Yapay zekada 2025 sonunda neredeyiz?

2025'i bitirirken yapay zekânın iş dünyasındaki etkisi artık "gelecek tahmini" olmaktan çıktı, ölçülebilir bir gerçeklik haline geldi. McKinsey'nin Kasım 2025 raporuna göre küresel çapta çalışanların yüzde 28'i, haftalık iş zamanlarının en az yüzde 30'unu yapay zekâ araçlarıyla yapıyor. Türkiye'de bu oran yüzde 22 civarında. Özellikle bankacılık, perakende, lojistik ve medya sektörlerinde yoğunlaşmış durumda.

En çok etkilenen meslek grupları

- Beyaz yaka giriş seviyesi işler hızla eriyor. Veri girişi, basit muhasebe, müşteri hizmetleri metin tabanlı görevlerinin yüzde 65-70'i artık otomatize. 

- Yazılım geliştiricilerin yüzde 40'ı kod yazmak yerine GitHub Copilot, Cursor veya Devin gibi araçlarla "kod denetmenliğine" geçti. 

- Pazarlama ve reklam ajanslarında metin yazarı, görsel tasarımcı ve medya planlamacı pozisyonlarının yüzde 45'i 2023-2025 arasında kayboldu veya dönüştü. 

- Hukuk ve finansal danışmanlıkta ise "junior" pozisyonlar yüzde 55 daraldı. Genç avukat ve analistlerin ilk 3-5 yılı artık büyük ölçüde yapay zekâya rapor hazırlatarak geçiyor.

Yeni doğan ve büyüyen roller

Aynı dönemde şu meslekler patlama yaptı: 

- Prompt mühendisliği ve AI orkestrasyon uzmanlığı (Türkiye'de 2025'te 12.000+ açık ilan) 

- AI etiği ve regülasyon uyum uzmanları 

- Sentetik veri mühendisleri 

- İnsan-AI iş birliği tasarımcıları (human-AI interaction designer) 

- Model güvenlik araştırmacıları (adversarial robustness uzmanları)

Türkiye'nin özel durumu

Türkiye'de dönüşüm iki hızda ilerliyor: 

Büyük holdingler ve teknoloji şirketleri (Trendyol, Hepsiburada, Garanti BBVA, Koç Digital) 2024-2025'te toplam 18.000 kişiyi yapay zekâ projelerine kaydırdı veya yeni aldı. 

KOBİ'ler ise hâlâ yüzde 72 oranında "yapay zekâ kullanmıyoruz" diyor. Bu uçurum, 2026-2028 arasında ciddi bir verimlilik ve rekabet farkı yaratacak.

Eğitim sistemi hâlâ geride

Üniversitelerin yüzde 88'i hâlâ 2015 müfredatıyla eğitim veriyor. Yapay zekâ okur-yazarlığı zorunlu ders değil. Mezunların yüzde 68'i iş başvurusunda "ChatGPT'yi ileri düzeyde kullanabiliyor musunuz?" sorusuna "hayır" cevabı veriyor. Lise düzeyinde ise durum daha vahim: 2025 PISA sonuçlarına göre Türk 15 yaş grubu "yapay zekâ çıktısını eleştirel değerlendirme" becerisinde 68 ülke arasında 54. sırada.

2026-2030 tahmini

OECD'nin Aralık 2025 projeksiyonu: 

- Türkiye'de 2030'a kadar mevcut işlerin yüzde 14'ü tamamen ortadan kalkacak, %31'i ciddi ölçüde dönüşecek. 

- Net istihdam etkisi nötr veya hafif pozitif olacak ama nitelik uçurumu derinleşecek. 

- Üniversite mezunu olmayan gençlerde işsizlik oranı yüzde 25-30 bandına çıkabilir.

Adaptasyon mu, şok mu?

2025 bize şunu net gösterdi ki, yapay zekâ işleri yok etmiyor, işin tanımını yeniden yazıyor. Kazananlar, araçları kullananlar değil, araçları tasarlayan, denetleyen ve etik sınırlarını çizenler olacak. Türkiye şu anda bu yarışta orta sıralarda; ne lider ne de tamamen geride. 2026-2028 eğitimde ve şirket içinde büyük bir yeniden eğitim dalgası başlatılmazsa, 2030'da "yapay zekâ fakirliği" yeni bir toplumsal eşitsizlik türü olarak karşımıza çıkacak.