıcı esnafı bir yandan ayakta durmaya, diğer yandan da Selçuklular zamanından kalma 'tellal' geleneğini yaşatmaya çalışıyor. Halıyı açık arttırma usulü ile yaklaşık 20-30 esnafa gezdirerek en iyi fiyatı veren esnafa satan halı tellalları, esnafa olduğu kadar vatandaşa da kolaylık sağlıyor. Evlerinde bulunan eski halıları satmak isteyen vatandaşlar bu sayede kapı kapı dolaşmak zorunda kalmıyor. Güvenilir halı tellalları esnaf ve vatandaş arasında adeta köprü görevi yapıp, mevcut halıyı iki tarafa da yarar getirecek şekilde pazarlıyor. Öte yandan yıllardır Kayseri'de halı tellallığı yapan Faruk Başarslan, bu geleneği Kayseri'de yaşatmaya çalıştıklarını belirterek, açık arttırmada en önemli rolü halının kalitesinin oluşturduğunu söyledi. Fiyat belirlemede önemli bir rol oynayan kalitenin esnaf arasında da rekabeti sağladığını ifade eden Başarslan, "1975 yılından beri bu mesleği yapıyorum. Halı, değerini bulmak için açık arttırma ile satılıyor. Halı ve kilim yöresine ve işçiliğine göre fiyatlar değişiyor. Halı ve kilimler genelde koleksiyon pano ve çerçevelere asılarak süs ya da normal eşya olarak kullanılıyor" dedi. Urfa ve Kayseri'de yaşıyorTellalı, "Halıcılıkta halıyı dokuyandan, tüketiciye kadar açık arttırma ile satan kişidir" şeklinde tanımlayan Kayseri Halıcılar Odası Başkanı Mehmet Yeşiltaş ise, Türkiye'de bu geleneğin sadece Şanlıurfa'da ve Kayseri'de devam ettiğine dikkat çekti. Yeşiltaş, sadece esnaflar arası satışların yapıldığını vurgulayarak, "Tellaliyenin açık arttırma olayında ise, satıcı evinde yıllardır kullanmadığı halı ve kilimlerini tanıdığı esnaf aracılığıyla tellala veriyor. Tellal esnaftan başkasına ne halı veriliyor ne de satılıyor. Çünkü esnaflar haricinde güven sağlanamıyor. Gelen kilim ya da halıya esnaflar 'kapı' tabir edilen bir fiyat belirliyor. Tellal malı alarak yaklaşık 20-30 esnafa tek tek gösteriyor. Ardından son fiyat ihtiyacı olan bir esnaf tarafından söyleniyor. O esnaf mal sahibine tellal tarafından bildiriliyor ve esnaf o malı alıyor. 3 gün içerisinde esnaf malını sevmez ise geri verebiliyor" diye konuştu. 8-10 yıl önce halı veya kilim satıldığı takdirde tellala yüzde 2, satılmazsa yüzde 1 komisyon verildiğini söyleyen Yeşiltaş; tellalların malın satılma ya da satılmama durumunda da yüzde 2 komisyon aldığını belirtti. Yeşiltaş, halıcılığın tarihimizde köklü mesleklerden biri olduğuna değinerek, sektör şimdilerde fabrika halıları ile dolup taşsa da hiçbir halının Türk kadınlarının yaptığı el emeği göz nuru el halıları kadar değerli olamayacağını dile getirdi. Yeşiltaş, "İtalyanların Picasso tablosu neyse bir Türk kadınının el halısı da o kadar değerlidir" diye konuştu.