AB'den Türkiye'ye aba altından sopa

Brüksel'de toplanan Avrupa Birliği (AB) Liderler Zirvesi'nin ilk gün toplantıları sonunda sonuç bildirisi yayımlandı. Türkiye'nin Doğu Akdeniz'de Kıbrıs Rum tarafının egemenliğinin ihlal etmekle suçlandığı raporda Ankara'ya Rum yönetimiyle diyalog kurması çağrısı yapıldı. Bildiride, Ankara'ya olası yaptırımlar konusunda AB Antlaşması'nın 29. ve 215. maddelerine atıf yapıldı. AB bildirisinde uluslararası hukuk ve AB üyelerinin egemen hakları vurgusu yapılması dikkatlerden kaçmadı. Türkiye'nin uluslararası hukuk ve AB üyelerinin (Rumlar ve Yunansitan) egemen haklarına aykırı eylemlerden kaçınmasının 'mutlak gereklilik' olduğu ifadelerinin yer alması, Doğu Akdeniz geriliminde Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nin (GKRY) sonunca kadar destekleneceğini işareti olarak görülüyor. Doğu Akdeniz konulu çok taraflı bir konferans çağrısı yapılan bildiride ayrıca, konferansın düzenlenmesi konusunda, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell'in çalışma yürütmesi istendi. Konferansın modaliteleri, katılımcıları, çerçevesi ve takvimi üzerinde mutabakat ihtiyacı bulunduğu, konferansta deniz yetki alanlarının sınırlandırılması, güvenlik, enerji, göç ve ekonomik iş birliği gibi konuların ele alınabileceği aktarıldı.

Çift yönlü strateji

Liderler Zirvesi'nin ilk gününün sonunda AB Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen ile katıldığı ortak basın toplantısında konuşan AB Konseyi Başkanı Charles Michel, ağırlıklı olarak Doğu Akdeniz'deki durum ve Türkiye-AB ilişkileriyle Belarus'a yaptırım konularını değerlendirdiklerini aktardı. Türkiye'ye yönelik "çift yönlü bir strateji" izlediklerini söyleyen Michel, bir taraftan karşılıklı çıkarlara dayalı siyasi bir diyaloğa şans vermek istediklerini, diğer taraftan ise Yunanistan ve Kıbrıs Rum yönetimine tam desteklerini ifade ettiklerini bildirdi. Doğu Akdeniz konusunda çok taraflı bir konferans önerisinde bulunduklarını belirterek, bunun, bölgedeki birçok anlaşmazlığın çözümünde önemli rol oynayabileceğini söyleyen Michel, şöyle devam etti: "Bizim için önemli olan, gelecek haftalarda Türkiye ile pozitif gündemi nasıl oluşturabileceğimizi görmek. Pozitif gündem, Türkiye ile iş birliğini artırmayı amaçlayan bölümler içeriyor. En geç aralık ayına kadar, bu yılın sonuna kadar çift yönlü yaklaşımımızla ilgili gelişmeleri takip edeceğiz."

Rum'a destek tam

AB Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen ise Türkiye ile olumlu ilişkinin "provokasyonlar ve baskılar durunca" başlayabileceğini söyleyerek, "Ankara'nın bu faaliyetlerini tekrarlaması halinde, AB elindeki tüm enstrümanları ve seçenekleri kullanacak. Elimizde derhal uygulamaya sokabileceğimiz bir alet çantamız var" ifadelerini kullandı. Son dönemde taraflar arasında arabuluculuk yapan Almanya Başbakanı Angela Merkel, "Türkiye ile yapılan görüşmelerde bu olumlu gündemi ilerletmek istiyoruz, çünkü bunun Türkiye ile olan tüm farklı stratejik ilişkiler için ne kadar önemli olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Zirve sonrasında konuşan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da Doğu Akdeniz krizinde Yunanistan ve Kıbrıs Rum yönetimini desteklediğini yineledi.

