logo
12 EKİM 2025


İmam Rıza’nın hayatının aşamaları

İmam Rıza’nın hayatını üç aşamada değerlendirebiliriz

16.01.2024 08:33:00
Hasan Parlak
İmam Rıza’nın hayatının aşamaları
İmam Rıza’nın hayatının aşamaları
İmam Rıza'nın hayatını üç aşamada değerlendirebiliriz:

1. Doğumundan, babası İmam Mûsa Kâzım'ın Hicri 183 yılında vefat etmesine kadar geçen süre

2. Babasının şehit edilmesinden, Hicri 200 yılında veliaht ilan edilmesine kadar geçen süre

3. Veliahtlığın kendisine zorla kabul ettirilmesinden, Abbasi halifesi Memun tarafından şehit edilmesine kadar geçen süre.

İmam Rıza'nın doğum tarihi

Bazı kaynaklarda Zilkade ayının 11. günü Hicri 148 yılında dünyaya geldiği yazılıdır. 

Bazı kaynaklarda ise İmam Rıza'nın (a.s.) Hicri 153 yılında, Rebiu'l-Evvel ayının on birinde, Medine'de İmam Sâdık'ın (a.s.) vefatından beş yıl sonra bir perşembe günü dünyaya geldiği kayıtlıdır. İkinci görüş esas kabul edilmiştir.

Tûs'un Nevkan ilçesinin Senabat köyünde vefat etti. Humeyt bin Kahtabetu't-Taî'nin evinde bulunan ve Hârun'un da gömülü olduğu kubbenin altında kıble tarafına doğru gömüldü. 

İmam Rıza doğduğu zaman babası, annesini, "Ey Necme! Mübarek olsun sana Rabbinin kerameti" diyerek tebrik etti.

Sonra çocuğu beyat bir hırkaya sararak kucağına aldı; sağ kulağına ezan, sol kulağına da kamet okudu. Fırat nehrinin suyundan getirilmesini istedi. Bu suyla damağını ovdu. Sonra şöyle dedi: "Al onu, çünkü o, Allah'ın, mülkündeki temsilcisidir."

İmam Mûsa Kâzım, oğluna dedesi Emirü'l-Mü'minin Ali'nin adını verdi.

İmam Rıza'nın pek çok saygın lakabı olmuştur. En meşhurları şunlardır: "Er-Rıza, es-Sabir, ez-Zeki, el-Vafi, Siracullah (Allah'ın Kandili), Kurrat-u Ayni'l-Mü'minin (mü'minlerin göz aydınlığı), Mekîdetu'l-Mulhidîn (dinsizleri tuzağa düşüren), es-Sıddık, el Fâdıl gibi... 

En çok bilinen künyesi Ebu'l-Hasan'dır. (Babası İmam Kâzım'ın künyesi de Ebu'l-Hasan idi). Onunla, babası İmam Kâzım'ı ayırt etmek için babasına Ebu'l-Hasan el-Mazi (el-Evvel), oğluna da Ebu'l-Hasan es-Sâni denir.
 
İMAM RIZA'NIN BABASI İMAM MÛSA KÂZIM

İmam Rıza'nın babası İmam Mûsa b. Câfer el-Kâzım'dır. İbn Hacer el-Heysemî onu şöyle vasfeder:

"İlim, irfan, kemâl ve erdemde babasının vârisi oldu. İnsanların kusurlarını çokça hoş gördüğü, görmezlikten geldiği ve ağır başlılığı, yumuşaklığı nedeniyle kendisine 'el-Kâzım' -öfkesini yutan ismi- verildi.

Iraklılar nezdinde, Allah katında ihtiyaçların karşılanmasına açılan kapı olarak bilinirdi. Çağının en çok ibadet edeni, en âlimi ve en cömertti idi."  

İMAM RIZA'NIN DEĞERLİ ANNESİ

Muhammed bin Yahya es-Sulî der ki: "Ebu'l-Hasan er-Rıza (a.s.), Ali bin Mûsa bin Câfer bin Muhammed bin Ali bin Hüseyin bin Ali bin Ebu Tâlib'in kendisidir.


Annesi, 'Tuktem' adındaki Ümmü Veled idi. Bu ad, İmam Kâzım'ın cariyesi olduktan sonra kendisine verildi."

