Boğaz'ın donanma zorlanmasından vazgeçilmesi/Ahmet Oğuz Bahadır

18 Mart'ta Savaş Bakanı Lord Kitchener'nin yönergesi üzerine Çanakkale'de amiraller ve generaller Quin Elizabet'te toplanarak Gelibolu açıklarında incelemeler yaparak yeni bir saldırı planı hazırlar. 19 mart 1915.19 Mart'ta yapılan bu planı Donanma Kurmay Komodor Amiral Keys öğrenince, Amiral Robecc'i arayarak bu planı nasıl kabul edersin diye sorarak bir tartışma başlatır. Amiral Robecc şu karşılığı verir: "General Hamilton bir kale gibi berkitilmiş olan Bolayır'ı ele geçirmenin bahis konusu olamayacağını ve ordunun yarımadanın ucuna çıkıp iki kanadı donanmaca korunarak Kilid-ül Bahr yaylasını almak istediğini söyledi, bunun üzerine ben bu kararı verdim."Keys daha önceki planı savunur. Bu plana göre donanma boğazı zorlayarak Marmara'ya girecek. Bolayır Berzahı hem Saroz Körfezi tarafından hem de Marmara tarafından topla dövülüp tesirsiz hale getirildikten sonra işgal edilecek. Bolayır Berzahı işgal edilince, Gelibolu yarımadasındaki Türk birlikleri teslim alınıp esir edilecektir. Böylece Boğaz'ın Rumeli tarafı ele geçirilecekti.Hamilton, Bolayır Berzahının savunmasının kırılmasının zor olduğundan alınamayacağını, Marmara'ya geçen donanmanın da bir faydası olamayacağını belirtir. Yarımadanın en güneyinden çıkan kara kuvvetlerinin tabyaları tahrip ederek Kilit-ül Bahr yaylasını ele geçirirse donanma boğazda daha rahat ilerler. Robecc de planı bu nedenle değiştirdiğini Keys'e anlatır. Keys ise bunun bir çılgınlık olduğunu söyler. Zira Türklerin Tabyaları onararak daha iyi bir savunma yapacaklarını söyler. Bunun üzerine Robecc, Keys'i Hamilton'un karargahına götürür. Keys denizden zorlama yapılmasında diretir. Donanmanın hazırlıklarının 3 veya 4 nisanda bitebileceğini belirtir ve saldırının başlamasını ister. Hamilton ordunun 14 nisanda hazır olacağını söyleyince Amiral Robecc şu teklifi ileri sürer: "General Hamilton ordunun 14 nisana kadar hazır olacağını söylüyor, arada on günlük fark vardır, bu yüzden ordu ile donanmanın birlikte çalışması için beklemek daha doğrudur."Bu görüşmeden sonra Robecc deniz Bakanlığına şu teli çeker: "General Hamilton 14 nisanda işe başlayacağını bildirdi. Donanma Marmara'ya girince geri ile bağlantısını sağlamak için Boğazdaki bütün sabit topların tahribini lüzumlu görüyorum. Bunların sayısı çoktur. Donanma ancak birkaçını susturabilir. Topları tahrip için karaya çıkaracağımız birlikler ciddi bir karşı koymaya uğrayacaklardır. Bu tahrip işini görmek üzere Boğazın içindeki kıyılara asker çıkarmayı imkansız görüyorum. Hamilton da bu düşüncededir. Toplar tahrip edilmeden donanma geçerse elde edeceği sonuç, o geçtikten sonra Boğazın yeniden kapatılması yüzünden sıfıra indirilebilir. Marmara'ya varıncaya kadar mayın tarlalarının teşkil ettikleri tehlike atlatılmış sayılmaz. Nisan ortaları için kesin bir iş hazırlamak daha doğru olur." 22 Mart 1915.  Böylece Boğazı zorlamada yükün ağırlığı orduya verilmiş olur.KARA HAREKATINA KARAR VERİLMESİ19 mart 1915 günü hazırlanan saldırı planı, 22 martta General Hamilton, Amiral Robecc, Amiral Keys arasında yapılan tartışmadan sonra saldırının nisan ortasından sonra yapılmasına karar verilir. 22 mart 1915'de Amiral Robecc bu kararı Deniz Bakanlığına bildirir: "General Hamilton, ordunun 14 nisanda işe başlayacağını bildirdi. Donanma Marmara'ya girince geri ile bağlantısını sağlamak için Boğazdaki bütün sabit topların tahribini lüzumlu görüyorum. Bunların sayısı çoktur ve donanma ancak birkaçını susturabilir. 