logo
16 MAYIS 2025

İbn-i Haldun'dan Milli Ekonomi Modeli'ne

20.03.2018 00:00:00
Son dönem gazetelerde, televizyonlarda çıkan haberleri şöyle bir hatırımızdan geçirelim. Hocaların(!) asansörlü, ketçaplı, battaniyeli fetvaları, kadın cinayetleri, çocuk istismarları, dolandırılanları dolandıranlar, nefret söylemleri, milli değerleri sorgulamalar, v.s...
Çiftlik Bank mağdurlarını arayıp '500 lira verin paranızı kurtarayım' diyen adamın 1700 küsur kişiyi dolandırdığı haberi yansıdı mesela basına. Jet kazasında ölen kızlara 'Oh olsun!' diyenleri gördük sosyal medyada. Her akşam haberlerde UBER'cilerle ticari taksicilerin kavgalarını, saldırmalarını, tehditlerini izliyoruz. İstiklal Marşı'nı tartışıyoruz, İslam'ın güncellenmesini tartışıyoruz. Yapılan yorumlar karşısında hayrete düşüyoruz. Milli manevi değerlere saygısı kalmayan, inancı olmayan ne de çok insanımız olduğunu fark ediyoruz. Biraz daha öncesinde 700 bin liralık saatleri konuşmuştuk bu ülkede. 'Helal olsun!' diyenler hiç de az değildi. Daha da neler sayabiliriz neler...
Bütün bunlar bana İbn-i Haldun'un Mukaddime adlı eserinde ortaya koyduğu "toplum ve devlet" teorisini hatırlattı. İbn-i Haldun bu eserinde 'ideal toplum nedir?' ya da 'en iyi devlet nasıl olmalıdır?' sorularının cevabını ortaya koymamıştır. Olması gerekeni değil, olanı açıklamayı amaçlamıştır. Mukaddime'de; toplumsal düzenin temellerini, siyasal iktidarın ortaya çıkışını, niteliğini ve gelişimini belirleyen yasaları incelemeye ve kanıtlamaya çalışmıştır.
İbn-i Haldun eserinde bir devlete ortalama 120 yıl ömür biçer ve devletin geçirdiği beş aşamayı şöyle adlandırır: 1- Kuruluş Dönemi, 2- Egemenliğin Kişiselleşmesi Dönemi, 3- Refah ve Büyüme Dönemi, 4- Duraklama Dönemi,
5- Yıkılış Dönemi.
Devletlerin yıkılışının nedenlerini de yalnızca askerî güçlerin zayıflamasına bağlamaz. Bir devleti yıkılışa sürükleyen nedenleri üç başlıkta toplar. Birinci neden; hükümdarın egemenliği tekeline alması, ikinci neden; ekonominin bozulması, israfın çok olması ve devletin gelirlerinin giderlerini karşılamaması, üçüncüsü ise; kentsel yaşamın devleti yönetme yeteneğini köreltmesi, yozlaşmaya ve ahlaki çöküntüye neden olması. 'Çünkü kent yaşamı, zamanla kırsal yaşam biçiminin azla yetinen, sade ve cesur halini ortadan kaldırır, özveriyi, birlik, beraberliği yok eder, gelenek ve görenekler unutulur. Oysa devlet, kırsal yaşam biçiminin unutulan bu erdemleri sayesinde kurulmuştur' der yazar kitapta.
İbn-i Haldun'un çok eleştirildiğini, Müslüman alemiyle çatıştığını da söylememiz gerekir. Düşünürün bu fikirlerine katılırsınız ya da katılmazsınız ama bu sonuçlara, birçok devletin tarihini araştırarak ve gözlemleyerek vardığını söyler. Zira Roma İmparatorluğu'ndan tutun da Endülüs Emevileri'ne hatta Osmanlı'ya kadar haklı olduğu birçok yön olduğunu söyleyebiliriz. En önemlisi de İbn-i Haldun'un bunları anlatırken determinist bir bakış açısı getirmesidir. Yani kötü gidişatın sebepleri araştırılır, bulunur ve ortadan kaldırılırsa ya da belirtilen hatalara düşülmezse devletin çok uzun yıllar hüküm sürebileceğini de ortaya koyar. 
Bu sebepler içerisinde ekonomi ve kırsal yaşamdan kopma -ki bu kopuşun nedeni de genelde ekonomiktir- çok ciddi sebeplerdir. Dolayısıyla birlikte ele alınmalıdır. Şehir hayatına uyum sağlayamayan, kalifiye olmadığı için tatminkar bir kazanç elde edemeyen, dolayısıyla kolay yoldan para kazanma yolları arayan insanlar dolandırılmaya müsait hale geliyorlar. Bunun yanı sıra; köylü nüfusun azalmasıyla üretim azalıyor, tarım ve hayvancılık bitiyor, şehre göç edenler işsizliği tetikliyor, her türlü ürün ithal edilmeye başlanıyor, cari açık büyüyor. Cebinde parası olmayan halk her türlü istismara açık hale geliyor, çünkü iyi bir eğitim de alamıyor ve cahil kalıyor. Hayat standartları çok düşük oluyor. Yani bütün bu durumların hepsi birbirine bağlı. Ama çözümsüz değil.
İbn-i Haldun eğer bu devirde yaşasaydı Mukaddime adlı eserinin sonuna bir de çözüm bölümü ekler ve bahsettiği bu sorunların hepsinin tek çözümünün Prof. Haydar Baş'ın Milli Ekonomi Modeli olduğunu söylerdi diye düşünüyorum. Çünkü MEM, sadece ekonomik bir çözüm olmanın ötesinde aynı zamanda sosyal, psikolojik ve siyasi çözümler de sunan, hem halka, hem devlete, hem yönetenlere, hem yönetilenlere çözüm olan gelmiş geçmiş tek tezdir. Ayakları yere basan, devletine bağlı vatandaşların yaşadığı güçlü devletin formülüdür. İbn-i Haldun yaşadığı dönem itibarıyla bu tezi görememiş ve çözümü bulamamış olabilir ama bizler çözümün devrinde yaşıyoruz. O yüzden çok şanslıyız ve bu kadar kafa yormamıza gerek yok. Sadece tezi iktidar etmemiz, mutlu ve refah içindeki insanlar olarak yaşamamız ve her anlamda güçlü bir devlet olmamız için yeterli.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
Yorumlarınızı paylaşın

