Atık fabrikası yangınları yoksa kasıtlı mı?

Türkiye'de plastik geri dönüşüm fabrikalarında çıkan yangın sayısının dikkat çekici bir şekilde artması, uzmanlar ve çevre aktivistlerini endişelendiriyor. Bugün de Kocaeli'nin Gebze ilçesinde yine bir geri dönüşüm fabrikasında yangın çıktı. Çevre savunucuları, şirketlerin Avrupa'dan ithal edilen plastik atıklardan kurtulmak için yangınları kasıtlı çıkardığı ihtimali üzerinde duruyor. Kocaeli'nin Kartepe ilçesinde yer alan Hera geri dönüşüm fabrikasının lisansı, bir ay içinde çıkan 3 yangın sonrası aralık ayında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından iptal edildi. Fabrika para cezasına çarptırılırken, atık kabul etmesi yasaklandı. Kasım ayında çıkan yangınlardan biri yaklaşık iki gün sürerken plastik atıklardan çıkan zehirli dumanlar bölgeyi etkisi altına aldı. Kocaeli'de geri dönüşüm fabrikalarının bulunduğu yaklaşık 5 kilometrekarelik bir alanda 2 yılda 10'dan fazla atık yangını çıktı. Bu yangınların çoğu günlerce söndürülemedi. 2 yıl önce Interpol, Türkiye başta olmak üzere Avrupa ve Asya ülkelerinde yasa dışı atık ve çöplük yangınlarındaki artışa dair endişelerin ele alındığı bir rapor yayımlamıştı.

Bir yılda 121 yangın

Sadece 2021'de geri dönüşüm tesislerinde en az 121 yangın çıkması bunların kaza olmadığı şüphelerini artırıyor. Çukurova Üniversitesi'nden plastik kirliliği ve etkileri alanında uzman Doç. Dr. Sedat Gündoğdu'ya göre, geçtiğimiz yıl Türkiye'de her üç günde bir, bir plastik atık işleme merkezinde yangın çıktı. Gündoğdu, yangın sayısının 2019'da 33 iken 2021'de 121'e çıktığını belirtiyor. Yangınların çoğunun gece saatlerinde ve fabrikaların makinalardan uzak bölümlerinde çıkması da şüpheleri arttırıyor. Çin'in 2018 yılında plastik atık ithalatını yasaklaması sonrası Türkiye, dünyanın en çok atık ithal eden ülkesi haline geldi. Greenpeace Türkiye verilerine göre, 2021 yılında yaklaşık 520 bin ton atık ithal edildi. Plastik atıkların yalnızca yüzde 20 ila 30'u geri dönüştürülebilir atıklardan oluşuyor. Ger dönüştürülemeyen atıkların yakım fabrikalarında bertaraf edilmeleri gerekiyor. Ancak geri dönüşüm şirketleri bu maliyetli işlemden kaçınmak için kolay yollar arayışında olduğu biliniyor.