Küresel borçlanma

Küresel piyasalarda ciddi bir karamsarlık hakim. Uzmanlar 2008 yılının da oldukça kötü geçeceğinden bahsediyorlar. Hatta küresel piyasaları yönlendiren ABD ve İngiltere'ye bile "iflas" uyarıları gelmeye başladı.Harvard Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Niall Ferguson'un Financial Times gazetesinde yayınlanan makalesinde ABD'ye yaptığı uyarılar ise bunların en dikkat çekici olanıydı.Ferguson, "Amerika için bir Osmanlı uyarısı" başlıklı makalesinde, özetle, ABD'nin bugünkü halini Osmanlı'nın 1870'li yıllardaki haline benzetiyor; Osmanlı'nın borç ödemelerinin, bütçesindeki tüm harcamalarının yarısından fazlasına tırmandığını anımsatıyor ve bu sebeple 1875 yılında Osmanlı yönetiminin iflas ilan ettiğini ifade ediyor.Ferguson'un bu uyarısı boşuna değil. Belki bize sürekli pompalanan ABD rüyası içerisinde ABD'nin mali durumunu araştırmaya ihtiyaç duymamış olabiliriz, ama ABD'de yaşanan son mortgage krizi ve neticesinde yaşanan küresel dalgalanmaların hepimize soğuk bir duş etkisi yaptığı kesin.Bu manada mortgage krizinin faydalı olduğunu da söyleyebiliriz, en azından bir nebze de olsa ABD rüyasından bizleri uyandırdı da bunları tartışabiliyoruz. Gerçi biz yıllardan beri ABD rüyasının gerçekçi olmadığından bahsediyorduk ama söylediklerimiz komplo teorisi olarak tanımlanıp, dalga geçiliyordu. İşte şimdi gerçek ortada?Ferguson'un uyarılarından da anlaşılacağı gibi, ABD büyük bir borç sarmalı içerisinde. Ulaşabildiğim rakamlara göre, federal hükümet, tüketici, şirket borçları ve diğer borç araçları da dahil edildiğinde toplam 40 trilyon doların üzerinde bir borçtan bahsediliyor. Fortune Dergisi'nde yayınlanan Peter Gumbel'in yazısında sadece Amerikalı tüketicilerin kredi kartı borçlarının 915 milyar dolar gibi astronomik bir rekora yükseldiği ifade ediliyor.Peki, hani şu hasretle girmeye çalıştığımız AB'nin en güçlü ülkelerinden İngiltere'nin durumu nasıl? Onun durumu da tabii ki pek farklı değil. Independent gazetesinin "Meteliksiz İngiltere" başlıklı haberinde, İngiltere'de 2008 yılında kişisel borçlarını ödeyemeyenlerin sayısının rekor seviyeye ulaşacağı, yükselen mortgage ödemeleri ile gıda ve petrol fiyatlarındaki artış, binlerce kişiyi iflasın eşiğine getirebileceği, İngiltere'de 9 milyonu aşkın bireyin kredi kartı borçları ve mortgage ödemelerini karşılamakta zorlandığı ifade ediliyor. 13 milyon İngiliz'in neden alkol bağımlısı olduğu şimdi anlaşılıyor.Ferguson finansın doğuya kaydığını ifade ettikten sonra şu dikkat çekici uyarıları yapıyor:"Bugünkü finansal kaymayı, doğudaki yeni ihracat ve enerji imparatorluklarının lehindeki benzer bir jeopolitik değişimin ne kadar çabuk takip edeceği henüz belli değil. Ancak bu tarihsel benzeşme, Amerika'nın adeta bir imparatorluğu andıran Ortadoğu ve Asya'daki üs ve müttefik ağları için iyi bir işaret değil. Borçlu imparatorluklar, er ya da geç borç verenleri tatmin etmek için hisse satmaktan fazlasını yapmaya mecbur kalırlar." Evet. ABD tedirgin, AB tedirgin?Fakat ABD, İngiltere ve diğerlerinin yaşadığı bu son gelişmelerin sebepleri bir anda ortaya çıkmadı.ABD'nin ve İngiltere'nin bu kadar borç batağına girmesi, yaşanan Mortgage krizi, tüketicinin kredi kartlarına yüklenmesi ve de ödeyememesi? bütün bu bahsedilenler uygulanan Kapitalist ekonominin "doğal" bir neticesidir.Bu temel tespiti yapmadan problemlerin çözümü asla mümkün değildir. Uluslar arası kongrelerde yüzlerce bilimadamı tarafından Nobel'e aday gösterilen Prof. Dr. Haydar Baş'ın Milli Ekonomi Modeli eserinde başta ABD ve İngiltere olmak üzere bütün dünya ülkelerinin ve ülkemizin içinde bulunduğu kısırdöngünün sebepleri ayrıntısına kadar, hatta grafikleriyle anlatılmaktadır.Model'in de vurguladığı gibi, Kapitalizmin hatası daha tanımından başlamaktadır. Temel sağlam olmayınca binanın yıkılması kaçınılmazdır. Sizler ihtiyaçları sınırsız, kaynakları da sınırlı olarak tanımlarsanız, o zaman "hep bana" mantığı hakim olur ki, dünyada bir grup azınlık insan dünyanın nimetlerinden istifade ederken, milyarlarca insan birbirini yer.Borç batağına sürüklenmenin temel nedeni, paranın, emeğin ve üretimin karşılığı olarak devreye sokulmaması, faizle haksız kazanç elde edilerek sermayenin belli ellerde bloke olmasıdır.Mortgage krizi, kredi kartları problemi de yine Kapitalizmin talebi daraltma adına uygulattığı mali disiplin projeleri sebebiyledir. Yine özünde "hep bana" mantığı vardır.Bu durum gelir dağılımında ciddi dengesizliklere sebep olduğundan, insanlar para bulamamakta ve asli ihtiyaçlarını karşılayamadıkları gibi, önlerine tuzak olarak konulan kredilere yönelerek daha da batağın içine sürüklenmekteler.Çözümü Prof. Dr. Baş, Model'inde ortaya koymaktadır. Para mal ve emeğin karşılığı olarak piyasada olmalıdır, sosyal devlet projeleriyle adil bir gelir dağılımı sağlanmalıdır ve devlet eliyle, sıfır faizle kredi imkanı sağlanarak faizin yol açtığı haksız para transferinin ve sosyal dengesizliğin önüne geçilmelidir.O zaman görülür ki ne borç problemi kalır ne de tüketim daralması?  Devlet Bakanı Kürşat Tüzmen, ithalat rakamlarını hiç gündem etmeden ihracattaki rekor(!) artışla övündükten sonra, "Pazar, artık aslanın ağzında değil, midesinde. Midesinden zorla çıkaracağız, başka çaremiz yok'' demiş.Biz de diyoruz ki, "Sayın Bakan'ım madem ki bir pazar darlığından bahsediyorsunuz, böyle bir sorun olduğunu ilan ediyorsunuz, niçin Milli Ekonomi Modeli'nin 73 milyon Türk insanının her birini pazar haline getirebilecek milli projelerini devreye sokmuyorsunuz?"Problem varsa, çözüm de var.