logo
28 MART 2024

1-2 Kasım 1914 tarihli siyasi gelişmeler

03.12.2009 00:00:00
Sadrazam Sait Halim Paşa 31 Ekimde Rus Büyükelçisinin, 1 Kasımda da İngiliz ve Fransız Elçilerinin İstanbul'dan ayrılmaları üzerine Osmanlı Devletini resmen Birinci Genel Savaşın içerisinde görür. Halbuki O, 31 Ekim günü yapılan Meclis-i Vükela toplantısında savaş çıkarsa istifa ederim diye meclis üyelerini tehdit etmişti. Toplantıdan sonra gelişen siyasi olaylar savaştan yana gelişirken yüreklenerek bu işte yoğum diyemedi. Çünkü Talat-Enver ve Cemal üçlüsünün baskısı altında idi. O bu durumu 2 Kasım 1914 Meclis-i Vükela toplantısından önce şöyle anlatır: "Almanlarla akdettiğimiz ittifakı kendileri imza etmiş ve bunun tevlit(sebep olma) her nevi mecburiyetlere tevessül(İnanma) zaruri olduğu hakkında birkaç gün evvel verilen karara kendileri de iştirak etmiş oldukları halde bu ahvalin netayiç-i tabiyesinden olan bir hadisenin zuhuru üzerine istifa edeceklerini dermeyan etmeleri katiyen gayr-i kabili tecviz (yapılana razı olma) olduğu ciddi bir lisan-ı layıkla müşarünileyhe ifade olundu. Bu ifadatın gayrı kabl-i ret ve cerh mantık-ı karşısında bir cevap-ı şafi bulamayan prens nihayet netice-i tabiyeyi kabul etti ve istifadan vazgeçti." Petrograd Türkiye Büyükelçisi Fahrettin Beyden ve Londra Büyükelçisi Tevfik Paşadan gelen olumsuz haberlerden ve Rus Büyükelçisinin 31 Ekimde, sonra da İngiliz ve Fransız Elçilerinin İstanbul'dan ayrılmasından sonra ilk Meclis-i Vükela toplantısı 2 Kasım 1914 tarihinde yapılır. Sadrazam Sait halim Paşa toplantıyı açarken Karadeniz olayları sonucunda Osmanlı Hükümetinin İngiltere-Fransa-Rusya ile savaş durumuna geçtiğini anlatır. Sonrada bu savaş durumunu padişah'a resmen bildirilmesin gerektiğini ve bu konuda nazırların savaş ile ilgili olarak düşüncelerini sorar. Telgraf nazırı Özkan Efendi, Ticaret ve Ziraat Nazırı Süleyman Bestami Efendiler istifa ederler. Bu iki nazırın daha sonra Nafıa Nazırı Çürüksulu Mahmut Paşa savaş yanlısı olduğunu söylerken arkadaşlarının kendisine güvenmediklerini ileri sürerek hükümet üyeliğinden ayrılmak ister. 1 Kasım 1914 günü, Rusya dışişleri Bakanlığı siyasi işler müdürü Petrograd'daki Osmanlı Büyükelçisine "24 saat içerisinde Hükümetiniz Alman zabitlerinin iade edileceğini (yani Alman subay ve generallerinin Almanya'ya gönderilmesi) bildirirse görüşmelere devam ederiz" der. Fakat Osmanlı hükümetinde bu duruma sıcak bakılmaz. Zaten Üçlü anlaşma elçileri İstanbul' dan ayrıldıkları için Osmanlı Rusya'nın isteğine uygun bir karar alsa dahi diplomatik temas kurmanın mümkünü yoktu. 2 Kasım günü Alman Zabitleri ile ilgili bir işlem yapılmayınca Rus Çarı İstanbul ve Boğazlarla ilgili tarihi ihtiraslarını açığa vurur. Hemen bir bildiri yayınlar: "Bütün Rus ulusu ile birlikte metanetle sanıyoruz ki bu sırada Türkiye'nin şuursuzca savaşa katılması atalarımızın bize Karadeniz kıyılarında bir miras olarak bırakmış oldukları tarihi görevi yerine getirmek yolunu Rusya'ya açmak sureti ile bu ülkeyi (Yani Türkiye'yi) yıkıma doğru götüren olayların seyrini ancak çabuklaştıracaktır." Bu siyasi gelişmeler üzerine Rusya Çarı bu demeci ile birinci Genel savaşa katılmakla gerçekleştirmek istediği İstanbul ve Boğazlar sorununu da bağlaşıklarına ve dünyaya duyurmuş olur.