Suriye'de neler oluyor?

Suriye'de kritik gelişmeler oluyor. Geçtiğimiz hafta Kazakistan'ın başkenti Astana'da Rusya'nın katılan taraflara dağıttığı, Suriye'de merkezde bir parlamento, illerde ise yerel konseyleri ön gören anayasa taslağında, "Özerk Kürt Kültürel teşkilatları" ifadesi yer alıyor ve bu kurumlarda Arapça ve Kürtçe'nin resmi dil olarak kabul edilmesi öngörülüyordu. Kürtlere özerk yönetim verilmesini öngören bu taslak başta Türkiye olmak üzere pekçok merkezde şaşkınlıkla karşılandı.
Konu ilgili "Kürt bölgelere öz yönetim önerisini ortaya koyan Rusya'nın anayasa taslağı Moskova'da düzenlenen Suriyeli muhalifler toplantısında ele alındı mı?" şeklindeki bir soruya cevap veren Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova rahatlatan bir açıklama yaparak, "Rusya olarak biz öz yönetimi talep etmiyoruz. Biz anayasa taslağında, ilgili tarafların önerdiği noktaları yer verdik. Suriye'deki devletin şekli ve diğer detayları belirlemek Rusya'nın değil Suriyelilerin görevi. Biz herhangi bir şeyi dayatmak istemiyoruz. Çünkü bu işe yaramayacak" demişti.
Geçtiğimiz günlerde Suriye'yle ilgili beklenmedik bir gelişme de ABD cephesinde ortaya çıktı. ABD Başkanı Donald Trump'ın Suriye'de siviller için güvenli bölge kurulması planı hazırlamaları için Pentagon ve Dışişleri Bakanlığı'na emir vereceği iddiası medyaya sızdı. Sızıntıdan saatler sonra bir TV kanalına röportaj veren Trump, iddiaları doğrulayarak, "Suriye'de halk için mutlaka güvenli bölgeler kuracağım" ifadelerini kullandı. Bütün bu iddialar ve açıklamalar Suriye bağlamında kritik gelişmelerin çok yakın olduğunu gösteriyor.
Bir iddia da İsrail'den!


Suriye konusunda kritik bir iddia ise İsrail istihbarat servisi MOSSAD'a yakınlığıyla bilinen Debka adlı internet sitesinden geldi. Sitenin yayımladığı bir habere göre, Suriye'de stratejik ve askeri durumu doğrudan etkileyecek çarpıcı değişiklikler yaşanacak. İddia, ABD başkanı Trump ile Putin arasında bu hafta yapıldığı ifade edilen ve Suriye'de ABD, Rusya ve Türk güvenlik bölgeleri kurulması yönündeki bir anlaşmaya dayandırıldı. İddiaya göre; sözkonusu anlaşmada adı geçen üç ülke bölgede kendi kontrolleri altında üç güvenlik bölgesi kuracaklar ve Suriye'nin askeri kontrolü de Washington, Moskova ve Ankara arasında paylaştırılacak. Bu düzenlemenin neticesinde, İran ordusu, Şia milisleri ve Hizbullah'a ait güçlerin Suriye'den ayrılmak zorunda kalacak.
İki güvenli bölge ABD kontrolünde
ABD ordusunun Suriye'de iki güvenlik bölgesine sahip olacağını öne süren Debka'ya göre, bu bölgelerden biri Kürt yaşadığı bölgeler dahil olmak üzere Fırat nehrinin doğusundan Irak sınırına kadar olan tüm bölgeyi kapsayacak. ABD'nin kontrolünde olacak ikinci alan ise Suriye'nin İsrail ve Ürdün sınır bölgesinde olacak.
Bu kapsamda şu anda Ürdün'de bulunan 7 bin 500 kişilik ABD özel kuvvetler birliğinin kuzeye doğru, Suriye'nin içine geçerek bölgede konuşlanmaları da söz konusu. ABD'nin kontrol edeceği iddia edilen bölgelerden biri Suriye ile İsrail arasında tampon bölge işlevi görecek. Bu adımla birlikte İsrail'in Suriye kaynaklı güvenlik endişeleri de büyük oranda ortadan kalkmış olacak.
Diğer bölge ise Suriye'nin kuzeyinde PKK/PYD kotrolündeki bölgeler olacak. Uzmanlara göre iddia doğru çıkarsa bu bölgeyi ABD'nin kontrol etmesi Türkiye'nin buraya müdahale etmesini imkansız kılacak.
Böyle bir durumda Irak'ın kuzeyinde Barzani yönetiminde kurulan bölgesel yönetimin bir benzeri de Suriye'nin kuzeyinde resmen ABD desteğiyle kurulmuş olacak. ABD'nin böyle bir adım atmasını uzmanlar, bağımsız bir Kürt devleti yolunda bir ilerleme olarak değerlendiriyor.
Akdeniz sınırı Rusya'nın kontrolünde
Rusya'nın ise Fırat nehrinin batısından Akdeniz'e kadar olan bölgede sorumluluk sahibi olacağı söyleniyor. Rusya'nın kontrolünde olacağı iddia edilen bölgede stratejik Tartus Deniz Üssü bulunuyor.
Rusya için bu üs Akdeniz'deki çıkarlarını korumak için kritik önemde. İddiaya göre Suriye-Türkiye sınırının tamamında yaklaşık 650 km uzunluğunda bir alan ve Suriye içine doğru 35-50 km genişliğinde bir bölge ise Türkiye'nin kontrolü altında tutacak. Türkiye'nin kontrolüne bırakılacak bölgenin El-Bab'a kadar uzanacağı da iddia ediliyor.