Dışişleri'nden tepki

AB Liderler Zirvesi'nde Türkiye'ye yönelik alınan kararlar için Dışişleri Bakanlığı'ndan açıklama geldi. "Türkiye, ikili sorunların ve dar bakışlı çıkarların yönlendirmesi ve körü körüne üyelik dayanışması yerine, ortak çıkar ve ortak gelecek gündemiyle, karşılıklı saygı ve güven ilişkisi içinde, AB sürecini ilerletme ve sorunları müzakerelerle çözme iradesi ve kararlılığını korumaktadır" ifadelerini kullanan Bakanlık açıklamasında, zirvede Türkiye'ye ilişkin alınan kararların, bazı olumlu unsurlar içermekle birlikte birçok bölümünün gerçeklerden kopuk olduğu aktarıldı. Açıklamada, zirve kararlarında yine Kıbrıs Türklerine hiçbir atıfta bulunulmamasının ve iki taraf arasında hidrokarbon kaynaklarına ilişkin hakça gelir paylaşımından bahsedilmemesinin, AB'nin Kıbrıs Türklerini yok sayan zihniyetinin devam ettiğini gösterdiği bildirildi. AB'nin GKRY'ye Kıbrıs Türkleriyle görüşme çağrısı yapması gerektiğine işaret edilen açıklamada, "Evvelce de defaatle açıkladığımız üzere, Kıbrıs meselesi çözülene kadar, Kıbrıs Rumlarının muhatabı, Türkiye değil Kıbrıs Türkleridir. Türkiye'nin Kıbrıs Türklerinin olmadığı bir ortamda, onları temsil etmeyen GKRY ile deniz sınırlarını müzakere etmesi söz konusu olamaz. Bu ancak Kıbrıs meselesi çözüldükten sonra mümkün olabilir" değerlendirilmesi yapıldı.

Türkiye-Libya anlaşmasını BM tescil etti

Avrupa Birliği liderleri Türkiye'ye aba altında sopa gösterdikleri zirve devam ederken dün Birleşmiş Milletler'den (BM) Türkiye ile Libya arasında imzalanan deniz yetki sınırı anlaşmasıyla ilgili önemli bir karar geldi. BM, Türkiye ile Libya arasında 27 Kasım 2019'da imzalanan deniz sınırı anlaşmasını tescil etti. BM tarafından dün yayımlanan tescil belgesine göre, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Türkiye ve Libya arasında imzalanan uluslararası anlaşmayı 30 Eylül'de BM Şartı'nın 102'nci maddesi gereği onayladı. Türkiye ile Libya Hükümeti, 27 Kasım'da "Güvenlik ve Askeri İşbirliği Mutabakat Muhtırası" ile iki ülkenin uluslararası hukuktan kaynaklanan haklarının muhafazasını hedefleyen "Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası imzalamış ve anlaşmayı tescil edilmesi için BM'ye göndermişti.

29. ve 215. maddelerin içeriği

Bildiride Türkiye'nin, "tek taraflı adımlar atması halinde", AB'nin "elindeki tüm enstrümanları ve seçenekleri kullanacağı", bunların AB Antlaşması'nın 29. maddesiyle AB'nin İşleyişi Hakkındaki Antlaşmanın 215. maddesi uyarınca yapılacağı ifadesi yer aldı. 215. madde, AB'nin üçüncü ülkelere tedbir uygulamasını içeriyor. 29. madde ise üye ülkelerin, ulusal politikalarını AB'nin tutumuyla uyumlu hale getirmesini öngörüyor.

Belarus'a yaptırımlar başlıyor

AB Liderler Zirvesi'nin ilk gününde Rum Yönetimi ikna edilerek Belarus'a yaptırım için uzlaşma sağlanabildi. Rumların ikna edilmesinde Türkiye'yi hedef alan uyarıların ve yaptırım tehditlerinin etkili olduğu ifade ediliyor. 9 Ağustos'ta yapılan seçimlerin adil ve özgür olmadığı, seçimlere hile karıştırıldığı gerekçesiyle Belarus yöneticilerine yaptırım uygulama kararı alındı. Yaptırım listesinde yaklaşık 40 kişi bulunuyor. Bu kişiler arasında Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko'nun olmaması ilgi çekti. Belarus'a yaptırımlara ilişkin teknik hazırlıkların 2 Ekim'de yapılacağı bildirildi.