Esne’l-Metalib fi Ahadis-i Muhtelifeti’l- Meratib, Ebû Abdillâh (Ebû Abdirrahmân) Muhammed b. Dervîş b. Muhammed el-Hût el-Beyrûtî el-Alevî (ö. 1276/1860)
13. kaynak: Esne'l-Metalib fi Ahadis-i Muhtelifeti'l- Meratib, Ebû Abdillâh (Ebû Abdirrahmân) Muhammed b. Dervîş b. Muhammed el-Hût el-Beyrûtî el-Alevî (ö. 1276/1860). Muhaddis, Şâfiî fakihi.
Hicri 1209'da (1794) Beyrut'ta doğdu. Hz. Ali'nin soyundandır. Kuran'ı ezberledikten sonra Muhammed el-Müseyyerî el-İskenderânî'den usûlü'd-dîn okuyarak başladığı öğrenimini sürdürmek için 1228'de (1813) Şam'a gitti ve özellikle Abdurrahman et-Tîbî, Muhammed Emîn İbn Âbidîn ve Abdurrahman b. Muhammed el-Küzberî'den istifade etti.
Temel İslâmî ilimler yanında felsefe, mantık, şiir ve edebiyat alanındaki eserleri okudu. Hicri 1231'de (1816) Beyrut'a döndü. 1236 (1821) yılına kadar Kitap ve Sünnet'le ilgili ilimlerle uğraştı.
Bu arada el-Câmiu'l-Ömeriyyü'l-kebîr'de ders okuttu, bir taraftan da vaaz ve irşatla meşgul oldu. Değişik meslek gruplarından insanların bu derslere devam etmesini sağlamak için özel gayret saffetti. En tanınmış talebesi, daha sonra Beyrut müftülüğü görevinde bulunan Abdülbâsıt el-Fâhûrî'dir. Ayrıca Ebü'l-Hasan Kāsım b. Muhammed el-Kestî, Ömer Hâlid ile oğulları Abdurrahman ve Muhammed de kendisinden faydalandı.Sünnete bağlı bir âlim ve zahit olan, ayrıca şiirle de uğraşan Muhammed el-Hût tasavvufa yönelmiş ve geçimini temin edecek kadar ticaretle uğraşmıştır. Muhammed el-Hût 8 Zilhicce 1276'da (27 Haziran 1860) Beyrut'ta vefat etti ve Bâşûre Kabristanı'na defnedildi.
Muhammed b. Dervîş b. Muhammed el-Hût el-Beyrûtî el-Alevî eseri Esne'l-meṭâlib fî ehâdîs muhtelifeti'l-merâtib'te, Halk arasında hadis diye bilinen meşhur sözlerin sıhhat derecesini tespit amacıyla kaleme aldığı ve 1784 rivayetten müteşekkil olarak üzerinde titizlikle çalıştığı, çok önemli bir eserdir. Eser 1265'te (1849) tamamlanmıştır.Müellifin oğlu Abdurrahman'ın alfabetik sıraya koyduğu bu çalışma Beyrut (1319) ve Kahire'de (1346) basılmış, daha sonra Halîl el-Meys tarafından neşredilmiştir (Beyrut 1403/1983).
Kemâl Yûsuf el-Hût'un el-Eḥâdîsü'l-müşkile fi'r-rütbe adıyla yayımladığı eser de bu kitaptır (Beyrut 1403/1983).Beyrut, Dar-ül Kütübül Arabi isimli kitap evinin neşrettiği, Muhammed b. Dervîş b. Muhammed el-Hût el-Beyrûtî el-Alevî eseri Esne'l-meṭâlib fî ehâdîs muhtelifeti'l-merâtib 'in, 307. Sayfasında 1480 numaralı hadisi şerifinde şöyle yazmıştır:
" Ben kimin Mevlası isem, Ali'de onun Mevlasıdır". Sünen ashabı (kütübu sitte) Ebü Davut haricinde bu hadisi rivayet etmişlerdir.Ahmet bin Hanbel bu hadisi şerifi rivayet etmiş ve şu lafızları ile sahih demiştir." Ben kimin velisi isem Ali'de onun velisidir". Ahmet, Nisai ve Hakim bu hadisi şerife sahihtir demişlerdir.
1480 Numaralı Hadisi Şerifin dipnotunda ayrıca şöyle yazılıdır:El- Camii sayfa 900, vel- Ezher 3. Cilt 2/37 sayfalar, İbn-i Mace sayfa 121, Fedaili Ali vel- haliyye 4. Cilt 33. Sayfa, 5. Cilt 27 ve 364. Sayfalar. Tarih-i Bağdat cilt 8. Sayfa 290, cilt 12 344. Sayfa cilt 14 236. Sayfa, Hakim cilt 3 sayfa 110. Bureyra Eslemi'den rivayetlerde, Sahih-il Cemii 6400. Sayfa, ver- Ravdun Nadir sayfa 171.
Ayrıca, Muhammed b. Dervîş b. Muhammed el-Hût el-Beyrûtî el-Alevî adı geçen eserinin 93. Sayfasında 390. Numarada ki ; "Ben İlmin Şehriyim Ali O'nun kapısıdır." Hadisi şerif-inin kaynaklarını bildirirken, Hâkim'in bu hadisi şerife sahih dediğini, Hafız Âlâ ve İbn-i Cerir'in bu hadisi şerife hasen dediklerini yazmıştır.
