Zam hayal, enflasyon gerçek

MURAT ÇABAS / DETAY HABER

Türkiye İstatistik Kurumu'na (TÜİK) göre yıllık yüzde 85.51, ENAG'a göre ise yüzde 185.34 enflasyona maruz kalan milyonlarca asgari ücretli 2023 yılı için açıklanacak olan asgari ücreti merakla bekliyor. Bu yılın Ocak ayında asgari ücrete yapılan yüzde 50 zam ve Temmuz ayında yapılan ilave yüzde 30 zamma rağmen asgari ücretli enflasyon karşısında ezilmiş vaziyette. Enflasyon rakamları ortadayken, yetkililerin yüzde 50 zamma bile 'hayal' demesi asgari ücretlilerin endişelenmesine yol açtı.

Komisyon toplantıları başlıyor

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, "İşçi ve işveren kesiminin oy birliği ile kararlaştırılan 'Asgari Ücret Komisyonu', 2023 yılı asgari ücretini belirlemek üzere çalışmalarına Aralık ayında başlayacaktır" açıklamasında bulundu. Gelecek hafta itibariyle asgari ücret toplantısı tarihlerinin belirlenmesi bekleniyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, işçiler, işverenler ve kamuoyunun 2023'teki asgari ücrete ilişkin beklentilerini tespit etmek üzere araştırma yapıyor. Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, 2023'te geçerli olacak yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında, Türkiye genelindeki küçük, orta ve büyük ölçekli işletmeleri de kapsayacak araştırmada, asgari ücret beklentileri tespit edilecek. Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplanmadan önce tamamlanacak anketin sonuçlarının, komisyon toplantısında kamuoyuyla paylaşılması planlanıyor.

İşveren 'dengeli bir asgari ücret' istiyor

Asgari ücret toplantıları öncesi açıklamalarda bulunan Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Yönetim Kurulu Başkanı Özgür Burak Akkol, süreci üçlü imza ile sonlandırmak istediklerini söyledi. Akkol, "İşverenlerin ağır maliyetler altında ezildiği bir durumu da istemiyoruz. Dengeli bir asgari ücret konusunda gayret göstereceğiz" dedi.

Bakan Bilgin'den ilginç açıklama

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in bir TV kanalında asgari ücretle ilgili verdiği cevap asgari ücretlileri endişelendirmişti. Bakan Bilgin, "Halen 5 bin 500 lira olan asgari ücrete yüzde 50 zam olur mu?" sorusuna, "Hayali değil gerçekçi bir rakam üzerinde durmak lazım. İşletmelerin ödeyebileceği bir ücret arayışındayız" demişti. Halbuki Bakan Bilgin daha önce yaptığı bir açıklamada, "Aralık ayında yapacağımız zam ile enflasyonun vatandaşlarımız üzerinde yarattığı tahribatı ortadan kaldıracağız. En kapsamlı müdahaleyi yapacağız" ifadelerini kullanmıştı.

Beklenti ne yönde?

Geçen yılbaşında asgari ücrete yapılan yüzde 50'lik artış, devlet yönetiminden gelen açıklamalar ve enflasyonun bu yıl geçen seneye göre daha yüksek seyretmesi, bu yılbaşında da asgari ücret için en az yüzde 50'lik bir zam beklentisi oluşturdu. Asgari ücrete yüzde 50 zam uygulanması halinde, yeni yıl için ücret 8 bin 250 lira olacak. Ancak 2023 Ocak ayı itibarıyla 2023 seçimlerinin de baz etkisiyle asgari ücretin bu rakamı da geçebileceği tahmin ediliyor. Asgari ücret komisyonunun toplanacağı Aralık ayına kadar gerçekleşecek enflasyon oranı da açıklanacak zamda etkili olacak.

Komisyon 15 kişiden oluşuyor

Asgari ücreti, yasa gereği işçi, işveren ve hükümetten 5'er temsilci olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyonda işçileri Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş), işverenleri ise Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) temsil ediyor. Komisyon, yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında üç kez toplanıyor. Komisyon önce Bakanlık, sonra işçi ve işveren temsilcilerinin ev sahipliğiyle bir araya geliyor. Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp, oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor. Ortaya çıkan rakam Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın onayına sunulacak. Erdoğan'ın kararını vererek Aralık ayı sonunda, asgari ücret zammını açıklaması bekleniyor.

Asgari ücret gerçekte ne kadar olmalı?

Türkiye şartlarında asgari ücret bir taban ücret değil, milyonlarca ailenin aylık geliri konumunda. Dolayısıyla normal şartlar altında belirlenmesi gereken asgari ücret, açlık sınırının değil, yoksulluk sınırının üstünde olmalı. Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nda işçileri temsil eden Türk-İş'in verilerine göre, 4 kişilik bir ailenin açlık sınırı 7 bin 425 lira, yoksulluk sınırı ise 24 bin 185 lira. Bir işçi ailesinin sağlıklı yaşam sürebilmesi için yoksulluk sınırının üstünde bir gelire sahip olması gerekiyor. Vatandaşların geliri yoksulluk sınırının çok altında kalınca, doğal olarak hayat pahalı gelmeye başlıyor. Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) Genel Başkanı Hüseyin Baş bu gerçeği şu cümlelerle ifade ediyor: "Bakın, 'Bu ülkede her şey pahalı' diyorsunuz. Bu ülkede pahalılık falan yok. Bu ülke Bulgar'a ucuz. Bu ülke gurbetçiye ucuz. Bu ülke turiste ucuz. Bu ülke Suriye'den, savaştan gelen mülteciye bile ucuz. Bu ülke bir tek bize pahalı. Niye? Çünkü bizim paramız yok."