Üretim etkenlerinden canlı yeteneği -I-

Orman ekosisteminde organik madde üretimi ve madde dönüşümü canlılar tarafından yapılmaktadır. Hizmet üretiminde de canlıların rolü büyüktür. Yani üretimin miktar ve çeşidi, ekosistemdeki canlı türlerinin sayısı ve üretim miktarlarına bağlıdır. Bir canlı türünün hektardaki sayısı ve üretim miktarı ise, onun ortama uyum ve dayanma yeteneğine, üretim gücüne ve üretim olanaklarına göre değişir. Üretim olanaklarının canlının ihtiyacından fazla olması, canlının yaşamı için zararlı olmaktadır. Canlının ihtiyaç duyduğu maddelerin çeşidi, miktarı ve alım biçimi, her yaştaki canlı için farklıdır.

Canlının ihtiyaçlarının ve dayanma gücünün bir alt ve bir de üst sınırı vardır. Canlı bu sınırlar arasında yaşam faaliyetini sürdürebilir. Bu alt ve üst sınırlar arasındaki aralık, her yaştaki canlı için farklıdır. Örneğin, çeşitli bakteri ve sporlar -200 santigrat ile +130 santigrat, kuru tohumlar -80 santigrat ile +75 santigrat, çok hücreli bitkiler -60 santigrat ile +80 santigrat, hayvanlar -20 santigrat ile +55 santigrat  arasındaki sıcaklıklarda yaşayabilirler. Her canlı kendine özgü optimum bir noktada en yüksek üretimi yapmaktadır. Bu optimum noktadan aşağı veya yukarı yönde uzaklaştıkça üretim düşmekte ve canlının rekabet gücü azalmaktadır. Sınır noktalarında en düşük üretim olmaktadır. 

Canlının ihtiyaçları ve dayanma gücü, hücreler içindeki DNA (deoksiribonükleik asit) molekülleri üzerine kodlanmış olan ve genetik özelliklerin kaynağı olan genler tarafından belirlenmektedir. Eşeyli (cinsel) üreme sırasında, anne ve babadan gelen kalıtsal baskın genler, döllenmiş yumurta (zigot) yoluyla hücreden hücreye ve yavruya geçer (soya çekim). Bu şekilde birbirinden farklı genetik özelliklere sahip canlılar meydana gelir. Böylece doğal seleksiyonla, evrime imkân sağlanmış olur (Mendel yasaları). Tek hücreliler ve bitkilerde görülen eşeysiz üremede ise canlı, çeşitli hücre bölünmeleri yoluyla, kendisinin tüm genetik özelliklerine sahip yeni canlılar meydana getirir. Bu kuşaklara klon adı verilmektedir. Ayrıca herhangi bir canlının DNA molekülleri üzerindeki genler, rastgele bilinmeyen dış etkenler yüzünden değişikliğe uğrayabilmektedir (mutasyon). Mutasyonla aynı genetik özelliklere sahip bireylerden farklı genetik özelliklere sahip bireyler ortaya çıkabilmektedir.

Canlılar ihtiyaçlarını, genetik özeliklerinin izin verdiği ölçüde, ekosistem ortamından karşılarlar. Ekosistemin koşulları ise, sürekli değişim halindedir. Buna rağmen canlının bulunduğu konum ve canlıların karşılıklı etkileşim sonucu, ekosistem ortamının canlıya sağladığı yaşama ve üretme olanakları belirli bir aralıkta ve ortalama bir değer etrafında değişir. Canlının genetik özellikleri ile ortamın koşulları ve olanakları, ne kadar uyum içinde ise, canlı o düzeyde bulunduğu ortama yerleşip yaşayabilir ve üretim yapabilir. 

Orman ağaçlarını, çeşitli koşullara dayanma yeteneklerine ve ortamdan olan beklentilerine göre, çeşitli guruplara ayırmak mümkündür. Örneğin orman ağaçları, sıcağa dayanma yeteneklerine göre, 5 guruba ayrılmıştır. En çok sıcağa dayanan birinci guruptaki ağaçlar; defne, selvi, Halep çamı, kızılçam, fıstıkçamı, herdem yeşil meşeler ve sert yapraklı çalılar olmaktadır. İkinci derecede sıcağa dayanan ağaçlar; kestane, tüylü meşe, saçlı meşe, palamut meşesi, yalancı akasya ve gürgendir. Üçüncü derecedeki ılıman sıcak isteyen ağaçlar; diğer meşe türleri, ıhlamur, karaağaç, adi kızılağaç, karaçam ve dişbudaktır. Dördüncü derecedeki kısmen serin yerleri seven ağaçlar; kayın, porsuk, sedir, göknar ve akçaağaçtır. Beşinci derecedeki soğuğa dayanan ağaçlar; ladin, sarıçam, huş, titrek kavak, boz kızılağaç, yeşil kızılağaç ve ardıç olmaktadır. 

Dona dayanıklı ağaçlar ise, üç guruba ayrılmıştır. Dona en çok dayanan ağaçlar; gürgen, huş, titrek kavak, kızılağaç, söğüt, sarıçam ve karaçamdır. Kısmen dona dayanabilen ağaçlar; akçaağaç, ıhlamur, sedir, fıstıkçamı ve kızılçamdır. Dona dayanamayan ağaçlar ise; göknar, kayın, ladin, kestane, meşe, akasya, dişbudak, ceviz ve çınar olmaktadır.