logo
28 MART 2024

Genelde Irak'ta, özelde Kuzey Irak'ta neler oluyor?

23.08.2002 00:00:00
ABD'nin Irak'a saldırmayı kafasına koymasıyla birlikte, Kuzey Irak konusu Türkiye açısından "başlıca sıcak gündem maddesi" oldu. Özellikle Kürdistan Demokrat Partisi'nin lideri Barzani'nin açık bir biçimde Türk Silahlı Kuvvetleri'ni hedef alması; Kerkük ve Musul'daki Türkmen varlığını sindirmesi, sahte tapularla Türkmenlerin ellerindeki mal varlıklarına el koyması bardağı taşırıyor. Barzani'nin bu çıkışına şimdilik Ankara'dan 'okkalı' bir cevap gelmiş değil.

Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin lideri (KYB) Talabani de Barzani'den geri kalmıyor. Aralarında ihtilaf varmış gibi görünen her iki lider, sıklıkla ABD'nin patronajlığında biraraya gğelebiliyorlar.

Bu iki parti, Kürdistan anayasa taslağı, Kürdistan Yargıtayı, ortak hükümetle beraber parlamento başkanının dönüşümlü olarak seçimi konularında çalışma başlatmaları yabana atılır cinsten dğil. Söz konusu Kürt gruplar parlamentoda milletvekillerinin edecekleri yemin konusunda dahi fikir alışverişinde bulunmaya başlamışlar.

ABD'nin tavrıABD Körfez Savaşı'ndan bu yana Saddam yönetimini devirmeye yönelik dış politikası gereği, Irak'ta kendisine yakın bir grubu işbaşına getirmek için çeşitli muhalif grupları destekliyor. Muhalif grupları üçe ayırmak mümkün; Kürtler, 16-19 Haziran 1992 Viyana'da kurulan Irak Ulusal Konseyi (INC) ve Şiiler. Ancak ABD ne hikmettir özellikle bu konuda Kürtleri ön plana çıkarıyor. Peki neden? Kuzey'deki Kürt grupların da halk arasında destek bulmasının nedeni Kürtlerin aşiret yapısını koruyor olmaları. Diğer grupların ise Irak'ta hiçbir dayanağı bulunmuyor.

Yönetim biçiminde uzlaşamıyorlarABD, Saddam Hüseyin'e karşı olan Irak muhalefeti ile politika yapmaya çalışıyor. Ancak bu gruplar, demokratik bir Irak istemelerine rağmen, derin görüş ayrılığı içindeler. Bir grup demokratik bir monarşi istiyor. Diğeri parlamenter demokrasi diyor ama aslında askeri yönetimi de kabullenmeye hazır. Üçüncüsü İran benzeri islam devletinden yana. Dördüncüsü aşiret geleneğini sürdürmekten yana.

Şii GruplarEl Dava (İslami Dava Partisi): 1958 Darbesi'nden sonra Necef kentinde Cemiyet-ül Ulem-ül Din (Din Alimleri Cemiyeti) öncülüğünde kuruldu. Öncelikli amacı bir İran İslam Cumhuriyeti benzeri bir devlet kurmak. Dava'nın ilk güç denemesi 1974 yılında Hüseyini törenlerinin öfkeli protestolara dönüşmesiyle gerçekleşmiş ve 1977 yılında da örgüt Necef-Kerbela arasında yürüyüşler düzenledi.

İran Devrimi'yle birlikte daha da radikalleşen El Dava 1982 yılında İran'a taşınmak zorunda kalmış ve Bahreyn, Kuveyt, Lübnan, Irak gibi ülkelerdeki bir çok sabotaj ve şiddet eylemine karışmıştı. 1984 yılından itibaren İran'dan uzaklaşarak İngiltere ile Suriye-Suudi Arabistan eksenine kayan parti eylemlerine Londra'da devam etmektedir.

İslami Devrim Yüksek Konseyi1982 yılında birçok örgütün birleşmesi ile ortaya çıktı. Liderliğini El Hakim ailesinin yürütmekte olduğu örgüt tamamen İran'ın siyaset anlayışını benimsemekte.

