Avrupa'daki Ermeni aydınlarının Zavrief'e verdiği Cemal Paşa ile ilgili bilgilerin doğrulukları incelenmemişti. Fakat Dışişleri Bakanı Sazonof bu bilgilere dayanarak hazırladığı önerileri bağlaşıklarına, Rus Elçilikleri aracılığı ile bildirir. Elçilikler İngiltere ve Fransa'nın bu önerilere olumsuz cevap verdiklerini bildirir. Çünkü Cemal Paşa ile ilgili bilgiler gerçek değildir. Gerçek olsa dahi bu öneriler, Osmanlı Asya'sındaki İngiliz ve Fransız çıkarlarına aykırıdır. Sazonof, 30 Aralık 1915'de Londra ve Paris Büyük elçiliklerine yeni bir yönerge gönderir. Burada, Osmanlı Asya'sındaki İngiliz ve Fransız çıkarlarına karşı olmadığını, yalnız Osmanlı hükümetinde ve ülkesinde zaferi getirebilecek bir iç hesaplaşma ve fesat çıkarma ile yıpranmasının sağlanmasını ister.Bu yönerge üzerine Büyükelçi İzvolski, Pariste Başbakan Birian'la bu yeni yönerge üzerinde konuşur. 1 Ocak 1916. günü Sazonof'a görüşme ile ilgili bilgileri gönderir: "Muhteviyatı derhal Birian'a bildirdim. O da bana bir kere teyit etti ki her ne kadar Fransız Hükümeti Cemal'in bu rolü oynayacak kabiliyette olduğuna inanmıyorsa da ve hatta bunun Cemal tarafından kurulmuş tuzak olmasından bile korkuyorsa da, buna rağmen İstanbul ve Boğazların Rusya'ya verilmesine karşılık kendisine verilmesi karalaştırılan Suriye, Kilikya ve Palesti'nin bir kısmı üzerinde hukukunun devam ettirilmesi ve korunulması halinde Cemal ile anılan müzakerelerin açılmasına muvafakat eder."Bu karşılığı alan İzvolski, Birian'a kendiliğinden şunları sorar: "Fransız Hükümeti anılan yerleri derhal Fransa'ya katmak niyetinde midir? Yokasa Cemal'in izafi egemenliği altında Fransa bu yerler üzerinde bir himaye kurmak düşüncesinde midir?" Ve şunu ekler: "Çünkü ikinci yol yalnız Cemal ile yapılacak müzakereleri kolaylaştırmakla kalmayıp ayrıca Fransa için de faydalı görünmektedir." Başbakan bu soruya şimdilik cevap vermeyeceğini söyler.İngiltere, Sazonof'un yönergesinden kendisinin doğuda, Türk'e mi, Araba mı, Cemal Paşaya mı yoksa Mekke Emiri Şerif Hüseyin'e mi dayanmak gerektiği kararını vermek durumunda bırakıyordu. O sırada Mekke Emiri Şerif Hüseyin ile Arabistan'da bağımsız bir Arap devletinin kurulmasını kararlaştırıyordu. Cemal Paşa işi İngiltere'yi, Şerif Hüseyin arasında seçim yapıp yapmama düşüncesinde bıraktı. Neticede İngiltere Şerif Hüseyin ile bir Arap Devleti kurma kararında kaldı. Bu nedenle Osmanlı Asya'sında Arapları tutmaya karar vermiş olan İngiltere, Rusya'nın Cemal Paşa ile ilgili gerçek dışı siyasasına taraf olamazdı. Ama bu işi ananevi İngiliz siyasetine göre Rusya'ya karşı sertlikle değil yavaş, yavaş alıştıra, alıştıra uygular. Sonuçta Rusya'yı gerçek dışı siyasadan uzaklaştırır.
Ahmet Oğuz Bahadır / diğer yazıları
- Erzincan ateşkesi ve sonucu / 14.02.2011
- Bolşevik Rusya'nın Ermeni siyaseti / 12.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar - II - / 10.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar / 09.02.2011
- Alman - Gürcü işbirliği ve amaçları / 06.02.2011
- Başkan Wilson'un ince hesapları / 05.02.2011
- Başkan Wilson'un siyasi amaçları / 04.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - II / 03.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - I / 02.02.2011
- Mustafa Kemal'in Almanya seyahati / 01.02.2011
- Bolşevik Rusya'nın Ermeni siyaseti / 12.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar - II - / 10.02.2011
- Savaş şurası'nda alınan kararlar / 09.02.2011
- Alman - Gürcü işbirliği ve amaçları / 06.02.2011
- Başkan Wilson'un ince hesapları / 05.02.2011
- Başkan Wilson'un siyasi amaçları / 04.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - II / 03.02.2011
- Brest Litovks Konferansı'na İngiltere'nin tepkisi - I / 02.02.2011
- Mustafa Kemal'in Almanya seyahati / 01.02.2011