Satışlar düştü, harcamalar arttı

MURAT ÇABAS / HABER ANALİZ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Haziran ayı için yıllık enflasyonu yüzde 78.62, akademisyenlerin oluşturduğu ENAG ise yüzde 175.5 olarak açıklamıştı. Dün açıklanan TOBB verileri vatandaşların nakitten ziyade kartlı ödemelere yöneldiğini; Gıda Perakendecileri Derneği verileri ise kartlı harcamalardaki artışın talep artışından değil, yüksek enflasyondan kaynaklandığını gösterdi.

Vatandaş kartlara yüklendi

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve Visa, üçüncü "Kartlı Harcamalar Analizi" sonuçlarını açıkladı. Buna göre, 2022 yılının ilk çeyreğinde aylık kartlı harcamalar ortalaması geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 85 artış gösterdi. Analizde diğer ülkelerle de karşılaştırmalar yapıldı. Türkiye'de kartlı harcamalar, dünya genelinde Covid-19 aşılamalarının başladığı 2021 yılı itibarıyla İtalya, İsveç ile ABD gibi ülkelere kıyasla daha yüksek oranda artış kaydetti. Analizde 2020, 2021 yılları ve 2022'nin ilk 3 aylarını kapsayan karşılaştırma yapıldı. Kartlı harcamalar, 2020 yılıyla karşılaştırıldığında, 2021'de yüzde 55 arttı. Salgının başlaması ile düşüş gösteren isteğe bağlı tüketim harcamaları da Mayıs 2021 sonrasında başlayan normalleşme süreci ile artış gösterdi. Bu yılın ilk çeyreğinin aylık kartlı harcamalar ortalaması geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 85 artış gösterdi. Türkiye'de 2021 ve 2022 yıllarının ilk çeyreği kartlı harcamalar açısından kıyaslandığında, e-ticaret yüzde 90, banka kartı harcamaları yüzde 118 büyüdü, temassız ödemeler de 3 katına çıktı. Ticari kredi kartlarıyla yapılan harcamalar da bu dönemde yüzde 94 arttı. 2020 ve 2021 yılları kıyaslandığında ise kartlarla yapılan harcama tutarları, banka kartlarında yüzde 62, kredi kartlarında ise yüzde 47 büyüme kaydetti.

Harcamaları fahiş fiyatlar artırdı

Analizde, farklı sektörler kapsamında gerçekleşen kartlı harcamalar da ele alındı. 2021'de bir önceki yıla kıyasla özellikle seyahat (yüzde 116), yeme-içme (yüzde 81) ve giyim-aksesuar harcamalarında (yüzde 58) dikkate değer artış görüldü. Bu yılın ilk çeyreğinde ise seyahat harcamalarında yüzde 201 artış gözlemlenirken, yeme-içmede bu oran yüzde 225 oldu. Elbette ki bu artışlarda seyahat, yeme-içme ve diğer bütün sektörlerdeki fahiş fiyat artışlarının etkisi büyük oldu.

Perakende satışlarda büyük düşüş

Perakende sektöründen yapılan açıklamalarda, yüksek enflasyon sebebiyle satışlarda miktar olarak büyük bir düşüşün yaşandığı, ayrıca vatandaşların ürün tercihlerinde de büyük değişiklikler olduğu belirtiliyor. Haziran ayı itibarıyla geçen yılın aynı ayına göre et satışlarında yüzde 40, meyve satışlarında yüzde 50 daralma olduğunu belirten Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) Yönetim Kurulu Üyesi Erdal Tüfekçi, alışverişlerin artık daha sık ve küçük miktarlarda yapıldığını anlattı. Tüfekçi, "Satış adetlerinde azalma var. İnsanlar satın alınabilecek fiyatları bulabilmek için sürekli gramajlarda değişiklikler yapıyor. Biz de alışverişte ulaşılabilir fiyatları artırmak için yeni ürünler ve yeni markalarla çalışmak durumunda kalıyoruz" dedi. "Private label dediğimiz market markalı bir ürün ile markalı bir ürün arasında yüzde 40 gibi bir fiyat farkı var" diyen Tüfekçi, "Fiyatların geldiği seviyeden dolayı market markalı ürünlere tüm ürün kategorilerinde ciddi talep var ve bunun daha da artacağı belli" dedi. Özel Markalı Ürünler Sanayicileri ve Tedarikçileri Derneği (PLAT) Başkanı İmer Özer ise, vatandaşın market markalı ürünlere daha önce görmediği ilgi ve alakayı göstermeye başladığını, sadece gıdada değil, güneş kremlerinde bile artık market markalı ürünlerin satıldığını söyledi. Özer, son bir yılda özel markalı ürünler cirosunun bir önceki yıla göre toplamda yüzde 79 arttığı bilgisini verdi.