Bugün Irak'ta Şii hareketini yürüten İslam Devrim Yüksek Konseyi ve El Dava hareketi hala etkili olmakla beraber aralarında ihtilaflar da mevcut. Her iki örgüt de Irak'ın güneyinde rejime karşı faaliyetlerde bulunuyor. Şiiler, ABD tarafından sunulan projelere sıcak bakmıyor ve Irak'taki dikta rejimin değişmesinin bizzat Irak halkı tarafından yapılmasından yana olduklarını her fırsatta tekrarlıyorlar.

Kürt GruplarKürdistan Demokrat Partisi ( KDP )

Süleymaniye merkezli Kürt milliyetçi subay ve aydınlar tarafından Molla Mustafa Barzani'nin teşvikiyle kuruldu. 1958 Darbesi sonrası KDP Irak'ta yasal kimliğe büründü. 1961'de Irak'tan özerklik talebi reddedildi. Bunun üzerine peşmerge (ölüm öncüsü) kuvvetlerine dayanan ayaklanma başladı ve kısa sürede Kuzey Irak'a KDP güçleri hakim oldu.

1970 Mart'ında özerklik de dahil çoğu Kürt talebini kabul eden Bağdat, Barzani ile barış antlaşması imzadı. KDP; Irak Komünist Partisi ve Irak Kürdistan Sosyalist Partisi ile birlikte 1980 Kasım ayından bu yana demokratik cephe üyesi olarak Irak meclisinde temsil edilmektedir.

Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB)

Önceleri KDP içinde yer alan Celal Talabani'nin, Barzani'nin hareketinin 1975'te çökmesi sonrası farklı grupları bir araya getirerek oluşturduğu siyasi örgütlenmedir. 1976 yılında Şam'da kuruldu. KYB daha çok Batılı güçlere ve hususen ABD'ye dayanma eğilimi içinde olan, bölge ülkelerinden de İran ve Suriye'ye yaklaşım sergileyen bir örgüt görünümündedir.

16 Aralık 1991'de Celal Talabani'nin liderliğindeki KYB ile Mesut Barzani'nin önderliğindeki KDP'nin de aralarında bulunduğu sekiz Kürt grubunu bir araya getiren Irak Kürdistan Cephesi'nin toplantısında Temsilciler Meclisi oluşturulması yönünde görüş birliğine varılmıştı. 1992 seçimlerinde KDP, KYB, Kürdistan Sosyalist Demokrat Partisi (KSDP), Kürdistan Sosyalist Parti (seçimlere bu iki parti tek liste ile katılmıştır), Irak Kürdistan İslam Hareketi (IKİH), Kürdistan Demokrat Halk Partisi (KDHP), Kürdistan Komünist Partisi ile Hristiyan Süryani Partisi katılmıştı. 105 sandalyeden 100'ünü, yarı yarıya Mesut Barzani ve Celal Talabani'nin partilerinin kazandığı seçimlerde hiçbir parti tek başına sayısal çoğunluğunu yakalayamamıştı.

Kürtler devletleşiyorKürtler parlamento seçimlerinin ardından 7 Temmuz'da Bakanlar Kurulu'nu da oluşturarak devletleşme sürecinde önemli bir adım atmışlardı. Her ne kadar KDP ve KYB, Irak'la federasyondan yana olduklarını açıklasalar da, diğer partiler ve özellikle KDHP, KSP ve KSDP bağımsız bir Kürt Devleti'ni savunuyor!.

Türkmenlerin durumuMusul ve Kerkük bölgesinde ise Irak nüfusunun yüzde 18'ini oluşturan 3,5 milyon Türkmen yaşıyor. Türkmenler her ne kadar, birkaç ay önceki Londra buluşmasında olduğu gibi, ABD gözetiminde düzenlenen muhalefet zirvelerine temsilci gönderiyorlarsa da, Irak muhalefetinin en büyük çatı kuruluşu olan Irak Ulusal Kongresi'ni bir Kürt-Şii ittifakı olarak görüyor, özellikle Kuzey Iraklı Kürtler'in devletleşme girişimlerine sıcak bakmıyorlar. Dolayısıyla, Iraklı Türkmenler, Irak'ın şekillenmesinde fazla etkili olamıyorlar. Bu Türkiye'nin Irak eksenli politikalarda zayıf kaldığının da en bariz göstergesi.

