logo
28 MART 2024

Orman kuruluşlarından değişik yaşlı saf meşcereler (3)

06.10.2021 00:00:00

Seçme ormanı meşcerelerinde sırıklık ve direklik çağına ulaşmış ağaçlar hızla kalınlaşarak, daha büyük çap basamaklarına kayarlar. Bunun sonucu olarak, bulundukları çap basamaklarında ağaç sayıları azalma eğilimi gösterir. Bu azalma, çok sayıda ağacın bulunduğu daha küçük çap basamaklarındaki ağaçlar tarafından önlenir. Ağaçların çap kalınlaşma hızları, ileri çap basamaklarına doğru gittikçe düşerek, orta ve kalın çaplı (50cm civarındaki) ağaçların bulunduğu basamaklarda ağaç sayılarının artmasına neden olurlar. Amaç çapına ulaşan ağaçların kesilip meşcereden uzaklaştırılmaması durumunda, meşcereye gençlik gelmez ve böylece ince çap basamaklarında ağaç sayısı gittikçe azalır.  Bu durum seçme orman yapısını bozar. 

Daha önce açıklandığı gibi, aynı yaşlı saf meşcerelerde verimlilik (bonitet), meşcere yaşı ile meşcere üst boyu (meşcerede 5-10 adet en uzun boylu ağacın ortalama boyu) arasındaki ilişkiden yararlanılarak saptanmaktadır. Buna karşın seçme ormanların verimliliği ise, meşceredeki ağaçların göğüs çapları ile boyları arasındaki ilişkiden yararlanılarak bulunmaktadır. Bu ilişki, S harfine benzeyen bir büyüme eğrisi biçiminde olup, meşcere boy eğrisi adını almaktadır. Seçme orman meşcerelerinde bir hektardaki 36-52cm arasındaki göğüs çapı basamaklarında bulunan ağaçların ortalama çapına (buna meşcere orta çapı denilmektedir) karşı gelen ve meşcere boy eğrisinden alınan boya da meşcere orta boyu denilmiştir. Meşcere orta boyu, seçme orman meşcerelerindeki verimliliğin, yani bonitetin bir göstergesi sayılmıştır. Meşcere orta çapı ve boyunun grafik üzerinde bulunduğu noktadan geçen bonitet eğrisinin 44cm çap için verdiği boy, meşcerenin bonitet endeksi (verimlilik göstergesi) olarak kullanılmaktadır. Bonitet eğrisi de 50-150 adet farklı verimlilikteki meşcereden alınan örnek alanların meşcere boy eğrilerinin istatistik ortalamasından elde edilmektedir. Örneğin Karadeniz yöresi göknar seçme ormanlarında, 44cm çapın belirlediği en düşük bonitet endeksi 19,71m boya ve en yüksek bonitet endeksi ise 34,69m boya karşılık gelmektedir.

Seçme orman meşcerelerinde hektardaki toplam ağaç sayısı, bonitet artıkça doğrusal bir şekilde azalır. Bu durum, iyi bonitetli alanlarda çok iyi gelişen galip ağaçların sayısının artması ve bu nedenle de sahaya gençliğin gelmesinin engellemesinden kaynaklanır. Seçme ormanda bonitetin artması ile, hektardaki toplam göğüs yüzeyi de artar. Göğüs yüzeyinin çap basamaklarına dağılım biçimi, bir çan eğrisi görünümündedir ve bonitet artıkça, bu çan eğrisi ileri çap basamaklarına kayar. Seçme ormanda hektardaki toplam hacım da bonitet arttıkça artar. Hacmin çap basamaklarına dağılım biçimi de bir çan eğrisine benzer ve bonitet arttıkça, çan eğrisi yükselerek ileri çap basamaklarına kayar. Bonitetin artması, hektardaki hacim artımının artmasına da neden olmaktadır. Çap basamaklarındaki hacim artımları da hacmin çap basamaklarına dağılım biçimine benzemekte ve bonitetten de benzer biçiminde etkilenmektedir. Seçme ormanlarda amaç çapı küçüldükçe, hektardaki meşcere hacim artımının arttığı da gözlenmiştir. 

