Obama’dan Mamdani’ye uzanan çizgi

Batı siyaseti son yirmi yıldır ilginç bir yöntem izliyor:

Gerçek politikayı perdelemek için sembolleri büyütüyor, sonuçları geri plana itiyor.

2008'de Barack Obama'nın seçilmesi nasıl "yeni bir başlangıç" beklentisi yaratmışsa, bugün Zohran Mamdani'nin New York Belediye Başkanlığı da benzer biçimde "Batı'da yeni bir dönem" başlığıyla sunuluyor.

Ancak tarihsel hafızayı dikkate alanlar için bu tür gelişmeler yalnızca görüntü değişikliği anlamına gelebilir.

Zira Batı, uzun süredir simgesel temsil konusunda başarılı, ancak gerçek dönüşüm üretme konusunda çoğu zaman sınırlı etki gösteren bir siyasal geleneğe sahip.

OBAMA DÖNEMİNİN MUHASEBESİ: UMUT SÖYLEMİ - ZORLU GERÇEKLER

Obama göreve geldiğinde "İslam dünyasıyla yeni bir sayfa açılacağı" yönünde güçlü bir söylem kurulmuştu.

Ancak süreç içinde ortaya çıkan gelişmeler, bazı uluslararası ilişkiler uzmanları tarafından eleştirel biçimde değerlendirilmiştir:

• Libya, NATO müdahalesi sonrası uzun süreli bir istikrarsızlığa sürüklendi.


• Suriye krizi, başlangıç dönemindeki müdahale tartışmalarının ardından daha da karmaşık bir hâl aldı.


• Irak'tan çekilme, literatürde çeşitli güvenlik boşlukları ve radikal unsurların güç kazanmasıyla ilişkilendirildi.


• Yemen'deki çatışmalar, insani krizin derinleşmesine zemin hazırladı.


• Mısır'daki siyasal dönüşüm, uluslararası arenada geniş tartışmalara konu oldu.


• SİHA operasyonları, sivil kayıplara ilişkin eleştirilere neden oldu.

Birçok Orta Doğu araştırmacısı bu dönemi değerlendirirken şu ifadeyi kullanır:

"Söylemi umut vericiydi, etkileri tartışmalı kaldı."

MAMDANİ: DEĞİŞİMİN İŞARETİ Mİ, YENİ BİR SEMBOLİK TEMSİL Mİ?

New York'ta ilk kez Müslüman kimliğe sahip bir belediye başkanının seçilmesi kuşkusuz dikkat çekici bir gelişmedir.

Ancak bu durumun gerçek bir dönüşüm mü, yoksa yeni bir temsili vitrin mi olduğuna dair tartışmalar da bulunmaktadır.

Bu tartışmalar genellikle şu noktalara odaklanır:

• Kimliğin öne çıkarılması, politik içeriğin gölgede kalmasına yol açabiliyor.


• Simgesel temsil, yapısal eşitlik ve kurumların işleyişi açısından her zaman karşılık üretmeyebiliyor.


• Seçim sonrası politikaların niteliği, asıl belirleyici faktör olmaya devam ediyor.

Bu bağlam, Obama dönemindeki "kimlik üzerinden umut inşası" tartışmalarını hatırlatıyor.

Mamdani'nin yükselişi de bazı yorumcular tarafından benzer bir çerçevede ele alınıyor.

Soru şu:

Bu seçim gerçek bir değişimin habercisi mi, yoksa mevcut düzenin yeni bir yüzle sunulması mı?

BATI'NIN SEMBOLİK SİYASET MODELİ

Son 20 yılın örneklerine bakıldığında, birçok akademik kaynak Batı siyasetinde tekrarlayan bir modelden söz eder:

1. Simgeler öne çıkarılır.

• İlk siyahi başkan


• İlk Müslüman belediye başkanı


• İlk kadın lider


• İlk göçmen vali vb.

2. Sistemsel yapı büyük ölçüde aynı kalır.

Dış politika öncelikleri, ekonomik düzen, kurumsal işleyiş geniş ölçüde korunur.

3. Dönüşüm algısı güçlendirilir.

Toplumsal algı "değişim" yönünde şekillenir, ancak yapısal dönüşüm sınırlı kalabilir.

Obama bu sürecin ilk büyük örneği olarak değerlendirilirken, Mamdani'nin seçimi de bazı analizlerde bu çizginin devamı olarak görülür.

NEDEN 'PROJE' OLARAK OKUNABİLİR?

Mamdani'nin sahip olduğu çok kültürlü kimlik, göçmen geçmişi ve farklı topluluklarla kurduğu bağ, Batı'nın uzun süredir benimsediği "çok kültürlülük söylemi" ile uyumlu bir profil sunuyor.

Bu çerçevede bazı yorumcular şunu tartışıyor:

• Batı'nın küresel siyasette "yumuşak güç" ihtiyacının arttığı bir dönemde, bu tür temsiller sembolik politika aracı olarak kullanılabilir.


• Orta Doğu'daki güncel gerilimler, enerji rekabeti ve uluslararası ilişkilerdeki kırılganlıklar Batı'yı daha kapsayıcı görünme ihtiyacına yönlendirebilir.

Dolayısıyla Mamdani'nin yükselişi yalnızca bireysel bir başarı değil, kimlik siyasetinin uluslararası düzlemdeki rolü açısından da okunabilir.

SEMBOLLER DEĞİŞİR, STRATEJİLER AYNI KALIR

Mesele, Müslüman bir ismin seçilmesi değil; bu seçimin sistemde neyi değiştirdiğidir.

Obama seçildiğinde büyük bir umut doğmuştu; ancak uluslararası alanda ortaya çıkan sonuçlar oldukça tartışmalıydı.

Mamdani seçildiğinde benzer bir heyecan oluştu; ancak nasıl bir sonuç çıkacağını zaman gösterecek.

Dolayısıyla temel soru şudur: Batı gerçekten değişiyor mu, yoksa değişmiş gibi görünerek mevcut stratejisini mi sürdürüyor?

Birçok uzman için değişen yalnızca sahnedeki figürlerdir; perde arkasındaki düzen aynı şekilde işlemeye devam eder.

Gerçek dönüşümün yerini ise kimi zaman simgesel vitrinler alabilir.

Belki de bu değerlendirmelerde yanılıyoruzdur…

Ama bir de bu açıdan bakmakta fayda var.

Kim bilir?