Son söz: Türkiye, Irak'ı, özellikle de Kuzey Irak'ı gözardı edemez. böyle bir lükse sahip değiliz. Ancak bu bölge ile ilgili politika saptarken, "kırıcı ve yıkıcı" olmaktan öte "yapıcı ve kuşatıcı" olunmalı. Herşelden önce, Osmanlı Devleti'nden bize intikal etmiş "bir hatıra" olarak değerlendirilmeli...
 
Recep Bahar / diğer yazıları
'İBB adayını çek' teklifine yanıt verdi
AKP'ye 3 şartını açıkladı
AKP'den bir seçim klasiği
Seçime 3 gün kala gaz bulundu!
İSO'dan tarihi uyarı
'Eğitimli gençlerimizi avlamak için...'
'AJet ile anlaşmamız yok'
THY'den çok garip Ajet kararı!
Almanya'nın öteki yüzü
Avrupa'nın ilk siyonist ülkesi Almanya!
CHP adayı istifa edip AKP'ye katıldı
'Erdoğan'ın emrinde olacağız'
Rezalet ötesi
Yahudi askerler aşağılıkta da zirvede!
'Sandık, hepimizin namusuna emanettir'
Erdoğan son mitingini yaptı
BTP İBB Adayı Cihan Erdoğanyılmaz: Gençler BTP’ye akın ediyor
'Para sayma' soruşturmasında Muammer Keskin'in ifadesi
'Bağış karşılığı makbuz almadım'
Yargıtay Başkanı seçimi 31 Mart sonrasına kaldı
10. turda da sonuç çıkmadı
1 Nisan'da okullar tatil mi?
Milli Eğitim Bakanlığı açıkladı
Emekli maaşı için seçim sonrasını işaret etti
'Temmuz' ayında masaya yatıracağız'
"Siyasetten bağımsız bir araştırma enstitüsü kuracağız"
BTP İstanbul Adayı Cihan Erdoğanyılmaz
'İBB adayını çek' teklifine yanıt verdi
AKP'ye 3 şartını açıkladı
AKP'den bir seçim klasiği
Seçime 3 gün kala gaz bulundu!
İSO'dan tarihi uyarı
'Eğitimli gençlerimizi avlamak için...'
'AJet ile anlaşmamız yok'
THY'den çok garip Ajet kararı!
Almanya'nın öteki yüzü
Avrupa'nın ilk siyonist ülkesi Almanya!
CHP adayı istifa edip AKP'ye katıldı
'Erdoğan'ın emrinde olacağız'
Rezalet ötesi
Yahudi askerler aşağılıkta da zirvede!
'Sandık, hepimizin namusuna emanettir'
Erdoğan son mitingini yaptı
BTP İBB Adayı Cihan Erdoğanyılmaz: Gençler BTP’ye akın ediyor
'Para sayma' soruşturmasında Muammer Keskin'in ifadesi
'Bağış karşılığı makbuz almadım'
Yargıtay Başkanı seçimi 31 Mart sonrasına kaldı
10. turda da sonuç çıkmadı
1 Nisan'da okullar tatil mi?
Milli Eğitim Bakanlığı açıkladı
Emekli maaşı için seçim sonrasını işaret etti
'Temmuz' ayında masaya yatıracağız'
"Siyasetten bağımsız bir araştırma enstitüsü kuracağız"
BTP İstanbul Adayı Cihan Erdoğanyılmaz
logo

Beşyol Mah. 502. Sok. No: 6/1
Küçükçekmece / İstanbul

Telefon: (212) 624 09 99
E-posta: internet@yenimesaj.com.tr gundogdu@yenimesaj.com.tr


WhatsApp iletişim: (542) 289 52 85


Tüm hakları Yeni Mesaj adına saklıdır: ©1996-2024

Yazılı izin alınmaksızın site içeriğinin fiziki veya elektronik ortamda kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması veya yeniden yayınlanması aksi belirtilmediği sürece yasal yükümlülük altına sokabilir. Daha fazla bilgi almak için telefon veya eposta ile irtibata geçilebilir. Yeni Mesaj Gazetesi'nde yer alan köşe yazıları sebebi ile ortaya çıkabilecek herhangi bir hukuksal, ekonomik, etik sorumluluk ilgili köşe yazarına ait olup Yeni Mesaj Gazetesi herhangi bir yükümlülük kabul etmez. Sözleşmesiz yazar, muhabir ve temsilcilere telif ödemesi yapılmaz.