Beyhâkî, Sulî'den, o da Avn bin Muhammed-i Kindî'den, o da Ebu'l-Hasan Ali bin Meysem'den (Kindî onun hakkında, 'İmamların tarihi konusunda ondan daha bilgilisini görmedim' diyor) naklediyor:

"Hz. İmam Kâzım'ın annesi Hamide-i Müseffâ, Tuktem adında muvellede bir cariye aldı. Tuktem akıl, din ve hatununa (Hz. Hamide'ye) saygısı bakımından kadınların en seçkinlerinden idi.

Edebinden dolayı Hamide onu aldığı günden beri onun karşısında oturmamıştı.

Bundan dolayı idi ki, Hamide-i Müseffa, oğlu Hz. İmam Mûsa Kâzım'a 'Oğlum! Tuktem'den daha üstün birini görmedim. Şüphesiz eğer ondan bir nesil dünyaya gelirse Allah (c.c.) o nesli pak kılar. Onu sana hediye ediyorum, ona iyi davran' dedi.

Tuktem, Hz. İmam Rıza'yı dünyaya getirdiğinde İmam Kâzım (a.s.) ona 'Tahire' adını verdi."

Ali bin Meysem şöyle devam ediyor: "İmam Rıza çok süt emerdi, dolgun bir çocuktu. Bu yüzden, 'Bir süt annesi bulmakta bana yardım edin' buyurdu.

'Sütün azalmış mıdır?' diye sorduklarında şöyle dediler: Vallahi yalan söylemiyorum, sütüm azalmadı ama kıldığım bazı namaz ve bazı zikirlerim var ki, bu çocuğu doğurduğumdan bu yana onların hepsini yerine getirmeye vakit bulamıyorum."

Hakim Ebu Ali, Sulî'nin dilinden (naklen) şöyle der: "Hz. İmam Rıza'nın annesinin adının Tuktem olduğuna dair delil olarak bir şairin İmam'ı (a.s.) medhettiği şu şiiri örnek verebiliriz:

Bilin ki insanların en üstünü, nefs, baba, ecdad, kavim ve aşiret açısından saygıdeğer Ali'dir.

Tuktem onu doğurdu ki, ilim ve hilmde sekizinci imam olsun ve İlahî hücceti halka tamamlasın."

Sulî der ki: "Bazıları bu şiiri babamın amcası İbrahim bin Abbas'a nisbet vermişlerdir. Ama böyle bir şey bana naklolunmamıştır. Bana naklolunmayan ve kimseden işitmediğim bir şeyi ne kabul ederim, ne de reddederim. Ama babamın amcası İbrahim bin Abbas'a ait olduğundan hiç şüphe etmediğim şiir şudur:

Âlimin ameli, ehli için âdil bir şahit olarak yeterlidir.

Görüyorum ki, onların dikkate şâyan yeni bir malları (servetleri) vardır ama bu yeni malın eski mal ile hiçbir benzerliği yoktur.

(Ey Ehl-i Beyt'in ailesi) Kendi malınızla size minnet ediyorlar, mallarınızdan ancak yüzde birini size veriyorlar.

Düşmanlarınızı öven, Allah'a hamd ü senâ etmemiştir.

Sen, (her ikiniz de Abdulmuttalib'in sekizinci evladı olmanıza rağmen) Memun'dan üstünsün; babalarının onun babalarından üstün oldukları gibi..."

Sulî der ki: "Bu beyitleri babamın el yazısıyla ona ait bir defterin arkasında gördüm. Babam bu şiirler hakkında şöyle demiştir:

Kardeşim bu şiirleri bana okudu ve amcamızın, Ali yani İmam Rıza hakkında o şiirleri yazdığını söyledi."

O defterin de okunması özlenilecek şu mahiyette bir dipnot göze çarpıyordu:

"Kasimihi fi'l-ku'ded'den kasıt, Memun'dur. Çünkü Abdulmuttalib, İmam Rıza ve Memun'un sekizinci babaları oluyor."

Tuktem şiirlerde çok göze çarpan Arap kadınlarının isimlerindendir.

Sulî der ki: "Babamın amcası İbrahim bin Abbas, İmam Rıza hakkında övücü çok şiirler yazmıştı ki, çekinmeden onları okurdu. Ama daha sonra, onları gizlemek zorunda kaldı. Bir müddet sonra onları tekrar oradan buradan toplamaya çalıştı."

Hz. İmam Rıza'nın annesinin adının "Sekenen Nevbiyye", "Erva", "Necme" ve "Ümmü'l-Benîn" olduğunu söyleyenler olmuştur.