4 martta yaptığımız deneme bize göstermiştir ki, topları tahrip için karaya çıkaracağımız birlikler ciddi bir karşı koymaya uğrayacaklardır. Bu tahrip işini görmek üzere Boğazın içindeki kıyılara asker çıkarmayı imkansız görüyorum. General Hamilton da aynı düşüncededir. Toplar tahrip edilmeden geçirilirse donanmanın elde edeceği sonuç, o geçtikten sonra Boğazın yeniden kapatılması üzerine sıfıra indirebilir. Uğrayacağımız ağır zararlar dolayısı ile Boğazı donanmanın gerisinde daimi surette açık tutacak yeterli kuvvetimiz kalmayabilir. Marmara'ya varıncaya kadar mayın tarlalarının teşkil ettikleri tehlike atlatılmış sayılmaz, hem sabit hem de yüzen mayınlar için ciddi tedbirler almak gerekir. Bütün bunlar dolayısı ile nisbi bir sonuç elde etmek için aşırı tehlikeleri göze almaktansa, Nisan ortaları için kesin bir iş hazırlamak daha doğru olur. Marmara'da Goben ile savaşabilmek için büyük gemilerin güvenle geçmesi için Gelibolu yarımadasının kara kuvvetlerince ele geçirilmesi gerekir."Robecc, Boğazın donanma ile geçilemeyeceğini, geçilse dahi çok ağır zayiat verileceğini, Boğazın tekrar kapatılması ile kazanımların tekrar sıfıra düşebileceğini ileri sürmektedir. Donanmanın Boğazdan güvenle geçebilmesi için ordunun Gelibolu Yarımadasını almasını gerekli görerek ordunun ön plana geçmesini istemektedir.Courchuill ve saldırının donanma ile yapılmasını isteyen Amiraller,Ordu donanma işbirliğine karşı çıkarlar.Bunu önlemek için Robecc'e karşı bir öneri hazırlarlar. Vakit geciktirilecek olursa Alman denizaltılarının Çanakkale bölgesine yetişeceklerini, Marmara'ya Goben'i yenecek güçte bir donanma sokabilirsek bu olayın genel durum üzerinde esaslı bir tesir yapacağını, dolayısı ile bir kere Marmara'ya girince donanmanın geri ile bağlantısını düşünüp bu yüzden kaygılanmanın gerekmediğini, Türk tabyalarındaki top cephanesi ve mayınların sayılı olduğunu bildirirler. Baş amiral Fişer ve bazı amiraller bu telin çekilmesine karşı çıkarlar. Amiral Fişer savaş alanında savaş alnında bulunan amiral ve generaller olayları inceleyerek hazırladıkları planın uygulanması gerektiğini söyler ve telin çekilmesine mani olur. Yalnız 24 Mart 1915'de Robecc'i teşvik mahiyetinde bir tel çekerler:"Vakit kaybedilirse denizaltı tehlikesi artabilir. Kara ordusu aşırı zayiata uğrayabilir. Başarısızlığının etkisi çok ağır olur. Donanma Marmara'ya girecek olursa manevi tesiri büyük olur. Bolayır iki yönden bombalanarak işgal edilir. İstanbul da ayaklanma olabilir."Deniz Bakanı ve amiraller, Türkleri bir sömürge halkı gibi görürler. Birkaç topla teslim olacaklarını zannederler. Ama 18 mart 1915 vuruşmasını bizzat yöneten bir komutan olarak Türk Ordusunu çok iyi tanımış ve ayni gün Deniz Bakanlığına şu karşılığı verir: "Boğazın donanma ile zorlanması planı yalnız tabyaların tahribi üzerinde kurulmuştu. Bu yön imkansız çıkmıştır? Ordunun Gelibolu yarımadasını ele geçirmesi esaslı bir şeydir. Gelibolu'nun işgali ve donanmanın geçmesi muhakkak başarı sağlar?." 24 mart 1915.Robecc, Deniz Bakanlığına bu teli ile gerçekleri anlatmıştır ama cephanesi az da olsa zafer, yüreği vatan sevgisi ile dolu olan Türk Ordusunun olur. Kaynak: Yusuf Hikmet Bayur, Türk İnkılabı Tarihi C III K II.