logo
11 HAZİRAN 2025

Küresel krizin anatomisi / Aydar Kadirov Moskova

21.12.2008 00:00:00
Bu son kriz ABD' de gayrı menkullerde balonun patlamasından başladı. Bill Clinton idaresi baskısı ile az gelirli ve azınlıklara vermek üzere, Fannie Mae ve Freddie Mac ipotek şirketleri, ticari bankalara kredi verme şartlarını kolaylaştırmak zorunda kaldılar. Sonuçta bu, düşük kredi hadleri ile birlikte, gayrı menkul alışında kredilerin artmasına, dolayısıyla gayrı menkul fiyatlarının yükselmesine getirmiştir.Hülasa, bu daha fazla kredi, daha yüksek gayrı menkul fiyatı gibi, kısır döngü haline gelmiştir. Döngü de sonsuza kadar devam edemezdi, ve mekanizma geriye işlemeye başladı. Artı, gayrı menkul alış kredileri kıymetli evraklara 'paketlenerek', emeklilik sandıklarına, sigorta şirketlerine satılmakla, yatırım banka bilançosunda gözükmekle mesele daha da zorlaşmakta idi. Mekanizma geri işlemeye başlayınca, finans sistemi felç oldu. Emeklilik sandıkları, sigorta şirketleri, yatırım bankaları, karşılığı olmayan kıymetli evrakları masrafa geçirerek zarar gösterdiler. Artı, günümüz finans enstrümanların karmaşık ve bariz olmayışı, finans müesseseleri arasında güvensizlik oluşturmuş ki, kimse kimsenin elinde hangi aktiflerin bulunduğunu, riskleri ve iflas olasılığını bilmemektedir. Fertler de kötü senaryo tasavvur ettiklerinden, kredi piyasası nerde ise ölmüş durumda, borçlanma fiyatı hızlı yükselmiş, finans müesseselerinin iflas riski artmış, hisse piyasası hızlı bir şekilde aşağı yuvarlanmaktadır. Tahminlere göre, finans krizine, tüketim talebin ve yatırımların daralması şeklindeki genel iktisadi krizin eklenmesi ile durum daha da kötüleşecektir. Rusya'yı da bu açıdan zor günler beklemekte. Çünkü, doğal kaynak fiyatları düşecek, büyümeyi sağlayan Batı kredilerinin sağlanması zorlaşacaktır, hisse senetleri aracılığı ile sermayenin büyümesi belirsiz hale gelecektir. Yani, Rusya ekonomisinin küçülmesi beklenmektedir. Ve Rusya Federasyonu, kendi bağımsız, yeni prensiplere göre inşa edilen finans sistemini oluşturmadıkça, dünya finans süreçleri etkisi altında kalacaktır.Prof. Dr. Haydar Baş'ın fikirleri dahil, alternatif fikirleri uygulama modellerine geçmeden, bu konu ile ilgili yeni fikirleri özetlemek gerekmektedir.1) Para basma hakkı (emisyon) yalnız devletin elindedir. Özel ve devletin ticari bankalar tarafından ikinci aşama para basma, veya emisyonu dövizle ikame kabul görülmemektedir. Ticari bankaların para emisyonu devletin kendisi tarafından senyoraj (ek para basılması) mekanizması ile ikame edilecektir.2)  Finans sistemi faize dayanmayacaktır. Faiz, iktisadi ve sosyal dengesizliğe getirmekte. Günümüzdeki krizin sebebi faiz paraları olmaktadır. Dolayısıyla, para mal olmamasını gerektirmektedir.3)   Para imkanlarına her iktisadi birim faizsiz şartla erişebilmelidir.4)    Şirket ve fertlere faizsiz şartla devlet direkt kredi imkanı sağlamalıdır. Bazı durumlarda ise, ekonominin genel talebini desteklemek için devlet karşılıksız şartlarla ödeme yapacaktır.Bu prensiplerin izahı, enflasyon, kur politikası, dış ticaret, mal ve hizmetin arz ve talebi ile bağlantısı ayrı bir meseledir. Bunlarla tanışmak için, okuyucu kaynaklara, mesela, Prof. Dr. Haydar Başın 'Milli Ekonomi Modeli' kitabına müracaat etmelidir.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
Yorumlarınızı paylaşın

