Orta Doğu'da yeni savunma dinamikleri
21.11.2025 00:00:00
Orta Doğu'da güvenlik ilişkileri son yıllarda yeniden şekilleniyor. Suudi Arabistan ile Pakistan arasında imzalanan savunma anlaşması hem bölgesel hem de uluslararası dengeler açısından dikkat çekiyor. Bu ilişki yeni olmasa da kökleri 1960'lara dayanıyor. Suudi ordusunun bazı modernleşme süreçlerine katkıda bulundu. Bugün atılan adım, bu uzun geçmişin resmi bir çerçeveye oturtulması olarak değerlendiriliyor.
Tarihsel ve ekonomik bağlar
Anlaşmanın sağlam temelleri arasında ekonomik ilişkiler de yer alıyor. Pakistanlı işçiler uzun yıllardır Suudi Arabistan'da çalışıyor ve ülkeye önemli döviz girişi sağlıyor. Ayrıca Suudi yatırımları, enerji, altyapı ve finans gibi alanlarda Pakistan ekonomisini destekliyor. Bu ekonomik bağlar, savunma iş birliğini güçlendiren önemli bir unsur olarak öne çıkıyor ve ilişkilerin askeri boyutunu tamamlıyor.
Savunma anlaşmasının temel unsurları
Yeni anlaşma, tarafların bir saldırı durumunda birlikte hareket edebilmesini güvence altına alıyor. Ayrıca eğitim, kapasite geliştirme, tatbikatlar ve teknik iş birliği de kapsama dahil. Pakistan Savunma Bakanı'nın açıklamaları, anlaşmanın resmi ve kamuya açık çerçevede yürütüldüğünü gösteriyor.
Uzmanlar, bu anlaşmanın zamanla daha sistematik bir yapıya dönüşebileceğini belirtiyor. Tatbikatlar düzenli hale gelebilir, ortak operasyon planları ve kriz yönetimi mekanizmaları geliştirilebilir. Savunma sanayi alanındaki iş birlikleri artabilir ve eğitim programları kurumsallaşabilir. Tüm bu gelişmeler, her iki ülkenin askeri ve stratejik kapasitesini uyumlu hale getirme olanağı sunuyor.
ABD–Suudi Arabistan ve F-35 süreci
Suudi Arabistan'ın savunma vizyonunun bir diğer ayağı, ABD ile yürütülen F‑35 görüşmeleridir. Bu süreç, Suudi hava gücünü modernize etmeye ve stratejik kapasitesini artırmaya yönelik. F‑35 uçakları radar görünmezliği ve gelişmiş sensör sistemleriyle uzun vadeli bir avantaj sağlıyor. ABD ise ihracat ve teknoloji güvenliği kuralları çerçevesinde süreci yönetiyor; uçakların eğitim, bakım ve operasyon süreçleri bu kurallar doğrultusunda şekilleniyor.
İsrail'in gözlemleri
Bölgedeki üçüncü aktörlerin perspektifi de süreci etkileyebilir. İsrail, Suudi Arabistan'a F‑35 satışının bölgesel güç dengesini değiştirebileceğine dair diplomatik gözlemlerini dile getiriyor. Bu, teknik veya hukuki bir suçlama değil, yalnızca bir güvenlik değerlendirmesi olarak belirtiliyor. Uçakların hangi bölgelerde konuşlandırılacağı, eğitim ve bakım süreçleri, diplomatik koordinasyon ile ilerletiliyor. Bu nedenle ABD ve Suudi Arabistan süreci yürütürken bu diplomatik hassasiyeti dikkate alıyor.
Türkiye–Pakistan ilişkileri
Türkiye ile Pakistan arasındaki ilişki dostane ve çok boyutlu. Ancak Türkiye–Pakistan modeli, Suudi Arabistan–Pakistan iş birliğiyle birebir örtüşmüyor. Türkiye'nin NATO üyeliği ve savunma sanayi politikaları iş birliğinin kapsamını sınırlıyor. Türkiye–Pakistan iş birliği daha çok savunma teknolojisi, ortak üretim, AR‑GE ve eğitim alanlarında ilerliyor. Pakistan için Suudi Arabistan hem stratejik güvenlik hem ekonomik destek açısından öncelikli bir partner konumunda.
Suudi Arabistan–Pakistan savunma anlaşması, uzun yıllara dayanan askeri tecrübeyi, ekonomik bağları ve stratejik iş birliğini güncel bir zemine taşıyor. Anlaşmanın gelecekte güçlenmesi, tatbikatlar, teknoloji paylaşımı ve eğitim programlarının kapsamının artmasıyla mümkün olabilir.
ABD ile yürütülen F‑35 süreci, Suudiler için hava gücünü modernize etme fırsatı, ABD için ise bölgesel istikrar ve müttefik ilişkilerini destekleme aracı olarak görülüyor. İsrail'in gözlemleri ise sürecin diplomatik koordinasyonunu etkileyebilecek bir faktör olarak değerlendiriliyor
Sonuç olarak, Suudi Arabistan ve Pakistan, tarihsel tecrübelerini, ekonomik ve stratejik avantajlarını birleştirerek uzun vadeli bir iş birliği zemini oluşturmuş durumda. Bu, askeri, ekonomik ve diplomatik olarak güçlü, tarafsız ve hukuki açıdan güvenli bir ortaklık olarak değerlendirilebilir olsa da bölgenin nelere gebe olduğu düşünüldüğünde nasıl bir iş birliği olduğunu yaşayarak anlayacağız
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
Cem Bürüç / diğer yazıları
- Orta Doğu'da yeni savunma dinamikleri / 21.11.2025
- Epstein dosyaları üzerinden küresel şeffaflık dersi / 20.11.2025
- Almanya'nın savunmadaki yeni dönemi: Avrupa için ne anlama geliyor? / 19.11.2025
- Japonya'nın stratejik dengesi ve Ankara mukayesesi / 18.11.2025
- Kıbrıs'ta yeni dönem 5+1: Denktaş dönemi ile bugünün karşılaştırması / 15.11.2025
- Barışın küresel ve yerel mimarisi / 14.11.2025
- Ukrayna Savaşında kim ne istiyor? / 11.11.2025
- Atatürk'ün dış politika felsefesi: Barışın stratejik gücü / 10.11.2025
- Rubio'nun Orta Asya hamlesi / 09.11.2025
- Küresel dengenin kırılma noktası: ABD, Rusya ve Türkiye'nin zor tercihleri / 08.11.2025
- Epstein dosyaları üzerinden küresel şeffaflık dersi / 20.11.2025
- Almanya'nın savunmadaki yeni dönemi: Avrupa için ne anlama geliyor? / 19.11.2025
- Japonya'nın stratejik dengesi ve Ankara mukayesesi / 18.11.2025
- Kıbrıs'ta yeni dönem 5+1: Denktaş dönemi ile bugünün karşılaştırması / 15.11.2025
- Barışın küresel ve yerel mimarisi / 14.11.2025
- Ukrayna Savaşında kim ne istiyor? / 11.11.2025
- Atatürk'ün dış politika felsefesi: Barışın stratejik gücü / 10.11.2025
- Rubio'nun Orta Asya hamlesi / 09.11.2025
- Küresel dengenin kırılma noktası: ABD, Rusya ve Türkiye'nin zor tercihleri / 08.11.2025
