Marifet-i İmam

İmamı tanıma kavramı, ilahiyat konularının en zor ve önemli olan konularından bir tanesidir. Zira İmam Mehdi'nin (Allah zuhurunu acil etsin) gaybet döneminde, okunması sünnet olan bir dua da şu ibareler yer almaktadır; “Allahı’ım kendini bana tanıt, kendini bana tanıtmazsan, ben Senin Resulünü tanıyamam. Allah’ım Resulünü bana tanıt, Resulünü bana tanıtmazsan, ben Senin hüccetini tanıyamam. Allah’ım Hüccetini bana tanıt, Hüccetini bana tanıtmazsan dinimde dalalete düşerim.”
İmamı tanımaktan maksat nedir? Kast olunan mana nedir? İnsanın imamı nasıl tanıması gerekir? Şüphesiz imamı tanımaktan maksat kimliksel ve fiziksel tanıma değildir. Zira Ehl-i Beyt imamlarının zamanlarında yaşayanlar, onları kimliksel ve fiziksel açıdan daha iyi tanımaktaydılar. Örneğin, Sıffin Savaşında Muaviye’nin askerlerinden birisi meydana çıkıp kendisine karşı savaşacak birini istiyor ve şu ayetleri okuyordu; “Birbirlerine hangi şeyi sorup duruyorlar? O büyük haberi mi? Hakkında anlaşmazlık içinde oldukları (haberi).” (Nebe- 1-3). Bunları duyan Emirü’l-Müminin Ali (a.s.) atına binerek meydana, o şahısın yanına gitti ve ona şöyle sordu; “Bu ayetlerde okuduğun büyük haberin ne olduğunu biliyor musun?” Şahıs, “hayır” dedi. Hz. İmam Ali (a.s) şöyle buyurdu; “O büyük haber benim, ki sizler onda ihtilafa düştünüz.” (İhkaku’l-Hak, c. 3, s. 487).
Muhammed b. Munkedir, İmam Muhammed Bakır’ın (a.s) döneminde yaşayan abidlerden birisidir. O, annesi ve kız kardeşi ile birlikte yaşıyordu. Ömürlerinin gecelerini üç bölüme ayırmışlardı. Gecenin üçte birlik bölümünde kendisi uyanık kalıyor ve o zamanı ibadetle geçiriyor, annesi ile kız kardeşi de uyuyordu. Gecenin üçte birlik bölümünü onun annesi uyanık kalıyor ve o zamanı ibadetle geçiriyor, oğlu ile kızı da uyuyordu. Gecenin üçte birlik bölümünü de onun kız kardeşi uyanık kalıyor ve o zamanı ibadetle geçiriyor, annesi ile Muhammed b. Munkedir de uyuyordu. Bir zaman sonra Muhammed b. Munkedir’in kız kardeşi vefat etti. Onun vefatından sonra Muhammed b. Munkedir geceyi annesiyle yarıya böldüler. Gecenin yarısını o ibadet ediyor, annesi uyuyordu; diğer yarısını da o uyuyor, annesi ibadetle geçiriyordu. Bir zaman sonra annesi de vefat edince o artık geceleri uyumuyor sabahlara kadar ibadet ediyordu. Bunca ibadetlerine rağmen zamanının imamını iyi ve doğru tanımıyordu.
Muhammed b. Munkedir bir gün imam Muhammed Bakır’ı (a.s) sıcak bir havada, tarlada çalışırken gördü. İmamın yanına gelerek şunları söyledi: “Ey Peygamberin evladı, neden dünyaya bu kadar hırslısın! Böyle bir halde ölüm seni yakalarsa Allah’a ne cevap vereceksin?” İmam Muhammed Bakır (a.s) şöyle buyurdu; “İbadet halinde dünyadan gittiğim ve Allah’ın huzuruna bu şekilde çıktığım için şükrederim.” (Müntahal Amal, İmam Bakır’ın (a.s.) güzel ahlak bölümü). Bu şahıs geceleri onca ibadeti yapmasına rağmen, ne yazık ki zamanının imamını tanıyamamıştı. Zira tanımış olsaydı İmam Muhammed Bakır’ı (a.s.) o şekilde yargılamazdı.
“Maktel-i Ebu Muhnif”de 145. sayfada şöyle nakledilir; “Şimr (mel’un) İmam Hüseyin’in (a.s) sinesi üzerine oturduğunda İmam Hüseyin (a.s.) ona şöyle dedi; ‘Beni tanıyor musun?’ Şimr şöyle dedi; ‘Evet seni tanıyorum. Sen Hüseyin’sin, baban Ali’dir, annen Zehra’dır, deden Mustafa’dır, ninen ise Hatice Kübra’dır.’ İmam Hüseyn şöyle buyurdu; ‘Yazıklar olsun sana, beni tanıdığın halde neden beni öldürüyorsun!’ Şimr şöyle dedi; ‘Yezid’den mükâfat almak için seni öldürüyorum.’ İmam Hüseyn (a.s) şöyle buyurdu; ‘Ceddimin şefaati mi, yoksa Yezid'in mükâfatı mı daha değerlidir?’ Şimr; ‘Bana göre Yezid'in en ufak bir mükâfatı bile senden, ceddin ve babanın şefaatinden daha değerlidir’ dedi.”
 Anlaşıldığı gibi imamı tanımaktan maksat kimliksel, fiziksel, coğrafi ve tarihi açıdan tanımak değildir. Aksine imamı tanımaktan maksat, imamın hakkaniyetini, velayetini kabul edip, o hazretin ilahi makamlarını öğrenip, mutlak olarak ona itaat
etmektir.