Barış çalışmaları

1917 Ocak ayında savaşan tarafların askeri, siyasi ve ekonomik durumuna baktığımız zaman İngiltere ve Bulgaristan dışında her iki yanında aşırı bir şekilde yıprandığını ve tükenmeye başladığını görürüz. En çok yıprananlar da İngiltere ve Fransa'nın en çok güvendikleri deniz ablukası silahından etkilenen Almanya ve Avusturya imparatorlukları ile Rus Çarlığıdır. En çok yıprananda Rusya olmuştur. Bu çöküntü de onu bu yıl içerisinde 1917 ihtilaline neden olacak ve çarlık rejimi yıkılacaktır.Almanya, Avusturya Macaristan imparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu, savaşın bir yıpratma savaşına dönüşünce 12 Arlık 1916'da Barışa gitmek için ABD Başkanı Wilson'a aracılık yapması için birer önerge gönderirler. Fakat Wilson'un bazı davranışlarından dolayı İngiliz yanlısı olabileceğinden barış şartlarını bildirmişlerdir. Fransa ise Batı cephesinde ülkesini tek başına savunarak ağır asker kayıpları ile yıpranmıştır. İngiltere Çanakkale savaşları ile sonuca gitmek istediyse de 1915 de yıpranarak geri çekilmiştir. Çünkü Osmanlı Ordusu geçit vermiyordu. Savaş amaçlarına göre başarıya ulaşabilmek için 1916 yılı boyunca askeri hazırlık yaparak Irak Süveyş ve Batı cepheleri için yığınak yapar. Çanakkale vuruşmalarından sonra savaşmayan İngiltere 1917 yılında kesin zafer için vuruşmaya her bakımdan hazırdır. Yıpranmayan diğer ülke ise Bulgaristan'dır. Sırbistan ezildiği için herhangi bir saldırıda bulunmuyordu. Saldırı ancak Selanik ordusunda gelebilirdi. Yunanistan, yansız siyasada ısrar edince Yunan hududunda ve Makedonya'da sadece nöbet tuttu. Hatta ülkesini savunmak için Alman Genelkurmaylığından askeri yardım istendi. Bu nedenle Almanya'nın isteği üzerine Osmanlı Genelkurmaylığı iki tümen asker gönderir. Osmanlı Genelkurmaylığı zaferi Avrupa'da gördüğü için en iyi askeri birliklerini Avrupa cephelerine gönderir. Mevcut Osmanlı cephelerin ihmal eder. Hicaz cephesinde, Sina cephesinde, Kafkas cephesinde ve Irak cephesinde devamlı savunma yapmıştır. Başaramadığı zamanlarda da toprak kayıplarına uğramıştır. Daha çok Kafkas cephesinde ve Hicaz isyanında gerilemiştir. İran'da ise kıpırdayamayacak durumdadır. İngilizler Filistin ve Kudüs bölgesinde saldırı başlatınca Avrupa'ya gönderdiği birlilerin geri ister. Alman Genelkurmaylığı ise kendi savunmasını ve Selanik üzerinden gelebilecek bir saldırıda kullanmak üzere Makedonya'daki iki tümeni dahi gönderemez. Çünkü Bulgaristan Hükümetine istihbarattan aldığı bilgilere göre güvenememektedir. Başkan Wilson barış isteklerini inceledikten sonra 3 Ocak 1917'de Albay Havz'a gelecekte savaşlara karşı acun güvenliğini temel olarak ele almak ve toprak değiştirme konusunu bu esas amaca uydurmak düşüncesini ne diyeceğini sorar. Havz, Wilson'a bu konuyu Amerikan Senatosunda konuşmasını bu davranışla çokuluslu hükümetleri etkilemesini söyler. Amaç bir hükümetin kendinden olmayan uluslara egemen olmasının kalkmasını, imparatorlukların yıkılarak her ulusun kendi kendini yönetmesini gerekliliğinin açıklanmasını sağlamak ister. Bu konuda İngiltere'nin barış şartlarını beğenir. Barış çalışmalarında onunla düşüncelerini paylaşır. O zamanda barış görüşmelerinde en önemli iş Avrupa siyasi haritasını yeniden düzenlemek olacaktır. Bunun düşüncenin sonucunda da Almanya, Avusturya Macaristan ve Osmanlı imparatorlukları parçalanarak yok edileceklerdir. Böylece Alman militarizmi dünya için bir tehlike olmaktan çıkacaktır.Bilhassa Avrupa uygarlığına ve kültürüne uymayan Müslüman Türkler Avrupa'dan çıkarıldığı gibi İstanbul ve küçük Asya'dan da çıkarılacaktır. Bu istek; İngiltere'nin bariş şartlarında belirttiği üç istekten birincisidir. Fakat Albay Havz, İngiltere'nin ve Başkan Wilson'un bu düşüncesine katılmaz. Osmanlı Asya'sının taksimi için yapılan gizli antlaşmaların uygulanmasının sürekli bir barışı getirmeyeceğini açıklar. Barışın, ancak Anadolu ve Osmanlı Asyasındaki ırklara bağımsızlıklarının verilmesi ile mümkün olabileceği görüşünü söyler. Yalnız bu görüş te İngiltere ve Fransa'nın emperyalist isteklerine tamamen karşın bir düşüncedir. O zaman Başkan Wilson Albay Havz'ın görüşünü daha çok benimser. Barışın, otakratik devletlere karşı Ulusların özgürlüğü ve bağımsızlığının sağlanması ile sürekliliğinin sağlanması düşünülür. Çünkü örgütlenmiş otakratik bir kuvvetin keyfi yönetimine karşı halkın isteğine uygun hükümetlerin kurulması ile barışın sürekliliği sağlanabilir. Bu düşünceler Bağlaşıklar gurubundan Bulgaristan'ın işine gelir. Şeydaman'ın 17 ocak 1917 gününe ait notlarında; Alman Dışişleri Bakanı Zimmerman'la görüşürken, ona Anlaşma Gurubu Devletlerinin, Bulgar Savaş amaçlarını kabul ettiklerine dair Başbakan Radslavof'un elinde kanıtlar bulunduğu yolundaki sözünü hatırlatır, Zimmerman da evet der. Ancak kral Ferdinant, ya buna inanmadığından, veya kendisine karşı Rusya'da beslenen düşmanlık duyguları dolayısıyle kaygılar beslediğinden, yumuşamaya ve barışa eğilim göstermektedir. Bulgaristan, Başkan Wilson'un ulusların özgürlüğü ve bağımsızlığına göre kalıcı bir barış düşüncesini benimseyerek vuruşmalara katılmaz. Çünkü Almanya ile anlaştığından dolayı Rusya'nın ileride yapacağı baskıdan çekinmektedir. Herhangi bir barış antlaşması imzalamadığı halde ABD ile iyi ilişkiler kurmuştur.