Çarın bu söylevinden sonra Petrograd'daki Fransa Büyükelçisi Paleolog, Rusya Dışişleri Bakanı Sazonofa Çar bu sözleri ile neyi kastetmek istiyor diye sorar. Sazonof bağlaşıklarını ürkütmemek için şu karşılığı verir: "Bugün tuttuğu yanlış yolu Türkiye'ye pahalı ödettirmek zorundayız? Boğaz'da sağlam inancalar elde etmek zorundayız İstanbul'a gelince ben şahsen Türklerin oradan kovulmasını istemiyorum. Onlara eski Bizans kentini, etrafında bir sebze bahçesi ile birlikte, razı olabilirim. Fakat fazlasını değil."Rus Çarı'nın bildirgesi ve Sazonof'un açıklaması, bağlaşıklarını telaşlandırdığı kadar Romanya ve Yunan devletlerini endişelendirir. Romanya'ya göre, Boğazlar Türklerin elinde kaldığı müddetçe Akdeniz'e gidip gelme imkanının olduğunu görürken, Rusya egemenliğine geçtiği an Boğazlardan gidiş gelişin durabileceğini düşünür. Hatta bağımsızlığının dahi tehlikeye gireceğini düşünür. Çünkü Rusya'nın, Boğazları kullanarak Romenlerden her istediğini alabileceğini görmektedir. Çünkü Rusya'nın siyasası emperyalizme göre kurulmuştu.1910'dan itibaren Avrupa'daki sanayileşme sonucunda emperyalist bir siyasa izleyen devletler gizli anlaşmalarla Osmanlı ve İran Devletlerinin topaklarını paylaşmışlardı. 1910 tarihli gizli antlaşmaya göre Rusya ve İngiltere İran topraklarını üçe ayırarak paylaşmışlardı. Bu anlaşmaya göre Kuzey İran Rusya'ya, Körfez kıyıları ve Güney İran İngiltere'ye ait olacaktı. İran'da da kendilerine dost olan İran şahına ait olacaktı. Bu anlaşmaya göre İngiltere ve Fransa kendi bölgelerine düşen halk üzerinde bir koruyuculuk ve sahiplenme siyaseti izleyerek emellerini gerçekleştirmek istiyordu. Bu durumdan İran Şahı rahatsızdı ve bir Fırsatını bulunca dost görünerek ülkesine sahip olmaya çalışan bu devletlere gereken karşılığı vermeyi düşünüyordu. Hemen karşı koysa ezileceğini gayet iyi biliyordu. Karadeniz'de Osmanlı Donanmasının 29-30 Ekim tarihlerindeki olaylarını öğrenince 2 kasım 1915 de tarafsızlığını ilan ederek ülkesi insanlarına bir ferman yayınlar: "?Avrupa Devletleri arasında patlamış olan savaş ateşinin ülkemiz sınırlarına kadar genişlemesi ihtimalinin belirdiği ve savaşan devletlerle aramızda var olan sevgi bağları Tanrıya hamdolsun devam ettiği için devletimizin tarafsızlık mesleğini tutmuş olduğunu ve savaşan Devletlerle kendi dostluk bağlarının devam ettiğini, dolayısı ile memurlarımızın, savaşan devletlerle?.kendi devletinin tarafsızlık ilkesine göre davranmasını ve saygı göstermesini,dostluk bağlarının korunmasının bütün ahalice bilinmesini isteriz?" İran Şahı ve hükümeti tarafsızlık ilanı vermesine rağmen genel savaşta Rusya ve İngiltere İran ordusunu kendi çıkarlarına göre baskı ile kullanmak isterler. İran Şahı ve hükümeti de savaş boyunca Osmanlı ve Almanya yanlıları ile kendi ülkesinde siyasi bir denge politikası izlemeye çalışır.
 
