Londra'da ihanet tezgahı

Rusya Çanakkale hazırlıkları başladığı zaman İstanbul ve Boğazların kendilerine verilmesini ister. İngiltere ve Fransa ise, savaş sonrasındaki barış görüşmelerinde veririz düşüncesini ileri sürerler. Emperyalist uygulamalarda sağlamcı olan Rusya eşeğini sağlam kazığa bağlamak ister. Bunun içinde saldırı hazırlıkları yapılırken düşüncesinde ısrar eder ve ille de İstanbul ve Boğazlar benim tarihi mirasımdır, buraları bana yapılacak anlaşmalarla vereceksiniz diye diretir. İngiltere ve Fransa Rus isteklerini geçiştirmeye başlayınca Dışişleri Bakanı Sazonof 4 Mart 1915 günü onlara bir nota verir: "Olayların gidişi Majeste İmparator Nikola'ya şu düşünceyi vermiştir. İstanbul ve Boğazlar sorumu Rusya'nın yüzlerce yıllık dileklerine göre kesin biçimde çözümlenmesidir."İngiltere ile Rus isteklerine göre gereken anlaşma imzalanır. Fakat Rusya'nın Akdeniz'e inmesi onun çıkarlarına aykırı olduğundan imzalamak istemez. Sazonof, Fransa bu anlaşmayı imzalamadığı takdirde görevimden istifa ederim deyince, imzalayarak ıh demiştir.İngiltere ve Fransa, Boğazlar ve İstanbul'u verirken Rusya'ya da kendilerinin, Osmanlı Asya'sında uygun gördükleri yerleri alacaklarını kabul ettirmişlerdi. Böylece Osmanlı Devleti yıkılmadan toprakları emperyalistlerce paylaşılmağa başlanmıştır.Savaş başlayınca Rusya, Kafkaslar ve Doğu Anadolu da, İngilizler de Irak'ta bazı Osmanlı topraklarını işgal etmişlerdi. Fransa ise, Almanlar kuzey doğu Fransa'yı işgal ettiği için kuvvetlerinin tamamını düşmanı topraklarından çıkarmak için batı cephesine yığdığından Osmanlı toprakların kuvvet gönderemiyordu. Bu nedenle Osmanlı topraklarının Rusya ile İngiltere arasında yapılan işgaller ile paylaşılacağı korkusu içerisindeydi. Fransa bu nedenle, savaş devam ederken Osmanlı Asya'sının paylaşılmasını ve bu konu ile ilgili gerekli anlaşmaların yapılmasını ister. Londra'da ki Fransa Büyük elçisi Pol Kambon, paylaşım anlaşmalarının yapılması konusunu İngiltere Dışişleri Bakanı Grey'e 23 Mart 1915 de bildirir:"Daha çok Rusya'yı ilgilendiren İstanbul ve Boğazlar sorumu bundan böyle çözülmüş olduğundan Küçük Asya'yı ilgilendiren öbür sorumların çözülmesi işi daha çok Fransa ile İngiltere'yi ilgilendirir. Bu iki devlet arasında onların karşılıklı istekleri üzerinde yarı resmi görüşmelerin başlaması iyi olur. Bunlar Paris veya Londra'da da yapılabilir."Savaş ilerledikçe bazı olaylar, Osmanlı Asya'sının paylaşılması olayını gündeme getirir. Bu olaylar şunlardır: 1-Ruslar, Ermenilerin de yardımı ile Doğu Anadolu'da ilerlemeye koyulurlar. Ve girdikleri yerlerden çıkmayacaklarını söylerler. 2-İtalya'nın Anlaşma Gurubu yanında savaşa katılmasını gerektiren Londra anlaşmasının dokuzuncu maddesi bu devlete de Anadolu'da toprak verileceğini belirttiğinden, İtalya bir takım başvurularda bulunur. 3-Ağustos 1915'de Kahire'de ki İngiliz makamları Mekke Şerifi Hüseyin'den bir mektup alır. O bütün Araplar adına, İngiltere'nin Arap bağımsızlığı davasını benimsemesini ister. Bunun karşılığında O İngiltere'yi destekleyecektir. Fransa'nın Suriye hakkındaki iddiaları ve İngilizlerce de az çok tanınmış olduğu, keza Fransa, İstanbul ve Boğazların, Rusya'ya verilmesini kabul ederken Suriye ve Kilikya'yı kendisinden istediği için Londra Hükümeti, Şerif Hüseyin'e cevap vermeden önce Fransa ile danışmak, öbür yandan da Mekke şerifini elden kaçırmamak zorunda bulunuyordu.Yukarıdaki maddeler anlaşılacağı gibi Osmanlı Asya'sının paylaşılmasını gündemde tutan iki önemli konu Arap ve ermeni konusudur. Bu nedenle Grey, bu iki konuyu görüşmek üzere Fransa'yı 21 Ekim 1915'de Fransa temsilcisini görüşmeye çağırır. Bu olayla da Osmanlı Asya'sının paylaşılması işi fiilen başlar. Arap sorumu ilk kez Şerif Hüseyin'in, Arap Topraklarında Bağımsız bir Arap devleti kurmak için İngilizlerle askeri ve siyasi işbirliğine girmek istemesi ile başlar. Olay 30 Ağustos, 18 Eylül yazışmaları ile gelişir. İngiltere, bu konuda Şerif Hüseyin'e 24 Ekim 1915 tarihinde kurulacak olan Arap Devletinin bölgelerini ve şartlarını bir yazıyla bildirir. Şerif Hüseyin 5 Kasım 1915'de İngiltere'ye, 24 Ekim şartlarının hiç birisini kabul edemeyeceğini bildirirken, Arap milli birliğinin kurulması idealini İngiltere'ye dayatır.Grey, Şerif Hüseyin'in dayatması karşısında, 21 Ekimde Fransa'dan gönderilmesini istediği temsilcinin bir an önce gönderilmesini ister. Fransa eski Beyrut Konsolosu olan ve Arap dünyasını iyi tanıyan Jorj Pikot'u Londra'ya gönderir. Grey ve Jorj Pikot 23 Kasım 1915'de Osmanlı Asya'sının problemlerini ve Şerif Hüseyin'in ile yapılmış olan yazışmaları incelemeye alırlar. Şerif Hüseyin'in de katıldığı İhanet tezgahı toplantılarında alınan kararları ileri tarihlerde anlatacağız.