Ali b. Meysem babasından naklediyor: "İmam Kâzım'ın (a.s.) annesi Hamide, İmam Rıza'nın (a.s.) annesi Necme'yi aldığında şöyle söylüyordu: Gece rüyamda Hz. Resûlullah'ı gördüm, bana; 'Hamide! Necme'yi oğlun Mûsa'ya bağışla. Zira, ondan yeryüzü-nün en hayırlı insanı dünyaya gelecek' buyurdu. Ben de onu oğlum Mûsa'ya bağışladım."

Necme, İmam Rıza'yı (a.s.) dünyaya getirdiği zaman İmam Kâzım (a.s.) ona "Tahire" adını verdi. Necme, Erva, Seken, Semane ve Tuktem ona verilen diğer isimlerdir.

Ali bin Meysem sözlerinin devamında şöyle dedi: "Babamdan; annem şöyle diyordu diye dediğini duydum:

Hamide (İmam Rıza'nın annesi) Necme'yi satın aldığında o bakireydi." 

Hişam, İmam Kâzım'ın (a.s.) kendisine şöyle buyurduğunu naklediyor: "Acaba Mağrib (yer adı) ehlinden buraya gelen birisini tanıyor musun?"

Arz ettim ki: "Hayır."

Buyurdular: "Kızıl tenli birisi gelmiş, gel birlikte onun yanına gidelim."

Bineğe binerek birlikte onun yanına gittik. O Mağrib ehlinden birisiydi, yanında da birçok köle vardı. İmam (a.s.) ona: "Kölelerini bize göster" diye buyurdular.

Adam dokuz tane cariye (kadın köle) İmam'a gösterdi. İmam (a.s.), onların her birini gördükçe, "Buna ihtiyacım yok" diyordu. Daha sonra, "Diğerlerini göster" buyurunca, adam: "Bunlardan başkası yok" diye cevap verdi. İmam (a.s.), "Var, göster" buyurdular. Adam yemin ederek, "Sadece hasta bir cariye var" dedi. İmam (a.s.), "Onu göstermenin ne sakıncası vardır?" buyurdu.

Ama adam onu göstermekten sakındı. Daha sonra İmam (a.s.) geriye döndü ve ertesi gün beni o adamın peşine göndererek şöyle buyurdular: "Ona de ki, onun hakkında son düşündüğün fiyat ne kadardır? Şu kadardır derse, de ki: Kabul ediyorum, onu aldım."

Hişam diyor ki: "Adamın yanına gittim ve o, 'Filan miktardan aşağı olmaz' deyince, ben de, 'Kabul ediyorum, al bu para senin' dedim. O da, 'Bu cariye de senin malın ama söyle bakalım dün seninle gelen o şahıs kimdi?' dedi.

Ben de, 'Ben-i Hâşim'dendir' dedim. Adam, 'Ben-i Hâşim'in hangi boyundandır?' deyince, 'On¬ların büyüklerindendir' dedim. Adam, 'Biraz daha açıklama yap' dedi. 'Ben daha fazla bilmiyorum' dedim.

Adam, 'Öyleyse ben bu hizmetçi hakkında sana anlatayım' dedi. Şöyle anlattı: 'Ben bu cariyeyi Mağrib'in en uzak şehirlerinin birinden aldım ve Ehl-i Kitap'tan olan bir kadın beni görünce şöyle dedi: 'Bu cariyenin senin yanında ne işi var?' Ben: 'Kendim için satın aldım' dedim.

Kadın: Bu cariyenin senin gibi birisinin yanında kalması doğru de¬ğildir, o yeryüzündeki en hayırlı adamın yanında yaşamalıdır, kısa bir müddet sonra onun evinde öyle bir çocuk dünyaya getirecektir ki, doğu ve batı âlemi onun karşısında boyun eğmek zorunda kalacak."

