Gelibolu boşaltılıyor

13 Kasım 1915 tarihi, Çanakkale Kara savaşının dönüm noktasıdır. 25 Nisan 1915 tarihili Gelibolu çıkartması ile başlayan Çanakkale Kara savaşları 3 Eylül 1915 tarihine kadar karşılıklı saldırılarla devam etmiştir. 3 Eylülden, Gelibolu'dan son çekiliş tarihi olan 9-10 Ocak 1915 gecesine kadar da siper ve lağım savaşları halinde devam etmiştir.Gelibolu'nun boşaltılması için ilk karar Gelibolu'ya gelen İngiliz Savaş Bakanı Lort Kiçner tarafından 13 Kasım 1915'de alınmıştır. Çanakkale'ye bizzat gelerek yaptığı inceleme, teftiş ve komutanlarla yaptığı toplantılar sonucunda 13 Kasımda çekilme kararı alan Kiçner Gelibolu'dan hemen ayrılmaz.24 Kasım 1915 tarihine kadar Gelibolu'da kalan Kiçner, karargâh çalışmaları yaparak hiç asker kaybı vermeden çekilme için kararlar alır, plan ve projeler yapar. Bu çalışmalardaki amaç; Gelibolu'daki komutanların,"yarı yarıya" "40000" gibi verdikleri raporların gerçek olmaması ve hiç kayıp vermeden cephelerin boşaltılması içindir. Çekilmede kullanılacak araç ve gereçler hazırlanır. Kiçner 24 Kasım 1915 de Gelibolu'dan ayrıldıktan sonra yapılan programa göre hazırlıklar yapılır.Karar birlikler tarafından öğrenilince, siperlerdeki genç askerler tarafından tepki ile karşılanır.Genç asker ve subaylar bu çekilmeyi bir onur meselesi haline getirirler. Hayır, olamaz derler. Çünkü Gelibolu'da niçin savaştıklarını dahi bilmeyen askerler, birliklerindeki askerlerle birlikte savaşarak yaşamaya alışmışlardır. Çünkü savaşın güçlükleri karşısında birbirlerine sevgi ile bağlılığa dayanan alışkanlıkları vardır. Çünkü çocukluğumda Üsen (Hüseyin) dedenin savaş anılarını dinlediğim zaman asker arkadaşlarını özlüyor musun diye sorduğum zaman şöyle derdi""Cephede her asker birbirini gardeşten daha yakın sever, bizi birbirimizden ancak ölüm ayırabilirdi. Galiçyada, Filistin'de, Afyon'dan sonra Esgi şeerde terhis olup ayrılırken, goca evine gelin geden duvaklı bi gız gibi ağlaşırdık" Düşman askeri de insandır. Yukarıdaki düşüncemi Hacı Hüseyin'in anılarına dayanarak yazdım. Gelibolu'daki askerler çekilme hareketinin başlaması ilende üzüntülerini "Gelibolu'dan enson ben ayrılacağım"" diyerek kendi kendilerini teselli etmeye çalıştılar. Çünkü onlar, kendi vatanları olmadığı halde Gelibolu'da niçin savaştıklarını dahi bilmiyorlardı, sadece pis emperyalistlerin kararları ve isteklerine göre başlattıkları savaş kurallarının gereği olarak vuruşuyorlardı. 26 Kasımda Gelibolu'da lodos fırtınası ile beraber şiddetli bir yağmur başlar. Her tarafta sel akmaya başlar. Sel suları siperlere akmaya başlayınca askerleri bir kısmı boğulur.27 Kasımda başlayan poyrazla hava birden soğur. Cephedeki elbiseleri ıslanmış olan askerler üşürler. Hastalanırlar.27-28 Kasımda başlayan kar yağışı 29 Kasım akşamına kadar devam eder. Sıcaklık geceleri -10 dereceye kadar düşer. Bir çok asker donarak ölür. Öglender'in hatıralarına göre selden ve donarak ölen asker sayısı 2000 dir. Komisyon raporuna göre bu sayı 280'dir.16000 askerde hastalanarak yatağa düşer. Gelibolu'dan ilk çekilme hareketi 29-30 Kasım,30 kasım-1 Aralık, 1-2 Aralık tarihinde geceleyin hasta askerlerin taşınması ile başlar. Bu olay Askeri çok olumsuz bir şekilde etkiler. Bütün askerler Gelibolu'yu bir cehenneme benzeterek bir an önce ayrılmayı düşünür.Çekilme anında, çekilmeyi gizlemek, aldatmak ve mayınlama işlemlerinin hazırlığı yapılır.  Toplar, silah ve cephaneler, gıda malzemeleri, hayvanlar geceleri kıyıya taşınarak gemilere yüklenerek taşınır. İlk asker taşınması 1-2 Aralık gecesi Sed-ül Bahr bölgesindeki Fransız askerini filikalarla taşınması ile başlar ve devam eder. 7 Aralık 1915 de İngiliz Bakanlar kurulunun aldığı Karar gereğince 8-9 Aralık gecesi Suvla ve Arı burnundaki askeri malzemelerin taşımasına başlanır.Gündüzleri de aldatma amacı ile karadan ve denizden Türk siperleri topçu ateşi ile dövülür.8-9 Aralık gecesi Arı burnundan 36000, Suvla Koyundan 41000 asker taşınır.11-12 Aralık gecesi boyunca Anafartalar ve Conkbayırı'ndaki askerlerin hepsi de taşınır.General Munro'nun raporuna göre Arı burnundaki ve Sed-ül Bahr'deki kuvvetlerin çoğu 19-20 Aralık gecesine kadar taşınamaz. Hava muhalefeti nedeni ile çekilme işleri 9-10 Ocak 1916 gününe kadar devam eder.