Seçme orman meşcerelerinde, genellikle düşey kapalılık hâkim olduğundan, dış etkenlerin (rüzgâr, güneş, çığ, yağış, sel, gürültü gibi) zararlarına karşı daha sağlam ve dayanıklı bir yapı vardır. Orman içinde daha ılımlı bir iklim oluşmaktadır. Gençleşme doğal olarak kendiliğinden oluşur ve ormandan sürekli bir yararlanma söz konusudur. Orman toprağında sürekli olarak çok renkli bir orman varlığı (sürekli orman) bulunur. Bu yapısı ile, seller kolayca önlenmekte ve orman toprağı sürekli nemli kalmaktadır. Seçme ormanın yapısı bozulmamak şartıyla, yönetimi aynı yaşlı ormanlardan daha kolaydır. Her periyot (5 veya 10 yıl) sonunda ormandan kalın çaplı ve piyasa değeri yüksek olan odun ürünü alınabilmektedir. Seçme ormanın bu iyi yanlarına karşın, bu ormanlar ancak ve genellikle verimli ortamlarda ve gölge ağaçlarından oluşturulabilmektedir. Amaç çapını aşmış ağaçların tüm meşcere alanından seçilip, gençliğe zarar vermeden meşcereden çıkarılması da oldukça zor ve pahalı bir işlem olmaktadır. Hasatta çap sınıfları yönteminin dikkatlice uygulanamaması durumunda, seçme orman yapısının verimsiz bozuk orman yapısına dönüştürülmesi olasılığı da bulunmaktadır.

Seçme orman meşcerelerindeki artım ve büyüme olayları, orman teşkilatımız tarafından bugüne kadar bir türlü anlaşılamamış ve bu nedenle de bu ormanlar doğal yapısına uygun olan çap sınıfları yöntemine göre işletilememiştir. Her ne kadar çap sınıfları yöntemine göre planlanmış olsalar bile, bu ormanların aynı yaşlı saf ormanlar gibi, yaş sınıfları yöntemine göre işletildiğini görüyoruz. Tabi bu şekilde işletilmesi, hektardan yılda alınacak hacım artımını 10-18m3'ten 4-5m3'e düşürüyor. Örneğin sadece 291028 hektarlık Karadeniz yöresi göknar seçme ormanlarından yıllık hacım kaybımız yaklaşık üç milyon metreküp civarında olmaktadır. Çanakkale Kaz dağları ile Doğu Toros dağlarındaki göknar seçme ormanlarını da düşündüğümüzde hacım kaybımızın çok daha fazla olduğunu anlarız. Tabi diğer gölge ağacı ve yarı gölge ağaçlarının oluşturduğu seçme ormanları da hesaba katarsak, hacım kaybımızı hesaplamak oldukça zor görülmektedir. Diğer taraftan, orman teşkilatımız yarı gölge ağaçlarımızın oluşturduğu aynı yaşlı ormanlarımızda, aynı yaşlı ormanlarımızın işletilmesinde kullanılan yaş sınıfları yöntemini de çok kere tam olarak uygulayamamaktadır. Bu ormanlarda genellikle seçme kesimler uygulandığından, bu ormanların bozuk seçme ormanı formuna dönüştürüldüğü görülmektedir. Bu durum memleketimizdeki hacım kaybımızın ciddi miktarlarda olduğunu göstermektedir. 

Bugüne kadar seçme ormanlarımız karmaşık yapılarından dolayı, hiçbir araştırıcı tarafından ciddi olarak araştırılması yoluna gidilmemiştir. İlk olarak 1978 yılında, Karadeniz yöresi göknar seçme ormanları bir doktora çalışması olarak tarafımdan ciddi bir araştırmaya tabi tutulmuştur. Çalışma zor şartlar altında, ancak 1986 yılında bitirilebilmiştir. Aynı yaşlı ormanlarda kullanılan hasılat tablolarının, bu ormanlarda yapılamayacağı inancı ortadan kaldırılarak, seçme ormanlar için de kendilerine özgün hasılat tabloları tarafımca yapılmıştır. Ancak yaptığım doktora çalışması, Orman Genel Müdürlüğümüz tarafından kitap halinde basılmasına rağmen, yoğun matematik işlemler içermesi nedeniyle orman teşkilatımızdaki uygulayıcılar tarafından tam olarak incelenmemiş ve uygulamaya aktarılmamıştır. Bu çalışmamdan sonra, kayın seçme ormanlarında da bir doktora çalışması yaptırmış bulunmaktayım.

