AA haberlerinin maceralı yolculuğu

Kurtuluş Savaşı'nın başında kurulan Anadolu Ajansı'nın, bir serüveni andıran; ilk haberlerini nasıl yaydığını, yurtdışına nasıl gönderebildiğini anlayabilmek için, o günlerin anıları arasında ilginç bir yolculuğa çıkmak gerekiyor. Bu yolculuğa, özverili yurtseverlerin çabaları ve anıları ışık tutuyor Moralızade Halit, Nail ve Rıfat kardeşler de bu çabayı gösterenler; ancak adları en az duyulanlar arasında yer alıyor. Moralızade Halit Bey'in adına, AA'nın 6 Nisan 1920'de kurulmasından sonra Mustafa Kemal Paşa'nın Ajans haberlerinin yaygınlaşmasını sağlamak amacıyla yaptığı bir dizi telgraf haberleşmesi arasında rastlanıyor. Mustafa Kemal, Nazilli'de Miralay Refet Bey'e 16 Nisan 1920'de gönderdiği telgrafta, "İzmir Müdafaai Hukuku Osmaniye Cemiyeti Katib-i Umumi Vekili Moralızade Halid Bey'in, Antalya, Rodos ve Avrupa'daki dostları aracılığıyla Antalya'da Avrupa ile iletişimi sağlayacak bir istihbarat şebekesi"ni kurabileceğini bildiriyor. Moralızade Halit Bey'in kardeşi Nail Moralı, anılarında, küçük kardeşleri Rıfat'ın, "İzmir Müdafaai Hukuk Cemiyeti'nin basın propaganda işlerinde hayli gayret gösterdiği"ni anlatıyor. Rıfat Bey, İzmir İtalyan Postanesi'ndeki özel kutusuna, "Antalya İstihbarat Merkezi"nden gelen Ankara ve Antalya gazetelerini, Anadolu resmi tebliğlerini, Milli harekete bağlı kalan İzmir gazetelerine ve tanıdıklara dağıtılmasını temin gibi işler" görüyor. Önemli haber bültenleriABD Yüksek Komiseri Amiral Bristol'ün "gizli" kaydıyla ülkesinin Dışişleri Bakanlığı'na gönderdiği Anadolu Ajansı'nın bu Fransızca bültenleri, Anadolu'da girişilen "Ya İstiklal Ya Ölüm" mücadelesinin hem savaş alanında hem de siyasi alanda elde edilen başarılarına işaret ediyor: "Bureau d'information-Adalia" (Enformasyon Bürosu-Antalya) çıkışlı, "Ocak 1921 ve Şubat 1921" arasında çeşitli tarihleri kapsayan bu bültenlerde, Birinci İnönü Savaşı'nın yankılarına işaret ediliyor. Çerkez Ethem ve kardeşlerinin Yunan saflarına geçişleri de anlatılan 48 numaralı bültende özetle şöyle deniliyor:   Anadolu Ajansı/Ankara 24 Ocak 1921, Numara 48: "İstanbul'dan ve iç bölgelerden bize gelen haberlere göre, kahraman Batı Ordumuzun Yunanlılara karşı kazandığı zafer, başkentte olduğu kadar, taşrada da, Türk ve Müslüman halk arasında görülmemiş bir sevinç, Hıristiyanlar ve Müttefikler çevresinde ise üzüntü yaratmıştır. Anadolu Ajansı şunu belirtir ki, Yunan karargahı yayınladığı gecikmiş bildiri ile gerçek bir hücumun söz konusu olmadığını, sadece keşif harekatı yapıldığını öne sürerek, büyük İnönü Savaşında Yunan birliklerinin uğradığı yenilginin önemini azaltmaya çalışmaktadır.  (...) Anadolu Ajansı ayrıca şunu belirtmek ister ki, vatana ihanet eden, suç işleyen ve düşmanlarımız Yunanlıların saflarına katılmak alçaklığını gösteren ünlü kışkırtıcı Ethem, kardeşleri Reşit ve Tevfik, ayrıca onların yolunda olanlar, kuvvetlerimiz tarafından izlenmiştir. Bu kışkırtıcılardan birçoğu öldürülmüş, hapsedilmiş ya da birliklerimize teslim olmuşlardır.  (...)