--
 
Asude Havuzlu / diğer yazıları
Rusya'ya zehir zemberek sözler
Zelenskiy Ankara'da konuştu
Hafta sonu yağışlı geçecek
İstanbul'da sağanak bekleniyor
Adalet Bakanı açıkladı
Af çıkacak mı?
DEM Partili Bakırhan'a MSB'den cevap
'Korucularımız gerçek kahramandır'
'Putin ile Trump görüşene kadar bir şey olmayacak'
Rubio'dan Ukrayna ve İran mesajı
Dolmabahçe'de kritik gün
Müzakere için heyetler giriş yaptı
İstatistikler çarpıcı gerçeği ortaya koyuyor
Genç nüfus oranı geriledi
Yapay zeka ile dolandırıcılık operasyonu
Ünlüleri kullanarak vurgun yapıyorlardı
TÜİK konut satışları istatistiklerini açıkladı
Nisan ayında 118 bin 359 konut satıldı
Trump Orta Doğu'dan mutlu dönüyor!
2 trilyon doların üstünde anlaşma
İran uranyum zenginleştirme hakkından vazgeçmeyecek
Açıklama İran Dışişleri Bakanı'ndan geldi
'Fidan ile verimli bir görüşme gerçekleştirdik'
Rus heyetinin başkanı Medinskiy
ABD'li 30 senatörden 'Gazze' tasarısı
"Kasıtlı aç bırakma kabul edilemez"
Trump'ın Orta Doğu turu İsrail'i azdırdı
237 Filistinli daha katledildi
Vatan müdafaası
Atatürk’ün hazırlattığı hutbeler
Rusya'ya zehir zemberek sözler
Zelenskiy Ankara'da konuştu
Hafta sonu yağışlı geçecek
İstanbul'da sağanak bekleniyor
123456789101112131415
Rusya'ya zehir zemberek sözler
Zelenskiy Ankara'da konuştu
Hafta sonu yağışlı geçecek
İstanbul'da sağanak bekleniyor
Adalet Bakanı açıkladı
Af çıkacak mı?
DEM Partili Bakırhan'a MSB'den cevap
'Korucularımız gerçek kahramandır'
'Putin ile Trump görüşene kadar bir şey olmayacak'
Rubio'dan Ukrayna ve İran mesajı
Dolmabahçe'de kritik gün
Müzakere için heyetler giriş yaptı
İstatistikler çarpıcı gerçeği ortaya koyuyor
Genç nüfus oranı geriledi
Yapay zeka ile dolandırıcılık operasyonu
Ünlüleri kullanarak vurgun yapıyorlardı
TÜİK konut satışları istatistiklerini açıkladı
Nisan ayında 118 bin 359 konut satıldı
Trump Orta Doğu'dan mutlu dönüyor!
2 trilyon doların üstünde anlaşma
İran uranyum zenginleştirme hakkından vazgeçmeyecek
Açıklama İran Dışişleri Bakanı'ndan geldi
'Fidan ile verimli bir görüşme gerçekleştirdik'
Rus heyetinin başkanı Medinskiy
ABD'li 30 senatörden 'Gazze' tasarısı
"Kasıtlı aç bırakma kabul edilemez"
Trump'ın Orta Doğu turu İsrail'i azdırdı
237 Filistinli daha katledildi
Vatan müdafaası
Atatürk’ün hazırlattığı hutbeler
Rusya'ya zehir zemberek sözler
Zelenskiy Ankara'da konuştu
Hafta sonu yağışlı geçecek
İstanbul'da sağanak bekleniyor
logo

Beşyol Mah. 502. Sok. No: 6/1
Küçükçekmece / İstanbul

Telefon: (212) 624 09 99
E-posta: internet@yenimesaj.com.tr gundogdu@yenimesaj.com.tr


WhatsApp iletişim: (542) 289 52 85


Tüm hakları Yeni Mesaj adına saklıdır: ©1996-2025

Yazılı izin alınmaksızın site içeriğinin fiziki veya elektronik ortamda kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması veya yeniden yayınlanması aksi belirtilmediği sürece yasal yükümlülük altına sokabilir. Daha fazla bilgi almak için telefon veya eposta ile irtibata geçilebilir. Yeni Mesaj Gazetesi'nde yer alan köşe yazıları sebebi ile ortaya çıkabilecek herhangi bir hukuksal, ekonomik, etik sorumluluk ilgili köşe yazarına ait olup Yeni Mesaj Gazetesi herhangi bir yükümlülük kabul etmez. Sözleşmesiz yazar, muhabir ve temsilcilere telif ödemesi yapılmaz.