 
Prof. Dr. Ömer Saraçoğlu / diğer yazıları
İSO'dan tarihi uyarı
'Eğitimli gençlerimizi avlamak için...'
'AJet ile anlaşmamız yok'
THY'den çok garip Ajet kararı!
Almanya'nın öteki yüzü
Avrupa'nın ilk siyonist ülkesi Almanya!
CHP adayı istifa edip AKP'ye katıldı
'Erdoğan'ın emrinde olacağız'
Rezalet ötesi
Yahudi askerler aşağılıkta da zirvede!
'Sandık, hepimizin namusuna emanettir'
Erdoğan son mitingini yaptı
BTP İBB Adayı Cihan Erdoğanyılmaz: Gençler BTP’ye akın ediyor
'Para sayma' soruşturmasında Muammer Keskin'in ifadesi
'Bağış karşılığı makbuz almadım'
Yargıtay Başkanı seçimi 31 Mart sonrasına kaldı
10. turda da sonuç çıkmadı
1 Nisan'da okullar tatil mi?
Milli Eğitim Bakanlığı açıkladı
Emekli maaşı için seçim sonrasını işaret etti
'Temmuz' ayında masaya yatıracağız'
"Siyasetten bağımsız bir araştırma enstitüsü kuracağız"
BTP İstanbul Adayı Cihan Erdoğanyılmaz
Altınok'u aklayıp Yavaş'ı suçlamaya kalkan yandaşa kapak
'Siz merak etmiyor musunuz?'
Soykırım 174 gündür sürüyor
Can kaybı 32 bin 552'ye yükseldi
İSO'dan tarihi uyarı
'Eğitimli gençlerimizi avlamak için...'
'AJet ile anlaşmamız yok'
THY'den çok garip Ajet kararı!
Almanya'nın öteki yüzü
Avrupa'nın ilk siyonist ülkesi Almanya!
CHP adayı istifa edip AKP'ye katıldı
'Erdoğan'ın emrinde olacağız'
Rezalet ötesi
Yahudi askerler aşağılıkta da zirvede!
'Sandık, hepimizin namusuna emanettir'
Erdoğan son mitingini yaptı
BTP İBB Adayı Cihan Erdoğanyılmaz: Gençler BTP’ye akın ediyor
'Para sayma' soruşturmasında Muammer Keskin'in ifadesi
'Bağış karşılığı makbuz almadım'
Yargıtay Başkanı seçimi 31 Mart sonrasına kaldı
10. turda da sonuç çıkmadı
1 Nisan'da okullar tatil mi?
Milli Eğitim Bakanlığı açıkladı
Emekli maaşı için seçim sonrasını işaret etti
'Temmuz' ayında masaya yatıracağız'
"Siyasetten bağımsız bir araştırma enstitüsü kuracağız"
BTP İstanbul Adayı Cihan Erdoğanyılmaz
Altınok'u aklayıp Yavaş'ı suçlamaya kalkan yandaşa kapak
'Siz merak etmiyor musunuz?'
Soykırım 174 gündür sürüyor
Can kaybı 32 bin 552'ye yükseldi
logo

Beşyol Mah. 502. Sok. No: 6/1
Küçükçekmece / İstanbul

Telefon: (212) 624 09 99
E-posta: internet@yenimesaj.com.tr gundogdu@yenimesaj.com.tr


WhatsApp iletişim: (542) 289 52 85


Tüm hakları Yeni Mesaj adına saklıdır: ©1996-2024

Yazılı izin alınmaksızın site içeriğinin fiziki veya elektronik ortamda kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması veya yeniden yayınlanması aksi belirtilmediği sürece yasal yükümlülük altına sokabilir. Daha fazla bilgi almak için telefon veya eposta ile irtibata geçilebilir. Yeni Mesaj Gazetesi'nde yer alan köşe yazıları sebebi ile ortaya çıkabilecek herhangi bir hukuksal, ekonomik, etik sorumluluk ilgili köşe yazarına ait olup Yeni Mesaj Gazetesi herhangi bir yükümlülük kabul etmez. Sözleşmesiz yazar, muhabir ve temsilcilere telif ödemesi yapılmaz.