Hişam diyor ki: "Onu satın aldıktan sonra İmam Kâzım'ın (a.s.) yanına getirdim ve kısa bir müddet sonra Ali bin Mûsa er-Rıza'yı (a.s.) dünyaya getirdi." (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Ali Rıza eserinden)
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
Yorumlarınızı paylaşın

--
Gazze'de yardım tırlarıyla ilgili çelişkili haberler geliyor
Filistin: Yardım tırları İsrail'in kontrolünde
İran: Avrupa ile nükleer müzakere düşünmüyoruz
*ABD ile adil ve dengeli diyaloğa hazırız"
BOP ateşi bu kez doğudan yanmaya başladı
İki Müslüman devlet arasında şiddetli çatışma
Sofya'da Türk gecesi
Bulgaristan'da tarihi galibiyet
'Şartsız şekilde silahlarını teslim etmelidir'
Güler PKK uzantısı SDG - YPG'ye seslendi
'Gazze'ye önce ben gideceğim sonra siz'
Erdoğan'dan Gazze mesajları
'Çekinecek hiçbir şeyimiz yoktur'
'Bu ülke, adaleti eğip bükerek yönetilemez'
Ersin Tatar'dan, Türk dünyasıyla entegrasyon mesajı
‘Kıbrıs Türk halkını Rum’a yama yaptırmayız’
Tek parti iktidarının ekonomi anlayışının sahaya yansıması
Giyim mağazasında indirim kampanyası izdihama neden oldu
Zeytin ağacından gelen delil
Nuh'un Gemisi Cudi Dağı'nda
İsrail bir yere saldırmadan duramıyor!
Gazze'de ateşkes, Lübnan'a saldırı
ABD'de federal çalışanların işten çıkarılması
Trump: 'Demokrat odaklı' olacak
Trump: Ateşkesin devam edeceğini düşünüyorum
"Herkes savaştan yoruldu"
Bu haberi okuyan, sigarayı hemen bırakır!
Sigara içen her 10 kişiden 9’u tehlike altında!
İlk sıradaki ülke dikkat çekti!
Avrupa’da evsiz sayısı artıyor!
Gazze'de yardım tırlarıyla ilgili çelişkili haberler geliyor
Filistin: Yardım tırları İsrail'in kontrolünde
İran: Avrupa ile nükleer müzakere düşünmüyoruz
*ABD ile adil ve dengeli diyaloğa hazırız"
BOP ateşi bu kez doğudan yanmaya başladı
İki Müslüman devlet arasında şiddetli çatışma
Sofya'da Türk gecesi
Bulgaristan'da tarihi galibiyet
'Şartsız şekilde silahlarını teslim etmelidir'
Güler PKK uzantısı SDG - YPG'ye seslendi
'Gazze'ye önce ben gideceğim sonra siz'
Erdoğan'dan Gazze mesajları
'Çekinecek hiçbir şeyimiz yoktur'
'Bu ülke, adaleti eğip bükerek yönetilemez'
Ersin Tatar'dan, Türk dünyasıyla entegrasyon mesajı
‘Kıbrıs Türk halkını Rum’a yama yaptırmayız’
Tek parti iktidarının ekonomi anlayışının sahaya yansıması
Giyim mağazasında indirim kampanyası izdihama neden oldu
Zeytin ağacından gelen delil
Nuh'un Gemisi Cudi Dağı'nda
İsrail bir yere saldırmadan duramıyor!
Gazze'de ateşkes, Lübnan'a saldırı
ABD'de federal çalışanların işten çıkarılması
Trump: 'Demokrat odaklı' olacak
Trump: Ateşkesin devam edeceğini düşünüyorum
"Herkes savaştan yoruldu"
Bu haberi okuyan, sigarayı hemen bırakır!
Sigara içen her 10 kişiden 9’u tehlike altında!
İlk sıradaki ülke dikkat çekti!
Avrupa’da evsiz sayısı artıyor!
logo

Beşyol Mah. 502. Sok. No: 6/1
Küçükçekmece / İstanbul

Telefon: (212) 624 09 99
E-posta: internet@yenimesaj.com.tr gundogdu@yenimesaj.com.tr


WhatsApp iletişim: (542) 289 52 85


Tüm hakları Yeni Mesaj adına saklıdır: ©1996-2025

Yazılı izin alınmaksızın site içeriğinin fiziki veya elektronik ortamda kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması veya yeniden yayınlanması aksi belirtilmediği sürece yasal yükümlülük altına sokabilir. Daha fazla bilgi almak için telefon veya eposta ile irtibata geçilebilir. Yeni Mesaj Gazetesi'nde yer alan köşe yazıları sebebi ile ortaya çıkabilecek herhangi bir hukuksal, ekonomik, etik sorumluluk ilgili köşe yazarına ait olup Yeni Mesaj Gazetesi herhangi bir yükümlülük kabul etmez. Sözleşmesiz yazar, muhabir ve temsilcilere telif ödemesi yapılmaz.