İsrail'in sevmedikleri: Gazeteciler ve gözlemciler

İsrail'in işgal altında tuttuğu Filistin'in El Halil kentindeki Geçici Uluslararası Mevcudiyet'e (TIPH) bağlı görev yapan Türk subayı Cengiz Soytunç'un önceki gece şehit edilmesi hepimizi derinden üzdü. Soytunç, ayrıca bölge barışına katkıda bulunmak üzere işgal altındaki topraklarda görev yaparken şehit edilen ilk subayımız. Saldırıyı kimin gerçekleştirdiği konusunda 'muamma' devam ederken, eylemin gerçekleştiriliş tarzı birçok soruyu da beraberinde getiriyor.

Bu tür bir eylem sonucunda ortaya çıkan 'çok bilinmeyenli' denklemi çözebilmek için bazı temel soruların cevaplarının araştırılması gerekir.

Soru 1) Eylemin gerçekleştirildiği zaman kesiti ile uluslararası veya bölgesel gündem arasında bir bağlantı bulunuyor mu?

Cevap 1) Önce uluslararası gündemle başlayalım: Şu sıralarda Ortadoğu ile ilgili çok boyutlu gelişmeler birbirini izliyor. ABD'nin Irak'ın sahip olduğu petrol kaynaklarını kendi şirketlerinin kullanımına açabilmek ve İsrail'e yönelebilecek bir İran tehdidinin önünü Irak'ta oluşturacağı bir kukla yönetimle kesebilmek için 'ciddi senaryolar geliştirdiği' aşikardır. Burada bir kısa parantez açarak açıkça ifade etmek isterim ki, İsrail Irak'tan değil, nükleer silah geliştirme programını 'uygulamaya yansıtabilecek' bir düzeye getiren İran'dan çekinmektedir. Mesela İsrail 1981 yılında Irak'a ait Temmuz reaktörünü vurduğunda, Saddam gıkını bile çıkaramamıştı! ABD yönetimi, şu sıralarda Irak senaryosunu olgunlaştırabilmek için Filistin sorununa geçici de olsa bir çözüm bulmayı amaçlıyor. ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney'in Ortadoğu ziyareti sırasında Arap liderlerden aldığı "Irak'tan önce Filistin'de akan kanı durdurun" şeklindeki cevap da, ABD'nin en azından Irak işini halledene kadar, Filistin'deki meseleye bir 'hal' bulmasını zorunlu kılıyor.

Bölgesel gündeme gelince, dün Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta Arap Birliği Zirvesi toplandı. Zirve sadece Arap dünyasının değil, tüm dünyanın dikkatlerini çekti. Hatta ilk kez Türk medyası da bir 'Arap Birliği' zirvesine bu denli ilgi gösterdi. Arap Birliği'nin gündeminde Suudi Planı da bulunuyor. Bu plana göre, İsrail 1967'den bu yana işgal ettiği Filistin ve Suriye topraklarından çekilecek, buna karşılık da Arap ülkeleri İsrail'i tanıyacak. Bugüne kadar İsrail'deki Şaron hükümeti 'Suudi Planı'na sıcak baktığına' dair en küçük bir 'samimiyet sinyali' yaymadı. Anlaşılan Yahudiler, Araplar çok cazip önerilerde bulunsa da, işgal ettikleri Filistin topraklarından 'tatlı dille' çekilmeyecek.

İşte El-Halil'deki bu menfur saldırı, özellikle Arap Birliği zirvesine yönelik ilgiyi bir nebzede olsa başka yönlere dağıtmak için düzenlenmiş olabilir.

Soru 2) Neden bir Türk gözlemci şehit edildi ve bir İsviçreli gözlemci öldürüldü?

Cevap 2) Böyle bir eylemde silahların yönlendirildiği kişilerin milliyetleri önemlidir. Bilindiği gibi Türkiye, Filistin davasına arzu edilen düzeyde de olmasa, destek vermektedir. Bundan 2 yıl önce Cumhurbaşkanı Ahmet Sezer'in İSEDAK toplantısında yaptığı konuşmada, İsrail'i sert şekilde eleştirmesi bu ülke yöneticilerinin tepkilerini çekmişti. Filistin üniforması giymiş eli silahlı bir katilin bir Türk subayını katletmesi, İsrail açısından önemli bir 'diplomatik avantajı' da beraberinde getirmektedir! İsrail'in en büyük amacı, Türkiye'nin diplomatik kulvarda Filistinlilere verdiği desteği tümüyle kesmesini temin etmektir. Bu menfur saldırıyı da bu çerçevede kullanacaktır, 'olayda hayatını kaybeden gözlemciler daha toprağa verilmeden' de kullanmaya başlamıştır. Bu tür olayların çözümünde kullanılan önemli bir teori vardır: Bir salıdırıyı ondan kim istifade ediyorsa, o gerçekleştirmiştir. Burada İsrail'in elde etmeyi umduğu menfaat Filistin Yönetimi'nin sağlayacağı yarardan kat be kat fazladır. Aslında Filistin yönetiminin böyle bir menfur salıdırıdan yararı değil zararı vardır. Filistinli örgütlerin bir yararı var mı, bu tartışmaya değer bir konu.

İsviçreli gözlemcinin öldürülmesine gelince, İsviçre şu anda 'dünyanın en bağlantısız' devleti olarak dikkat çekiyor. İsviçre, Birleşmiş Milletler'e (BM) bile üye değil. Ülkede bu yönde geçtiğimiz günlerde bir referandum yapıldı ve İsviçre halkı BM üyeliği yönünde karar verdi. Şayet böyle bir eylem sonucunda Amerikalı bir gözlemci öldürülmüş olsaydı, o takdirde Filistinlilerden daha yüksek bir ihtimalle şüphelenmek mümkün olabilirdi? Ölenler Türk ve İsviçreli olunca, alçakça saldırıyı gerçekleştirenlerin adresi de bariz bir şekilde ortaya çıkıyor.

Soru 3) İsrail'in yabancı gazeteci ve gözlemcilerle arası nasıl?

Cevap 3) Kudüs, Washington ve Londra'nın ardından dünyada en fazla yabancı gazetecinin görev yaptığı üçüncü kent. Ancak İsrail'deki Şaron yönetimi, İsrail askerlerinin Filistin topraklarında yaptığı 'mezalimin' aynen dünyaya yansıtılmasından rahatsızlık duyuyor. İsrail demokrasi ile idare edildiğinden, Şaron'un yabancı gazetecileri 'yasal düzenlemeyle' ülkeden attıracak gücü bulunmuyor. Yapabileceği tek şey, yabancı gazetecilerin özellikle Filistin topraklarında görev yapmalarını 'tedhiş yöntemleriyle' önlemek, onlara gözdağı vermek. Bu çerçevede geçtiğimiz günlerde bir İtalyan gazeteci Yahudi askerin açtığı ateş sonucu hayatını yitirmişti.

İsrail yönetimi, ülkedeki yabancı gözlemcilerden de rahatsızlık duyuyor. Şaron ve şürekasına göre, hem yabancı gazeteciler hem de yabancı gözlemciler, İsrail askerlerinin 'rahatça katliam' yapmasını engelliyor!

Sonuç itibariyle, İsrail 'diplomatik ve istihbari' alanlarda geniş perspektifli düşünüyor. Son eylem de bu düşüncenin bir uzantısı olabilir.