Mecitözü Elvan Çelebi Camii ve Türbesi

Çorum'un Mecitözü ilçesine bağlı Elvançelebi Köyü'nde bulunan Elvan Çelebi Camii ve Türbesi, Anadolu'nun Selçuklu'dan Osmanlı'ya geçiş döneminin mimari ve manevi mirasını taşıyan önemli bir külliyedir.

Geniş bir bahçe içinde, birbirine bitişik ve kaynaşmış üç ana unsurdan (cami, türbe ve zaviye kalıntıları) oluşan bu yapı, bölgenin inanç turizmi açısından kilit noktalarından biridir.

Yapım Tarihi ve Banisi



Banisi (Kurucusu): Yapı, Anadolu velilerinden, şair ve tarihçi Âşık Paşa'nın oğlu olan Elvan Çelebi (Elvan b. Ali) tarafından kurulmuştur. Elvan Çelebi, babası ve dedesi gibi büyük bir veli olup, ömrünün çoğunu yerleştiği bu köyde geçirmiştir. Köye cami, zaviye, türbe ve hamam yaptırarak köyün adının da Elvançelebi olarak kalmasını sağlamıştır.

İnşa Tarihleri: Yapının farklı bölümlerine ait kitabelerden farklı tarihler çıkarılmıştır:

Cami Kısmı: Kitabeye göre 1282 yılına tarihlendirilmektedir.

Türbe Kısmı: Kitabeye göre 1307 yılına tarihlendirilmektedir.

Fonksiyonu: Yapının başlangıçta zaviye (tekke) olarak inşa edildiği ve dervişlerin merkezi olduğu düşünülmektedir.

Mimari Özellikleri



Elvan Çelebi Camii ve Türbesi, tipik Türk yapısı özelliklerini gösteren, karmaşık ancak bütüncül bir mimariye sahiptir:

Ana Yapı: Geniş bir avlu içerisinde, birbirine bitişik üç ana mekandan oluşur.

Mimari Tarz: Yapı, Selçuklu ve Beylikler Dönemi geçiş mimarisinin izlerini taşır. Sade ve anıtsal bir görünüme sahiptir.

Plan:

Orta Mekan: Yapı, orta kubbeli bir mekan ve bu mekana açılan yan eyvanlar ile dikkat çeker. Orta mekanda bir şadırvan da bulunmaktadır.

Eyvanlar: Aynalı tonozla örtülü bir giriş mekanından sonra, ortadaki şadırvanlı alana açılan üç eyvan bulunur. Eyvanların iç duvarlarında çepeçevre ahşap peykeler yer alır.

Türbe: Giriş eyvanının sol tarafında zemini halı kaplı, içerisinde Elvan Çelebi'nin sandukasının bulunduğu türbe yer alır.

Mescid (Cami): Küçük bir kapıdan geçilen kare planlı mescid bölümü, zamanla barok etkili bir tavanla örtülmüştür. Cami kısmı kaba yontma taştan yapılmıştır.

Malzeme: Yapının inşasında çoğunlukla kaba yontma taş kullanılmıştır. Avlu duvarlarında ve esas binada İlkçağ'a ait işlenmiş parçaların kullanıldığı da görülmektedir.

Elvan Çelebi'nin Makamı: Yapı, büyük veli Elvan Çelebi Hazretleri'nin kabrini barındırması sebebiyle büyük bir manevi öneme sahiptir.

Kültürel Kimlik: Köyün adını veren ve bölgenin manevi inşasında rol oynamış bir şahsiyetin merkezi olması, yapıyı tarihi ve kültürel kimlik açısından değerli kılar.

Geçiş Dönemi Eseri: Anadolu Türk mimarisinin Selçuklu'dan Osmanlı'ya geçiş sürecini yansıtan özgün bir örnektir.

Zaviye Mimarisinin Temsili: Tipik Türk yapısı özelliklerini ve zaviye mimarisinin unsurlarını (cami, türbe, şadırvan, eyvanlar) bir arada sunar.

Bu tarihi ve manevi miras, günümüzde de ziyaretçilerini ağırlamaya ve Anadolu'nun köklü inanç geleneğini yaşatmaya devam etmektedir.