--
 
Misafir Kalem (A) / diğer yazıları
Meksika'ya yenildik
Türkiye 0 - 1 Meksika
Ferdi Zeyrek'in ölümüyle ilgili soruşturmada gelişme
2 şüpheli gözaltına alındı
"Bağımsız bir İskoçya İsrail ile ilişkileri kesecek"
İskoçyalı siyasetçiden sert tepki
Eski Arjantin Devlet Başkanı'nın cezası onandı
Yolsuzluktan 6 yıl hapis
ABD-Çin ticaret görüşmelerinde bir çerçeveye ulaşıldı
ABD Ticaret Bakanı Lutnick açıkladı
Aziz Yeniay'a yapılan saldırının yargılaması başladı
10 Şubat 2024'te saldırıya uğramıştı
İşte nedeni
Coca-Cola'ya anlamlı soruşturma
Soykırım acımasızca sürüyor
Şehit sayısı 55 bine yaklaştı
Çok sayıda ölü var
Avusturya'da okulda katliam
Afrika'ya gitmek hiç de ucuz değil
Kurban paraları gönüllüler için seyahat parası da oluyor
Gözyaşları sel oldu
Ferdi Zeyrek, son yolculuğuna uğurlandı
Kütahya Valisi'nden açıklama geldi
Simav'da korkutan deprem
Gazze'deki Emel Hastanesi Hizmet Dışı Kaldı
Dünya Sağlık Örgütü açıklama yaptı
4 aktivist İsrail'den sınır dışı edildi
Madleen'da son durum
Meksika'ya yenildik
Türkiye 0 - 1 Meksika
Ferdi Zeyrek'in ölümüyle ilgili soruşturmada gelişme
2 şüpheli gözaltına alındı
"Bağımsız bir İskoçya İsrail ile ilişkileri kesecek"
İskoçyalı siyasetçiden sert tepki
Eski Arjantin Devlet Başkanı'nın cezası onandı
Yolsuzluktan 6 yıl hapis
ABD-Çin ticaret görüşmelerinde bir çerçeveye ulaşıldı
ABD Ticaret Bakanı Lutnick açıkladı
Aziz Yeniay'a yapılan saldırının yargılaması başladı
10 Şubat 2024'te saldırıya uğramıştı
İşte nedeni
Coca-Cola'ya anlamlı soruşturma
Soykırım acımasızca sürüyor
Şehit sayısı 55 bine yaklaştı
Çok sayıda ölü var
Avusturya'da okulda katliam
Afrika'ya gitmek hiç de ucuz değil
Kurban paraları gönüllüler için seyahat parası da oluyor
Gözyaşları sel oldu
Ferdi Zeyrek, son yolculuğuna uğurlandı
Kütahya Valisi'nden açıklama geldi
Simav'da korkutan deprem
Gazze'deki Emel Hastanesi Hizmet Dışı Kaldı
Dünya Sağlık Örgütü açıklama yaptı
4 aktivist İsrail'den sınır dışı edildi
Madleen'da son durum
logo

Beşyol Mah. 502. Sok. No: 6/1
Küçükçekmece / İstanbul

Telefon: (212) 624 09 99
E-posta: internet@yenimesaj.com.tr gundogdu@yenimesaj.com.tr


WhatsApp iletişim: (542) 289 52 85


Tüm hakları Yeni Mesaj adına saklıdır: ©1996-2025

Yazılı izin alınmaksızın site içeriğinin fiziki veya elektronik ortamda kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması veya yeniden yayınlanması aksi belirtilmediği sürece yasal yükümlülük altına sokabilir. Daha fazla bilgi almak için telefon veya eposta ile irtibata geçilebilir. Yeni Mesaj Gazetesi'nde yer alan köşe yazıları sebebi ile ortaya çıkabilecek herhangi bir hukuksal, ekonomik, etik sorumluluk ilgili köşe yazarına ait olup Yeni Mesaj Gazetesi herhangi bir yükümlülük kabul etmez. Sözleşmesiz yazar, muhabir ve temsilcilere telif ödemesi yapılmaz.