Ahmet Oğuz Bahadır / diğer yazıları
Yargıtay'da bilek güreşi sürüyor
9. turda da başkan seçilemedi
BDDK savcılığa yazı gönderdi
Seçil Erzan'ın telefonu incelenecek
Sevgi evinde şüpheli ölüm
Bebek yatağında ölü bulundu
'Rusya sadece Ruslarındır' akımına Putin'den tepki
'Ülkede 190 etnik grup var'
Saray'dan Mehmet Şimşek açıklaması
'İtibar etmeyiniz'
Terör saldırısında ölü sayısı arttı
Hayatını kaybedenler 143'e yükseldi
Bağımsız aday olan eski CHP'li başkana seslendi
'Son kez uyarıyorum!'
Kılıçdaroğlu sonunda patladı
'Bilal'e anlatır gibi son kez anlatıyorum'
"Ligden çekilmek için sponsorlarımızla görüştük"
Koç: Bize ceza verirlerse vebalini öderler
Bahçeli'den yerel seçim öncesi mesaj
'Riskli ve tehlikelerle dolu'
Erdoğan'a 'beka sorunu' göndermesi
'Perdelik kumaştan kefen giyen 7 zibidi'
"İstanbul’u yapay zeka devriminin gözbebeği yapacağız"
BTP İBB adayı Cihan Erdoğanyılmaz
Diyarbakır mitinginde İstanbul mesajı verdi
'CHP'yi, utanmadan Kürt kardeşlerimize...'
Beklenen açıklama geldi
Kadir İnanır'dan iyi haber
Trabzon'da su şebekesi çalışmasında göçük
3 işçi hayatını kaybetti
Yargıtay'da bilek güreşi sürüyor
9. turda da başkan seçilemedi
BDDK savcılığa yazı gönderdi
Seçil Erzan'ın telefonu incelenecek
Sevgi evinde şüpheli ölüm
Bebek yatağında ölü bulundu
'Rusya sadece Ruslarındır' akımına Putin'den tepki
'Ülkede 190 etnik grup var'
Saray'dan Mehmet Şimşek açıklaması
'İtibar etmeyiniz'
Terör saldırısında ölü sayısı arttı
Hayatını kaybedenler 143'e yükseldi
Bağımsız aday olan eski CHP'li başkana seslendi
'Son kez uyarıyorum!'
Kılıçdaroğlu sonunda patladı
'Bilal'e anlatır gibi son kez anlatıyorum'
"Ligden çekilmek için sponsorlarımızla görüştük"
Koç: Bize ceza verirlerse vebalini öderler
Bahçeli'den yerel seçim öncesi mesaj
'Riskli ve tehlikelerle dolu'
Erdoğan'a 'beka sorunu' göndermesi
'Perdelik kumaştan kefen giyen 7 zibidi'
"İstanbul’u yapay zeka devriminin gözbebeği yapacağız"
BTP İBB adayı Cihan Erdoğanyılmaz
Diyarbakır mitinginde İstanbul mesajı verdi
'CHP'yi, utanmadan Kürt kardeşlerimize...'
Beklenen açıklama geldi
Kadir İnanır'dan iyi haber
Trabzon'da su şebekesi çalışmasında göçük
3 işçi hayatını kaybetti
logo

Beşyol Mah. 502. Sok. No: 6/1
Küçükçekmece / İstanbul

Telefon: (212) 624 09 99
E-posta: internet@yenimesaj.com.tr gundogdu@yenimesaj.com.tr


WhatsApp iletişim: (542) 289 52 85


Tüm hakları Yeni Mesaj adına saklıdır: ©1996-2024

Yazılı izin alınmaksızın site içeriğinin fiziki veya elektronik ortamda kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması veya yeniden yayınlanması aksi belirtilmediği sürece yasal yükümlülük altına sokabilir. Daha fazla bilgi almak için telefon veya eposta ile irtibata geçilebilir. Yeni Mesaj Gazetesi'nde yer alan köşe yazıları sebebi ile ortaya çıkabilecek herhangi bir hukuksal, ekonomik, etik sorumluluk ilgili köşe yazarına ait olup Yeni Mesaj Gazetesi herhangi bir yükümlülük kabul etmez. Sözleşmesiz yazar, muhabir ve temsilcilere telif ödemesi yapılmaz.