Dini ve etnik cepheden yürüyen büyük operasyon

Türkiye'nin ulus devlet yapısı risk altındadır. Türkiye, son haftalarda birbirinden bağımsız gibi görünen fakat aslında birbirini tamamlayan üç kritik gelişmenin içine girmiş durumda. Apo'nun şaşırtıcı biçimde dini referanslarla süslenmiş yeni söylemi, TBMM bünyesinde kurulan ve Terörsüz Türkiye Komisyonu'nun gizlilik kararı alınmış olan tutanakları ve Papa'nın son derece sembolik bir takvimle Türkiye'ye gelişi. Bunlar ilk bakışta farklı olaylar gibi görünse de aynı noktada birleşiyor. Devletin egemenlik yapısını tartışmaya açmak ve milleti uzun yıllar sonra yeniden kimlik eksenli bir fay hattına sürüklemek. Bütün bu sürecin dikkat çekici tarafı, her hamlenin birbirinin psikolojik ortamını hazırlamasıdır.

Birlik, ümmet ve dini kardeşlik söylemlerini sıklaştıran Apo'nun yıllardır savunduğu "demokratik konfederalizm" modeli biliniyordu. Etnik temelde örgütlenen, Türkiye–Irak–Suriye–İran hattını gevşek bağlarla bir araya getirmeyi hedefleyen ve ulus devlet yapısını aşındırmaya dönük bu proje, toplumda karşılık bulmadı. Kürt vatandaşların büyük kısmı kendisini temsil edenin terör örgütü olmadığını açıkça ifade etti. Tam bu noktada Apo'nun söylemi değişti. Bu kez etnik referansların yerini "ümmet", "birlik", "İslam kardeşliği" gibi dini kavramlar aldı. Bu değişim, samimi bir teolojik dönüşümden ziyade, ulus devleti dini söylemler üzerinden yıpratma girişimidir. 

Tam da bu söylem dönüşümünün yaşandığı günlerde Papa'nın Türkiye'ye gelişi "dini bir tören" görüntüsüyle sunuldu. Oysa Papa'nın ziyaret tarihi, İlk Haçlı Seferleri çağrısının yapıldığı 27 Kasım gününe denk gelmektedir. Aynı zamanda Hristiyanlığın en kritik dönemeçlerinden biri olan İznik Konsili'nin 1700. yılı kutlanmaktadır. Vatikan'ın tarih boyunca sembollerle konuştuğu bilinir. Papa'nın bu tarihte Türkiye'ye gelmesi, Volkswagen Arena'da Türkiye tarihinde ilk kez kilise dışı halka açık bir ayin yönetmesi, Hristiyan hafızasının canlandırılması ve Anadolu'nun yeniden sembolik bir saha olarak işaret edilmesidir. Bu ziyareti, Türkiye'de eş zamanlı yürütülen siyasi tartışmalardan bağımsız düşünmek mümkün değildir. Çünkü bu sembolik tarihlerle verilen mesaj, Avrupa'nın ve Vatikan'ın yüzyıllar öncesinden gelen tarihsel iddialarının hafızalarda tazelenmesidir.

Bu gelişmelere eşlik eden bir diğer açıklama ABD'den gelmişti. ABD Büyükelçisinin, Türkiye için en iyi sistem Osmanlı millet sistemidir şeklindeki açıklaması, Osmanlı'daki çok hukuklu, çok otoriteli ve cemaatlere göre ayrışmış yapıya atıf yapan tehlikeli bir mesajdır. Bu açıklama, Apo'nun dini referanslı yeni söylemi ve Papa'nın sembolik ziyaretiyle yan yana konduğunda ortaya çıkan tablo oldukça açıktır: Türkiye'nin üniter, egemen ve tek hukuklu yapısı hedef alınmaktadır. Devletin kimliği belirsiz, gevşek ve dış müdahaleye açık bir modele sürüklenmesi amaçlanmaktadır.

Bu sürecin içerisinde bir başka dikkat çekici unsur ise bazı siyasi aktörlerin Molla Mustafa Barzani'yi övücü ifadeler kullanmasıdır. Barzani, 1946'da kısa süre yaşayan Mahabad Kürt Cumhuriyeti'nin Genelkurmay Başkanı ve Irak'taki federatif yapının ideolojik mimarlarından biridir. Bugün Barzani merkezli söylemlerin yeniden gündeme sokulması, Türkiye'ye federasyon imasının dolaylı biçimde verilmesinden başka bir anlam taşımamaktadır. Birilerinin bilinçli bir biçimde, Türkiye'yi "çoklu otoriteli" bir modele hazırlamak istediği açıktır.

Oysa Türkiye'de vatandaşın gerçek gündemi çok nettir: geçim sıkıntısı, hayat pahalılığı, pazar enflasyonu, işsizlik ve sosyal çöküntü. Halkın omzuna çöken bu ağır ekonomik şartlar ortadayken, devletin kimliğini ve geleceğini ilgilendiren konuların kamuoyundan gizlenerek yürütülmesi tam anlamıyla toplum mühendisliğidir. 

Bugün yaşadığımız gelişmeleri anlamak için Prof. Dr. Haydar Baş'ın yıllar önce yaptığı uyarıları hatırlamak gerekir: "Milleti bölmek isteyenler ya dini kullanır ya etnisiteyi; çoğu zaman ikisini birden." Bugün sahada tam da bu yöntem işletiliyor. Apo'nun dini söylemi, Papa'nın sembolik ziyareti, ABD'nin çok hukuklu sistem vurgusu ve Barzani eksenli mesajlar, birbirini tamamlayan bir zincirin halkalarıdır. Hepsi aynı noktada birleşmekte ve Türkiye'nin ulus devlet yapısını tartışmaya açmaktadır.

Bugün sorulması gereken gerçek sorular şunlardır: Ulus devletin temelleri mi gevşetilmek istenmektedir? Bunun karşısında devlet aklı devrede midir? Ve en önemlisi: Bu millet, bir kez daha kendi iradesi dışında şekillendirilen bir projeye izin verecek midir?